Su-30MKI to obecnie najliczniejszy i podstawowy typ samolotu bojowego Indyjskich Sił Powietrznych. Hindusi kupili w Rosji i zbudowali na licencji łącznie 272 Su-30MKI.
W połowie lat 80. XX wieku w Biurze Doświadczalno-Projektowym im. P.O. Suchoja (Opytno-konstruktorskoje biuro [OKB] P.O. Suchogo) przystąpiono do projektowania dwumiejscowej wersji bojowej najnowszego wówczas radzieckiego myśliwca Su-27, przeznaczonej dla lotnictwa Wojsk Obrony Powietrznej Kraju (Protiwowozdusznaja oborona, PWO). Drugi członek załogi miał pełnić funkcje nawigatora i operatora systemu uzbrojenia, a w razie potrzeby (na przykład podczas długich przelotów) mógł też pilotować samolot, odciążając w ten sposób pierwszego pilota. Ponieważ w północnych regionach Związku Radzieckiego sieć naziemnych stanowisk naprowadzania myśliwców była bardzo rzadka, więc oprócz podstawowej funkcji myśliwca przechwytującego dalekiego zasięgu nowy samolot miał też służyć jako powietrzne stanowisko kierowania (punkt uprawlenija, PU) jednomiejscowymi myśliwcami Su-27. W tym celu miał być wyposażony w łącze wymiany danych taktycznych, za którego pomocą informacje o wykrytych celach powietrznych miały być przekazywane jednocześnie do maksymalnie czterech myśliwców Su-27 (stąd fabryczne oznaczenie nowego samolotu 10-4PU).
Su-30K (SB010) z No. 24 Squadron „Hawks” podczas ćwiczeń „Cope India” w 2004 r. W 1996 i 1998 r. Hindusi kupili 18 Su-30K. Samoloty zostały wycofane ze służby w 2006 r., a w następnym roku zastąpione przez 16 Su-30MKI.
Bazą dla nowego myśliwca, oznaczonego najpierw nieoficjalnie Su-27PU, a ostatecznie Su-30 (T-10PU; w kodzie NATO: Flanker-C), była dwumiejscowa wersja szkolno-bojowa Su-27UB. Dwa prototypy (demonstratory) Su-27PU powstały w latach 1987–1988 w Irkuckich Zakładach Lotniczych (Irkutskij awiacyonnyj zawod, IAZ) poprzez modyfikację piątego i szóstego prototypu Su-27UB (T-10U-5 i T-10U-6; po modyfikacji T-10PU-5 i T-10PU-6; numery boczne 05 i 06). Pierwszy z nich został oblatany pod koniec 1988, a drugi na początku 1989 r. W porównaniu z seryjnymi jednomiejscowymi Su-27 samoloty wyposażono w wysuwaną sondę do uzupełniania paliwa w locie w celu zwiększenia długotrwałości lotu (po lewej stronie przedniej części kadłuba), nowy system nawigacji, moduł wymiany danych oraz zmodernizowane systemy naprowadzania i kierowania uzbrojeniem. Radar N001 Miecz i silniki Saturn AL-31F (o ciągu maksymalnym po 76,2 kN bez dopalania i 122,6 kN z dopalaniem) pozostały takie same jak w Su-27.
Następnie Irkuckie Lotnicze Zjednoczenie Produkcyjne (Irkutskoje awiacyonnoje proizwodstwiennoje objedinienije, IAPO; taką nazwę dostała IAZ 21 kwietnia 1989 r.) zbudowało dwa przedseryjne egzemplarze Su-30 (numery boczne 596 i 597). Pierwszy z nich został oblatany 14 kwietnia 1992 r. Oba trafiły do Instytutu Badań w Locie im. M.M. Gromowa (Lotno-issledowatielskij institut imieni M.M. Gromowa, LII) w Żukowskim pod Moskwą i w sierpniu zostały po raz pierwszy zaprezentowane publicznie podczas pokazów Mosaeroshow-92. W latach 1993–1996 IAPO wyprodukowało sześć seryjnych Su-30 (numery boczne 50, 51, 52, 53, 54 i 56). Pięć z nich (poza egzemplarzem nr 56) weszło do wyposażenia 54. Gwardyjskiego Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (54. gwardiejskij istriebitielnyj awiacyonnyj połk, GIAP) ze składu 148. Centrum Zastosowania Bojowego i Szkolenia Personelu Latającego (148. Centr bojewogo primienienija i podgotowki ljotnogo sostawa, CBP i PLS) lotnictwa PWO w Sawaslejce.
Po upadku Związku Radzieckiego Federacja Rosyjska szerzej otworzyła się na świat i współpracę międzynarodową, także w przemyśle zbrojeniowym. W związku z radykalnym ograniczeniem wydatków obronnych rosyjskie lotnictwo nie zamówiło wówczas większej liczby Su-30. Samolot został więc dopuszczony do sprzedaży za granicę. Maszyny nr 56 i 596 odpowiednio w marcu i wrześniu 1993 r. zostały przekazane do dyspozycji OKB Suchoja. Po modyfikacji posłużyły jako demonstratory wersji eksportowej Su-30K (kommierczeskij; T-10PK), różniącej się od rosyjskich Su-30 głównie wyposażeniem i asortymentem uzbrojenia. Ten drugi, z nowym numerem bocznym 603, już w 1994 r. został zaprezentowany na pokazach i wystawach lotniczych FIDAE w Santiago de Chile, ILA w Berlinie i International Airshow w Farnborough. W Berlinie i Farnborough pojawił się ponownie dwa lata później, a w Chile w 1998 r. Zgodnie z oczekiwaniami konstruktorów Su-30K wzbudził spore zainteresowanie zagranicznych obserwatorów, analityków i potencjalnych użytkowników.
Pierwszym krajem, który wyraził chęć zakupu Su-30K, były Indie. Początkowo Hindusi planowali zakup 20 egzemplarzy w Rosji i produkcję licencyjną 60 egz. w Indiach. Międzyrządowe negocjacje rosyjsko-indyjskie rozpoczęły się w kwietniu 1994 r. podczas wizyty rosyjskiej delegacji w Delhi i trwały ponad dwa lata. W ich trakcie ustalono, że będą to samoloty w ulepszonej i zmodernizowanej wersji Su-30MK (modiernizirowannyj kommierczeskij; T-10PMK). W lipcu 1995 r. indyjski parlament zaakceptował rządowy plan zakupu rosyjskich samolotów. Wreszcie 30 listopada 1996 r. w Irkucku przedstawiciele indyjskiego Ministerstwa Obrony i rosyjskiego państwowego holdingu Roswoorużenije (potem Rosoboroneksport) podpisali kontrakt nr RW/535611031077 o wartości 1,462 mld dolarów na produkcję i dostawę 40 samolotów, w tym ośmiu Su-30K i 32 Su-30MK.
O ile Su-30K różniły się od rosyjskich Su-30 jedynie niektórymi elementami awioniki i przez Hindusów były traktowane jako maszyny przejściowe, to Su-30MK – w finalnej postaci oznaczone jako Su-30MKI (indijskij; w kodzie NATO: Flanker-H) – mają zmodyfikowany płatowiec, zespół napędowy i awionikę oraz znacznie bogatszy asortyment uzbrojenia. Są to już w pełni wielozadaniowe samoloty bojowe generacji 4+, zdolne do realizacji szerokiego spektrum misji „powietrze-powietrze”, „powietrze-ziemia” o „powietrze-woda”.
Zgodnie z kontraktem osiem Su-30K, oznaczonych umownie jako Su-30MK-I (w tym przypadku chodzi o rzymską cyfrę 1, a nie literę I), miało być dostarczonych w kwietniu i maju 1997 r. i służyć głównie do szkolenia załóg i personelu obsługi technicznej. W następnym roku miała nastąpić dostawa pierwszej partii ośmiu Su-30MK (Su-30MK-II) jeszcze w niepełnej konfiguracji, ale wyposażonych w awionikę produkcji francuskiej i izraelskiej. W 1999 r. miała być dostarczona druga partia 12 egz. Su-30MK (Su-30MK-III) ze zmodyfikowanym płatowcem z przednim usterzeniem. Trzecia partia 12 egz. Su-30MK (Su-30MK-IV) miała być dostarczona w 2000 r. Oprócz przedniego usterzenia te samoloty miały już mieć silniki AL-31FP z ruchomymi dyszami, czyli reprezentować ostateczny standard seryjny MKI. Później zamierzano zmodernizować samoloty Su-30MK-II i III do standardu IV (MKI).
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
