Najpoważniejsze wzmocnienie floty Wietnamu w ostatnim czasie, to zakup sześciu okrętów podwodnych projektu 06361. Fot. MO Wietnamu

W grudniu 2009 r. Ministerstwo Obrony Socjalistycznej Republiki Wietnamu opublikowało trzecią Białą Księgę Obronności. Definiuje ona podstawowe zasady polityki obronnej, jaka winna być realizowana, aby zapewnić krajowi bezpieczeństwo i suwerenność. Dla marynarki wojennej (Hải Quân Nhân dân Việt Nam, dalej – HQNV) upublicznienie tego dokumentu było jedną z najważniejszych decyzji od czasu zakończenia wojny wietnamskiej. Prezentował on bowiem całkowicie nową strategię działania, kładąc zdecydowanie większy nacisk na szeroko pojętą kwestię dyplomacji morskiej, czyli zwiększenia zaangażowania w demonstrację obecności Wietnamu na arenie międzynarodowej.

Założenia zaprezentowane w Białej Księdze opracowano w związku z nieustającymi napięciami na linii Pekin – Hanoi, do których dochodzi szczególnie na wodach Morza Południowochińskiego (w Wietnamie określane jest mianem Morza Wschodniego). Akwen ten ma powierzchnię 3,5 mln km² (Bałtyk ma zaledwie 415,3 tys. km²). Znajduje się na nim ponad 250 wysp, raf i ławic, zgrupowanych w trzech głównych archipelagach: Wyspy Paracelskie (ok. 130 wysp), wyspy Spratly (100 wysp) i wyspy Tudjuh. O ile same wyspy nie stanowią istotnej wartości, tak największe „skarby” znajdują się pod dnem morza, zaś rejony wysp cechują się niewielką głębokością, dogodną do ich eksploatacji. Najważniejszymi surowcami jest ropa naftowa i gaz ziemny. Według Amerykańskiej Administracji Informacji Energetycznej, pod dnem Morza Południowochińskiego znajduje się 11 mld baryłek ropy naftowej oraz aż 5,4 mld m³ gazu ziemnego. Zdaniem Chińskiego Państwowego Koncernu Wydobywczego, powyższe wartości są niedoszacowane, gdyż według jego badań jest tam blisko 125 mld baryłek ropy i 14,2 mld m³ gazu. Dodatkowo akwen ten jest bardzo istotnym szlakiem żeglugowym, przez który przewożone jest 25% światowej ropy naftowej.
Dwa z trzech wspomnianych archipelagów – Wyspy Paracelskie i Spratly – od ponad 4 dekad są rejonem spornym nie tylko między Chinami a Wietnamem. Swoje roszczenia do tych obszarów zgłaszają także Malezja, Sułtanat Brunei, Filipiny i Tajwan. Każdy z tych krajów powołuje się na historyczne prawo do ich własności. Z oczywistych względów dla Wietnamu największym oponentem są Chiny, które już w 1974 r. wprowadziły wojska na Wyspy Paracelskie, zasłaniając się ustanowioną linią demarkacyjną określaną mianem „linii 9 kresek”. Obejmuje ona swoim zasięgiem niemal 90% wszystkich wysp tego morza. W Wietnamie linia ta określana jest „linią krowiego języka”, ze względu na charakterystyczny kształt. W związku z chińskimi prowokacjami, oba archipelagi były świadkami wielu incydentów, które ukształtowały późniejszą politykę Wietnamu oraz odcisnęły swoje piętno na zapisach we wspomnianej Białej Księdze.

Incydenty

Pierwszy ze wspomnianych incydentów zdarzył się na wodach oblewających Wyspy Paracelskie 15 stycznia 1974 r. Okręty patrolowe HQNV ostrzelały 2 chińskie trawlery, które przekroczyły granicę morską w pobliżu wysp. Cztery dni później doszło do potyczki – po stronie chińskiej wzięły udział 4 patrolowce typu Shanghai, które wsparły 2 ścigacze okrętów podwodnych proj. 122bis, zaś Wietnam reprezentowały fregaty Trần Bình Trọng, Lý Thường Kiệt (obie amer. typ Barnegat) i Trần Khánh Dư (amer. typ Edsall) oraz korweta Nhật Tảo (amer. typ Admirable). W wyniku tego starcia śmierć poniosło 53 marynarzy wietnamskich i 18 chińskich, kolejnych 110 odniosło rany, a 160 uznano za zaginionych. Efektem tego incydentu było przejęcie kontroli nad Archipelagiem Paracelskim przez wojska Państwa Środka. W 2010 r. Chiny zlokalizowały tam posterunki łączności, dowodzenia, koszary piechoty morskiej, a także baterie pocisków przeciwlotniczych.