Jedynym czołgiem Wojsk Lądowych Republiki Bułgarii, pozostającym nadal w służbie, jest T-72. Wszystkie te wozy reprezentują standard schyłku lat 70. i nigdy nie były modernizowane.
Bułgaria od dawna nie jest ani potęgą militarną (u schyłku Układu Warszawskiego jej siły zbrojne były bardzo liczne i dobrze uzbrojone oraz wyposażone), ani gospodarczą. Przy PKB wynoszącym ok. 65,3 mld USD budżet obronny w 2018 r. sięgał 1,015 mld USD (1,710 mld BGN), co oznaczało, że Bułgaria wydawała na obronność nieco ponad 1,55% PKB. W kolejnym roku zaskoczyła jednak wszystkich, niemal podwajając (sic!) wydatki obronne – w 2019 r. budżet resortu obrony sięgnął 2,127 mld USD (blisko 3,628 mld BGN) – 3,1% PKB! Miało to związek z decyzją o zakupie ośmiu samolotów wielozadaniowych F-16 Block 70 za 1,2 mld USD. Tym niemniej, przy siłach zbrojnych liczących 32 000 ludzi i uzbrojonych w absolutnej większości w przestarzały sprzęt pochodzący z czasów Układu Warszawskiego, nie jest to kwota imponująca. Nie może więc dziwić zły stan techniczny uzbrojenia i sprzętu Sił Zbrojnych Bułgarii (Българска армия) – zgodnie z raportem Ministerstwa Obrony z maja 2019 r. 23% pojazdów było niesprawnych (w rozbiciu na rodzaje sprzętu: czołgi 48%, BMP-1 40%, BTR-60PB-MD1 30% itd.), zaś jeśli chodzi o statki powietrzne i okręty było to odpowiednio 80% i 10%.
Współpraca bułgarskich T-72 z piechotą czy BMP-1 wciąż jest możliwa, ale wartość czołgów w pierwotnym standardzie jest iluzoryczna.
Wojska Lądowe Republiki Bułgarii (Сухопътните войски) przeszły po 1990 r., podobnie jak inne armie państw Układu Warszawskiego, potężne redukcje liczby żołnierzy i jednostek sprzętu. Ostatnia rozpoczęła się w 2015 r., a w jej wyniku stan bułgarskich wojsk lądowych zmalał z 24 400 żołnierzy do zaledwie 14 310. Ich rdzeń stanowią dwie stosunkowo słabe brygady: 2. Tundżańska Brygada Zmechanizowana z dowództwem w Starej Zagorze (z trzema batalionami zmechanizowanymi i dywizjonem artylerii) i 61. Stramska Brygada Zmechanizowana z dowództwem w Karpowie (z trzema batalionami zmechanizowanymi, dywizjonem artylerii i dywizjonem przeciwlotniczym). Poza tym w ich strukturze jest Połączone Dowództwo Operacji Specjalnych z Płowdiw (ekwiwalent brygady, pułk piechoty górskiej, trzy bataliony), pułk artylerii, pułk logistyczny, pułk inżynieryjny itd. Większość znajdujących się w linii czołgów zgromadzono w 61. batalionie czołgów formalnie podporządkowanym Centrum Szkolenia Specjalistów w Sliwen.
Według stanu na 2017 r. w linii było 80 wozów T-72M1 (ok. 230 kolejnych w wersjach M/A/AK/M1 i M1M jest zmagazynowanych; dla porównania, w 1990 r. Bułgaria miała ponad 2500 czołgów, głównie T-54/55 – ok. 1800, T-62 – 220÷240, T-72 – 333 i PT-76 – ok. 250), ok. 100 bwp BMP-1, 70 bwp BMP-23 (lokalna konstrukcja na bazie podwozia działa samobieżnego 2S1), ok. 100 gąsienicowych transporterów opancerzonych MT-LB, ok. 100 kołowych BTR-60PB-MD1, 16 eksamerykańskich M1117 itd. Zdecydowana większość uzbrojenia była i wciąż pozostaje przestarzała. Jednym ze światełek w tunelu dla Wojsk Lądowych Bułgarii miał być zakup nowych kołowych transporterów opancerzonych w układzie 8×8. 19 lipca 2019 r. Ministerstwo Obrony Republiki Bułgarii zainicjowało postępowanie, które miało wyłonić dostawcę 150 pojazdów tej kategorii. Zaproszenia do udziału w nim wysłano do firm: Rheinmetall Defence i Krauss-Maffei Wegmann z Niemiec, Nexter Systems z Francji, Patria z Finlandii oraz General Dynamics European Land Systems. Ostatecznie do finalnej rywalizacji 5 października ub.r. wskazano dwóch potencjalnych dostawców nowych transporterów kołowych: General Dynamics European Land Systems z Piranhą V z wieżą Samson RCWS firmy Rafael Advenced Defense Systems i Patria Oy z AMVXP z wieżą MT30MK2 firmy Elbit Systems. Planowano przeprowadzenie testów celem weryfikacji parametrów oferowanych pojazdów. Zamierzano kupić 90 wozów w wariancie kołowego bojowego wozu piechoty i 60 w kilku odmianach specjalistycznych, co miało pozwolić na sformowanie, wraz ze zmodernizowanymi czołgami, tzw. ciężkiej brygady. Miałoby to kosztować bułgarskiego podatnika 1,02 mld BGN (ok. 615,5 mln USD). Podpisanie umowy planowano na początek 2021 r., ale najwyraźniej zostanie to odłożone na bliżej nieokreśloną przyszłość. Po części z powodu problemów związanych z pandemią COVID-19, ale przede wszystkim z przyczyn finansowych. Zgodnie z oficjalnymi informacjami wartość złożonych przez zagraniczne firmy ofert przekracza 1,46 mld BGN (881 mln USD), czyli były droższe od zakładanego budżetu o ponad 40%. Ministerstwo Obrony Republiki Bułgarii w komunikacie o rozpoczęciu kolejnego etapu postępowania zastrzegło możliwość anulowania postępowania, jeżeli urzędnicy uznają, że oferty są zbyt drogie w stosunku do możliwego do uzyskania efektu. W drugim tygodniu lutego minister obrony Krasimir Karakaczanow wystąpił z propozycją anulowania przetargu na rzecz opracowania rodzimego pojazdu, ale z udziałem partnera zagranicznego. Być może jest to jednak tylko próba wywarcia nacisku na oferentów, aby obniżyli ceny. Na razie przeprowadzona ma zostać analiza możliwości realizacji takiego projektu, którą ma przedstawić przemysł. Ma na to miesiąc, a w tym czasie koncepcja ma zostać przedstawiona Radzie Ministrów, do której należy decydujący głos w tej sprawie.
Podstawą ciężkiej brygady mają być jednak czołgi. Jak większość użytkowników wozów rodziny T-72, także bułgarscy decydenci zdają sobie sprawę z tego, że od dawna nie spełniają one wymagań współczesnego pola walki, o przyszłym nawet nie wspominając. Jednakże, w odróżnieniu np. od Polski, w Bułgarii zaplanowano przeprowadzenie modernizacji tych wozów, zapewniającej im pewien przyrost zdolności bojowych.
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
