3. Grupa Poszukiwawczo-Ratownicza z Krakowa jako jedyna dysponuje śmigłowcami ratownictwa lądowego Mi-8P/RL
i Mi-8T/RL. Wyposażenie pozostałych grup stanowią W-3RL Sokół. Fot. Adam Gołąbek

Trzy Grupy Poszukiwawczo-Ratownicze powstały w strukturach Sił Powietrznych w ramach reorganizacji systemu SAR działającego w Siłach Zbrojnych RP. Wcześniej grupy takie były rozmieszczone na lotniskach Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki, Kraków Poznań, Radom i Wrocław. Istotą zmian było m.in. utworzenie mniejszej ilości wzmocnionych grup, wyposażonych w zmodernizowane śmigłowce ratownicze o zwiększonym zasięgu i udźwigu, mogące skutecznie operować w każdych warunkach atmosferycznych, w dzień i w nocy.

Grupy Poszukiwawczo-Ratownicze (GPR) zostały utworzone na podstawie Rozkazu Dowódcy Sił Powietrznych nr Z-117 z 30 maja 2008 r. 1. GPR powstała 31 grudnia 2008 r. na bazie istniejącej w strukturze bydgoskiej 2. eskadry lotnictwa transportowo-łącznikowego Lotniczej Grupy Poszukiwawczo-Ratowniczej, 2. GPR powstała na bazie 2. eskadry lotnictwa transportowo-łącznikowego, natomiast 3. GPR została utworzona na bazie istniejącej w strukturze wrocławskiej 3. eskadry lotnictwa transportowo-łącznikowego Lotniczej Grupy Poszukiwawczo-Ratowniczej (sama eskadra została rozformowana).
Wraz z utworzeniem trzech „wzmocnionych” GPR zmieniono ich miejsce dyslokacji. Nowe bazy operacyjne umiejscowiono na terenach: 21. Bazy Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie (1. GPR), 23. Bazy Lotnictwa Taktycznego w Mińsku Mazowieckim (2. GPR) oraz 8. Bazy Lotnictwa Transportowego w Krakowie (3. GPR). Wszystkie włączono w skład 3. Skrzydła Lotnictwa Transportowego w Powidzu.
Przed Grupami Poszukiwawczo-Ratowniczymi postawiono takie same zadania, jednak istnieją pomiędzy nimi drobne różnice. 1. GPR zabezpiecza głównie lotnictwo taktyczne, co wiąże się z jej lokalizacją w północnej części Polski, gdzie znajdują się jednostki wyposażone w odrzutowe samoloty bojowe (21. BLT, 31. BLT). W przypadku 2. GPR zadania jednostki pokrywają obszar działania 22. i 23. BLT oraz jednostek szkolnych zlokalizowanych na lotniskach w Dęblinie i Radomiu. 3. GPR zabezpiecza 32. BLT i lotnictwo transportowe. Wszystkie GPR łączy jednak jedna wspólna cecha – profesjonalne przygotowanie do realizacji postawionych przed nimi zadań na rzecz jednostek podległych Dowództwu Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych, w sytuacjach kryzysowych na obszarze kraju oraz w stosunku do osób znajdujących się w sytuacjach będących bezpośrednim zagrożeniem dla życia lub zdrowia. Ogniwem decydującym o ich użyciu jest Ośrodek Koordynacji Ratownictwa – RCC Warszawa (Rescue Coordination Centre), które funkcjonuje w strukturze Centrum Operacji Powietrznych.
GPR rozpoczęły działalność 1 stycznia 2009 r. Od tego dnia na wszystkich trzech lotniskach stałego bazowania pełnione są 24-godzinne dyżury ratownicze przez siedem dni w tygodniu. W przypadku 1. i 2. GPR w ciągłej gotowości jest utrzymywany jeden śmigłowiec typu W-3RL lub W-3WA SAR, natomiast 3. GPR pełni swój dyżur na śmigłowcu typu Mi-8P/RL lub Mi-8T/RL. Dyżury są pełnione w ramach narodowego systemu ratownictwa lotniczego, zgodnie z wymaganiami którego załoga pełni dyżur w gotowości nr 1. Pierwszy poziom gotowości oznacza, że załoga śmigłowca wraz z personelem ratowniczym powinna być gotowa do wylotu na miejsce zdarzenia w ciągu 5 minut od przyjęcia zgłoszenia.