Jeden z prototypowych/przedseryjnych kołowych bojowych wozów piechoty Vilkas podczas defilady 24 listopada 2018 r. w Wilnie z okazji setnej rocznicy powstania Litewskich Sił Zbrojnych.

Rosyjska agresja wobec Ukrainy była jednym z katalizatorów przyspieszenia modernizacji technicznej sił zbrojnych kilku państw położonych na tzw. wschodniej flance NATO. Należy do nich Litwa, która u schyłku ubiegłego roku przejęła pierwsze zmodernizowane eksniemieckie 155 mm armatohaubice samobieżne PzH 2000, a niedawno wprowadziła do służby seryjne kołowe bojowe wozy piechoty Vilkas.

25 czerwca na Litwę dotarły pierwsze kołowe bojowe wozy piechoty Vilkas (pol. wilk), opracowane na bazie kołowego transportera Boxer spółki ARTEC (joint venture Krauss-Maffei Wegmann, Rheinmetall MAN Military Vehicles i Rheinmetall Military Vehicles Nederland). Są to pierwsze bojowe wozy piechoty (choć o trakcji kołowej), jakie trafiły do uzbrojenia Litewskich Sił Lądowych. Wejdą one do wyposażenia Brygady Piechoty Zmechanizowanej (Mechanizuotoji pėstininkų brigada) Geležinis Vilkas (pol. żelazny wilk, na cześć zwierzęcia z legendy o założeniu Wilna) z dowództwem w Rukli, obecnie używającej przestarzałych, przejętych z nadwyżek Bundeswehry, transporterów gąsienicowych M113A1/A2 i ich wersji M577 V2 oraz M1064. Dwa z jej czterech batalionów mają otrzymać nowe pojazdy do 2021 r., pozostałe będą nadal używać dotychczasowego sprzętu.

Począwszy od czerwca 2016 r. w pokazach brał udział demonstrator pojazdu wyposażony w prototypową wieżę Samson Mk II.

Decyzja

Przed kryzysem ukraińskim Litwa była państwem przeznaczającym na obronę bardzo ograniczone środki, zarówno w wartościach względnych (zwykle w granicach 1% PKB), jak i bezwzględnych (szerzej w WiT 5/2018). Wydarzenia na Ukrainie wymusiły stopniowy wzrost wydatków na obronność i przyspieszenie przedsięwzięć modernizacyjnych, wśród których prym wiedzie wzmocnienie sił lądowych. Poza decyzją o zakupie 21 155 mm armatohaubic samobieżnych PzH 2000 (znów z nadwyżek Bundeswehry, umowa z 2015 r., dostawy 2016–2019) czy amerykańskich przeciwpancernych zestawów rakietowych Javelin (umowy z 2016 i 2019 r.), w 2014 r. Litwini zadecydowali o konieczności zakupu nowych kołowych wozów bojowych dla piechoty w układzie 8×8, uzbrojonych w armatę kal. 30 mm i wyrzutnie ppk (dosłowny zapis w wymaganiach „zdolnych do zwalczania pojazdów opancerzonych”).
17 lipca 2014 r. rozesłano zapytania ofertowe, a ówczesny harmonogram postępowania przewidywał, że jeśli wybór konstrukcji i zawarcie umowy nastąpi pod koniec 2015 r., uda się przejąć wszystkie pojazdy do końca 2020 r. Już w lutym 2015 r. niemieckie media donosiły o ofercie sprzedaży na Litwę transporterów ARTEC Boxer. Niewielu wówczas jednak wierzyło, że niezbyt zasobne państwo bałtyckie będzie stać na zakup nowych pojazdów tego typu i sugerowano, że może chodzić o wozy używane (w miejsce których producent miałby dostarczyć Bundeswehrze nowe). Tym bardziej sceptycznie podchodzono do planów zakupu dotyczących wariantu bojowego – wieża z 30 mm armatą i wyrzutnią ppk musiała wywindować i tak niemałe koszty, stąd w pokazie dla litewskich dowódców w sierpniu 2015 r. na poligonie w Pabradė koło Wilna brał udział standardowy pojazd, a nie np. demonstrator z wieżą Lance bądź RCT 30. Litewskie media donosiły w 2015 r. o wpłynięciu aż 10 ofert. Z czasem ich liczba stopniała do trzech: niemieckiej (konsorcjum ARTEC z GTK Boxer), amerykańskiej (GDLS ze Strykerem) i polskiej (WZM S.A. z Rosomakiem). Wcześniej analizowano takie konstrukcje jak francuski VBCI Nextera czy AMV fińskiej Patrii, a także pojazdy tureckich firm Otokar i FNSS oraz włoskiego Iveco. Zresztą złożenie dwu ostatnich ofert (amerykańskiej i polskiej) doprowadziło do niewielkich opóźnień w realizacji programu. W październiku wpłynęła oferta polska, zaś amerykańska otrzymała oficjalne wsparcie DSCA, która wyraziła zgodę na sprzedaż 84 Strykerów wraz z 30 mm armatami napędowymi lub 12,7 mm wkm M2. Ostatecznie – nie bez problemów formalnych – 11 grudnia 2015 r. Litwini wybrali Boxera. Wyborowi towarzyszyły zawirowania na litewskiej scenie politycznej – choć niemiecki pojazd był najczęściej wskazywany jako faworyt, to jednak oferta jego sprzedaży była zarazem najdroższa. Generał por. Valdas Tutkus, w latach 2004––2009 dowódca Litewskich Sił Zbrojnych, później szef LGSPA (Lietuvos gynybos ir saugumo pramones asociacija, Litewskie Stowarzyszenie Przemysłu Obronnego), wyraził wątpliwości co do przejrzystości przetargu, a 16 września przewodnicząca litewskiego Sejmu Loreta Graužinienė (Partia Pracy) zwróciła się do VPT (Viešųjų pirkimų tarnyba, Urząd Zamówień Publicznych) z żądaniem przeprowadzenia kontroli postępowania. Boxer miał być zbyt drogi w stosunku do możliwości finansowych Litwy (transakcja miał pochłonąć 500 mln EUR; choć z drugiej strony oferta amerykańska została wyceniona na 550 mln EUR…) i być wyborem politycznym, a nie optymalnym.