Pojazd antenowy trójwspółrzędnego radaru ostrzegawczego Wostok-3D białoruskiej firmy KB Radar.

Omówione w poprzednim numerze „Wojska i Techniki” pojazdy oraz polowe i przeciwlotnicze systemy rakietowe bynajmniej nie wyczerpują listy nowości tegorocznej mińskiej Międzynarodowej Wystawy Uzbrojenia i Techniki Wojskowej MILEX (Military Exposition). W drugiej części naszej relacji prezentujemy premiery wśród systemów bezzałogowych, wojskowej elektroniki – w tym sprzętu radiolokacyjnego, a także optoelektroniki.

Przemysł obronny Białorusi we wszystkich wymienionych wyżej kategoriach sprzętu wojskowego przejawia znaczną aktywność, o czym świadczy mnóstwo nowych wyrobów – prezentowanych w postaci modeli, makiet, ale także gotowych urządzeń i systemów. Poza znanymi od lat sferami zainteresowania białoruskiego przemysłu, do których można zaliczyć sprzęt radiolokacyjny i optoelektronikę, inicjuje się prace w nowych obszarach. Takim obszarem z pewnością są systemy bezzałogowe, w głównej mierze powietrzne. Coraz więcej jest propozycji dotyczących takich systemów – kilku kategorii, choć głównie małych i miniaturowych, ale ostatnio w ofertach pojawiły się także ich uzbrojone warianty do zwalczania celów na ziemi i na wodzie.

Radiolokacja

Mińska firma KB Radar premierowo zaprezentowała trójwspółrzędną, kombinowaną – pracującą w pasmach VHF i S, w pełni półprzewodnikową stację radiolokacyjną Wostok-3D. Urządzenie służy do: wykrywania obiektów powietrznych na dystansie do 360 km i określania ich koordynat (azymut, kąt elewacji, odległość skośna, prędkość kątowa); obserwacji i śledzenia tras celów powietrznych w warunkach zakłóceń pasywnych i aktywnych, także w automatycznym trybie pracy, oraz przekazywania informacji radiolokacyjnej innym użytkownikom; identyfikacji rodzaju celu (samolot, śmigłowiec, cel balistyczny, balon, cel niezidentyfikowany – tj. nienależący do żadnej z wcześniej wymienionych kategorii); określania namiaru na źródło aktywnych zakłóceń szumowych; zobrazowania informacji radiolokacyjnej i informacji o stanie urządzenia z aparatury diagnostycznej na zautomatyzowanych stanowiskach operatorskich; rejestrowanie powyższych informacji.
Jak już wspomniano, Wostok-3D pracuje w paśmie VHF (określanie odległości i azymutu), w zakresie częstotliwości 170÷220 MHz i paśmie S (kanał określania wysokości), w zakresie częstotliwości 3,1÷3,3 GHz. Krok przestrajania w przypadku obu pasm jest taki sam i wynosi 1 MHz. W paśmie VHF stacja może wykorzystywać 51  nośnych częstotliwości roboczych, zaś w paśmie S do dyspozycji jest ich 201.

Zbliżenie na kombinowany zespół antenowy stacji Wostok-3D.

W konstrukcji zespołu antenowego pasma VHF zastosowano 27 aktywnych modułów nadawczo-odbiorczych, zaś 34 w antenie pasma S. Moc w impulsie modułu nadawczego pasma VHF to co najmniej 2000 W, a analogicznego modułu pasma S co najmniej 400 W. W paśmie VHF wykorzystano paczkę 4+4 sygnałów sondujących, a w paśmie S cztery sygnały sondujące. W kanale VHF konstruktorzy KB Radar wykorzystali dwa rodzaje modulacji – KFM (Kwadraturnaja fazowaja modulacija, kwadraturowa modulacja fazowa) i LCzM (Liniejnaja czastotnaja modulacija, liniowa modulacja częstotliwości). W paśmie S dostępna jest jedynie modulacja LCzM. W kanale VHF, służącym do pomiaru odległości, charakterystyka stacji pokrywa strefę wykrywania w zakresie od 5 do 35° (w przypadku maksymalnego zasięgu wynoszącego 350–360 km). Kanał pomiaru wysokości pasma S ma strefę wykrywania od −3 do 45°, przy czym może pracować w dwóch trybach – w trybie wykrywania wypromieniowuje 16 wiązek w sektorze elewacji 20°, zaś w trybie pomiaru wysokości wykorzystuje dwie wiązki w sektorze 2,5°.
Radar Wostok-3D zapewnia jednoczesne śledzenie co najmniej 250 celów powietrznych i dostarczanie namiarów na 10 źródeł aktywnych zakłóceń szumowych. Zasięg stacji zamyka się w przedziale 5÷360 km. W azymucie zakres obserwacji jest okrężny (n×360°), a realne pokrycie w kącie elewacji dla pasma VHF wynosi od 0,5 do ~30°, zaś w paśmie S od −3 do 45°. Jednostka antenowa obraca się z prędkością 3 ±0,3 obr./min (co odpowiada czasowi odświeżania informacji 20 s) lub 6 ±0,6 obr./min (czas odświeżania informacji 10 s). Konstruktorzy radaru deklarują wykrycie celu powietrznego typu bombowiec B-52 o skutecznej powierzchni odbicia radiolokacyjnego 50 m² przy zerowym kącie kursowym (prawdopodobieństwo wykrycia 0,5, prawdopodobieństwo fałszywego alarmu 10−6) i bez zakłóceń radioelektronicznych z odległości 360 km, przy zastosowaniu przez przeciwnika aktywnych zakłóceń szumowych (źródło zakłóceń w odległości 200 km, na wysokości 10 000 m, intensywność 200 W/MHz) z odległości 255 km, zaś w obłoku dipoli o skutecznej powierzchni odbicia 2,5×10−6 m²/m³ z odległości 220 km.
W przypadku wielozadaniowego samolotu bojowego o rozmiarach F-14 i w analogicznych warunkach odległości te wynoszą: 360, 150 i 100 km. W przypadku samolotu trudno wykrywalnego klasy F-117A zasięgi wynoszą: 350, 57 i 25 km.
Rozróżnialność stacji Wostok-3D przy pomiarze odległości jest nie gorsza niż 200 m, przy pomiarze azymutu ≤ 5,5°, przy pomiarze prędkości kątowej ≤ 10 m/s, zaś kąta elewacji ≤ 1,2°. Średni błąd wyznaczenia koordynat celu nie przekracza 25 m przy pomiarze odległości, maksymalnie 50 minut kątowych w przypadku azymutu i maks. sześć minut kątowych dla kąta elewacji. Średni błąd określenia namiaru na źródło aktywnych zakłóceń szumowych to 60 minut kątowych.
Czas przejścia stacji radiolokacyjnej Wostok-3D z położenia marszowego do bojowego (i odwrotnie) nie przekracza ośmiu minut.
Kolejnym nowym urządzeniem z oferty KB Radar jest mała stacja radiolokacyjna Rodnik. Jest ona przeznaczona do wykrywania celów niskolecących i naziemnych, określania ich koordynat i parametrów ruchu (azymut, odległość, prędkość kątowa). Stacja pracuje w paśmie X (9,2÷9,6 GHz) i została wyposażona w aktywną antenę z szykiem fazowanym. Wypromieniowywana przez nią moc wynosi 300 W. W azymucie stacja zapewnia obserwację okrężną (n×360°), realizowaną przez mechaniczny obrót anteny, zaś w elewacji maksymalna strefa wykrywania to od 0 do 80° (istnieje możliwość przełączania w zakresie: 0÷20°, 0÷40°, 0÷60° i 0÷80°). Czas odświeżania informacji wynosi 10 sekund przy prędkości obrotowej anteny 6 obr./min i pięć sekund przy 12 obr./min. Zasięg w przypadku wykrywania niewielkich bezzałogowców to 0,3÷20 km, zaś przy celach typu samolot wielozadaniowy/śmigłowiec zakres odległości wykrywania wynosi od 2,5 do 50 km. Radar może śledzić bezzałogowce poruszające się z prędkością kątową od 5 do 100 m/s, zaś w przypadku innych kategorii celów zakres ten zwiększa się do od 5 do 1000 m/s. Deklarowana rozróżnialność wynosi 300 m w odległości, 3° w azymucie, 7° w elewacji i 5 m/s w przypadku prędkości kątowej. Radar Rodnik może jednocześnie śledzić co najmniej 50 celów.
Konstruktorzy stacji twierdzą, że cel typu samolot wielozadaniowy o skutecznej powierzchni odbicia 5 m² (prawdopodobieństwo wykrycia 0,5, prawdopodobieństwo fałszywego alarmu 10−5) Rodnik jest w stanie wykryć z odległości 50 km (wysokość lotu 200÷3000 m) lub 40 km (wysokość lotu 5000÷10 000 m), o SPO 3 m² z 45 km (wysokość 200÷3000 m) lub 30 km (wysokość 5000÷10 000 m), o SPO 1 m² z 25 km (wysokość lotu 200÷3000 m) lub 20 km (wysokość lotu 5000÷10 000 m). Pocisk skrzydlaty o SPO 0,1 m², lecący na wysokości do 200 m, może zostać wykryty z odległości 17 km. W przypadku bezzałogowców, duże aparaty o SPO rzędu 1 m², lecące na wysokości 200 m, stacja jest zdolna wykryć z odległości 20 km, zaś aparaty o SPO 0,01 m² na podobnej wysokości z 10 km. Bezzałogowce klasy mikro, np. wielowirnikowce, o SPO 0,001 m² na wysokości 200 m Rodnik powinien wykryć z 6 km.