15 kwietnia Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. poinformowała o zakończeniu tegorocznego zgrupowania poligonowego na Centralnym Poligonie Sił Powietrznych w Ustce, które było elementem wstępnych badań zakładowych prototypu Przeciwlotniczego Systemu Rakietowo-Artyleryjskiego (PSR-A) Pilica. Wykonawcą PSR-A Pilica jest Konsorcjum PGZ-Pilica, które tworzą spółki Grupy Kapitałowej PGZ: PGZ S.A., PIT-RADWAR S.A., PCO S.A. i Zakłady Mechaniczne Tarnów S.A., będące integratorem systemu. Udział w zgrupowaniu brali także przedstawiciele Inspektoratu Uzbrojenia.

Badania na CPSP w Ustce rozpoczęły się 30 marca 2020 r. Zgodnie z założeniami, w ich trakcie potwierdzono gotowość do rozpoczęcia badań zdawczo-odbiorczych. Był to zarazem ostatni etap weryfikacyjny, w którym sprawdzono wszystkie wymagane funkcjonalności i współpracę docelowego ukompletowania systemu na poligonie przed rozpoczęciem fazy badań zdawczo-odbiorczych PSR-A Pilica i początkiem dostaw do jednostek wojskowych. Podczas badań wstępnych prototypu PSR-A Pilica na CPSP w Ustce sprawdzano działanie poszczególnych składników systemu przy prowadzeniu ognia przez Jednostkę Ogniową (JO) do różnych imitatorów celów powietrznych. Zbadano również szybkostrzelność praktyczną do poruszającego się pojazdu lądowego (imitator transportera opancerzonego) i wykonano strzelania rakietowe z użyciem szkolno-działającego pocisku rakietowego Grom. Sprawdzano również śledzenie celów rzeczywistych (Su-22), głównie w zakresie możliwości kierowania, śledzenia i podtrzymania śledzenia dla różnych trajektorii lotu oraz prędkości, a także sprawdzono możliwości zwalczania tego typu celów przy użyciu kanału rakietowego. Badania wstępne prowadzono w konfiguracji: Stanowisko Dowodzenia (SD), dwie Jednostki Ogniowe (JO) oraz – po raz pierwszy – docelowej w systemie Pilica stacji radiolokacyjnej SRL-97 z ciągnikami artyleryjskimi i wozem amunicyjnym. Jedna z JO była osadzona na ciągniku artyleryjskim, z którego prowadzono ogień.

Jest to kontynuacja poligonowych sprawdzań Pilicy, które odbyły się w ubiegłym roku. Pierwsze zeszłoroczne poligonowe strzelania w Ustce nowo wyprodukowanego zestawu PSR-A Pilica przeprowadzono w lipcu 2019 r. (więcej w artykule „Zakłady Mechaniczne Tarnów na XXVII MSPO” w WiT 9/2019). Były to strzelania sprawdzające Pilicy w docelowej konfiguracji wybranej przez gestora (Zarządu Obrony Powietrznej i Przeciwrakietowej Inspektoratu Rodzajów Wojsk DG RSZ). Gestor i Inspektorat Uzbrojenia MON uczestniczyli wówczas w zgrupowaniu i mogli ocenić poprawność przyjętych rozwiązań konstrukcyjnych oraz gotowość PGZ S.A. do integracji tak złożonych systemów uzbrojenia jak Pilica. Wówczas sprawdzono i zaprezentowano stopień integracji konfiguracji Pilicy z użyciem SD, dwóch JO i stacji radiolokacyjnej ZDPSR Soła produkcji PIT-RADWAR S.A. Jedna JO została osadzona na ciągniku artyleryjskim, z którego prowadziła ogień. Sprawdzono także możliwość współpracy PSR-A Pilica z innymi efektorami. W ramach prób podłączono ciągnioną 35 mm armatę AG-35 systemu Noteć, opracowywanego przez Konsorcjum PGZ-Noteć (szerzej w WiT 3/2016). Badania potwierdziły współpracę różnych armat kierowanych z SD Pilicy.

Natomiast w sierpniu ub.r. w Ustce przeprowadzono testy przygotowawcze do badań zdawczo-odbiorczych. Było to zgrupowanie poligonowe przeprowadzono z udziałem zamawiającego, DG RSZ i reprezentantów 79. Regionalnego Przedstawicielstwa Wojskowego na CPSP w Ustce.

Kolejne zgrupowanie poligonowe w Ustce odbyło się w połowie listopada 2019 r. („PSR-A Pilica coraz bliżej eksploatacji liniowej”, WiT 12/2019). W ramach badań i testów sprawdzono SD, dwie JO (jedna na ciągniku artyleryjskim, druga ciągniona) i ZDPSR Soła, ich współpracę oraz stopień integracji w ramach systemu. W zgrupowaniu wzięli udział przedstawiciele IU MON, Zarządu Obrony Powietrznej i Przeciwrakietowej Inspektoratu Rodzajów Wojsk DG RSZ, 79. RPW oraz technicy i pracownicy spółek wchodzących w skład konsorcjum PGZ-Pilica. Sprawdzono funkcjonowanie i działanie łączności, wykonano strzelania artyleryjskie (jako celów użyto m.in.: ICP-R, ICP-1 i Szerszenia z rękawem), sprawdzono śledzenie celów rzeczywistych (z wykorzystaniem samolotu myśliwsko-bombowego Su-22), głównie w zakresie możliwości kierowania, śledzenia i podtrzymania śledzenia dla rożnych trajektorii lotu oraz prędkości. Listopadowe zgrupowanie poligonowe wykazało poprawną współpracę elementów PSR-A Pilica i ich wzajemną integrację jako systemu.

Podczas listopadowych strzelań w Ustce użyto dwie JO, jedną ciągnioną (wraz z ciągnikiem artyleryjskim), a drugą osadzoną na podwoziu samochodu ciężarowego (z którego prowadzono ogień), a także mobilne SD. Na wniosek zamawiającego JO może występować albo jako armata ciągniona, albo osadzona na platformie ładunkowej samochodu ciężarowego Jelcz 442.32 4×4. Specjalnie dostosowane podwozie Jelcza pozwala na otwarcie ognia niemalże zaraz po zatrzymaniu. Armatę można zdjąć z ciężarówki przy użyciu zamontowanych wyciągarek, a następnie używać w konfiguracji ciągnionej. W skład każdej JO PSR-A Pilica wchodzi zdwojona 23 mm armat z zamontowanymi dwoma wyrzutniami pocisków przeciwlotniczych Grom/Piorun. Każda JO ma własną głowicę optoelektroniczną z kamerą termowizyjną oraz dalmierzem laserowym.

Dostosowanie Pilicy do transportu powietrznego wymusiło też zmiany w SD Pilicy. Zamiast poprzedniego kontenera, mieszczącego elektronikę i stanowiska operatorskie, zastosowano znacznie niższy, w którym umieszczono elektronikę (w tym środki łączności). Natomiast dwa stanowiska operatorskie umieszczono w tylnej części wagonowej 6-osobowej kabiny Jelcza 442.32. Zamawiający wybrał też docelowy model stacji radiolokacyjnej, która będzie głównym środkiem wykrywania celów powietrznych PSR-A Pilica i źródłem informacji o sytuacji powietrznej. Chodzi o stację radiolokacyjną SRL-97, czyli izraelski radar IAI/Elta ELM-2106 NG. Jesienią ub. r. PIT-RADWAR S.A., który jest odpowiedzialny m.in. za integrację systemu radiolokacji, rozpoczął testy poligonowe stacji radiolokacyjnej. Obecna docelowa konfiguracja pojedynczego systemu PSR-A Pilica składa się ze: Stanowiska Dowodzenia, Stacji Radiolokacyjnej, Jednostek Ogniowych (sześć) wraz z Ciągnikami Artyleryjskimi, Pojazdów Transportowych (dwa) i Pojazdów Amunicyjnych (dwa). Taka konfiguracja daje Pilicy możliwość prowadzenia działań autonomicznych, ale również operowania w ramach zintegrowanej, wielowarstwowej obrony przeciwlotniczej, jako systemu bardzo krótkiego zasięgu (VSHORAD). Rozwiązania zaimplementowane w PSR-A Pilica mogą być wykorzystane także w innych systemach obrony przeciwlotniczej.

Ze względu na panujące przepisy sanitarne w trakcie tegorocznego zgrupowania poligonowego zachowano odpowiednie procedury. Ograniczono także do minimum liczebność zespołu wysłanego na poligon. Wszyscy uczestnicy zgrupowania poligonowego Pilica wcześniej przeszli testy na obecność koronawirusa oraz zostali wyposażeni w indywidualne środki bezpieczeństwa epidemicznego. Wzorowa współpraca z przedstawicielami Sił Zbrojnych RP oraz właściwa organizacja pracy pozwoliła na spełnienie wszystkich zalecanych przez służby sanitarne i państwowe przepisów bezpieczeństwa związanych z obecnym zagrożeniem epidemicznym.

Z przebiegu zgrupowania poligonowego i wyników badań zadowolony jest zarząd PGZ S.A., którego przedstawiciele nie kryją satysfakcji. „Formuła, w jakiej realizowany jest program Pilica to dobry przykład współpracy na linii przemysł–zamawiający–gestor, którego efektem jest stworzenie rozwiązania, w pełni odpowiadającego potrzebom Sił Zbrojnych RP. Jestem przekonany, że ten sprzęt doskonale spełni swoją funkcję” – powiedział Andrzej Kensbok, prezes zarządu Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A. Natomiast Hubert Stępniewicz, członek Zarządu PGZ S.A dodał: „Jesteśmy przekonani, że po wprowadzeniu zaleceń, będziemy gotowi do zgłoszenia gotowości do badań zdawczo-odbiorczych, a co ważniejsze do realizacji dostaw jeszcze w tym roku. Szybkostrzelność, celność, zasięg to oczywiście jedna strona medalu, ale dla nas równie ważne jest potwierdzenie sprawnego działania całego zintegrowanego systemu, co badaliśmy podczas trwającego zgrupowania poligonowego”.

W najbliższych latach przeciwlotnicy Sił Powietrznych RP mają odebrać sześć PSR-A Pilica.