27 maja rosyjskie media przekazały komunikat państwowej korporacji Roskosmos o umieszczeniu na założonej orbicie okołoziemskiej satelity Kondor-FKA przeznaczonego do radiolokacyjnej obserwacji powierzchni ziemi bez względu na warunki pogodowe. Zadania nowego satelity wg Roskosmosu to m.in. monitorowanie klęsk żywiołowych, obserwacja areałów upraw rolnych czy mierzenie zalodzenia akwenów morskich, co oczywiście taki satelita rozpoznania radiolokacyjnego też może realizować.

Satelita typu Kondor-FKA został wystrzelony 27 maja o godzinie 00.15 czasu moskiewskiego (22.15 polskiego, 21.15 UTC) z kosmodromu Wostocznyj na rosyjskim Dalekim Wschodzie. Satelitę wystrzelono za pomocą rakiety nośnej Sojuz-2.1a wyposażonej w stopień towarowy Friegat. Wystrzelony w minioną sobotę aparat przetransportowano do kosmodromu Wostocznyj 27 marca br., najpierw drogą powietrzną na lotnisko Ignatjewo, a następnie pojemnik z satelitą przewieziono samochodem ciężarowym na teren kosmodromu. Wówczas podano, że Kondor zostanie wystrzelony właśnie 27 maja. Satelita jest klasyfikowany jako małogabarytowy (ros. MKA – małyj kosmiczeskij apparat), służący do odległościowego obrazowania Ziemi (DZZ – distancyonnogo zondirowanija Ziemli). Satelitę Kondor-FKA skonstruowali specjaliści NPO Maszynostrojenija. Jest to kolejny typ satelity serii 14F133 Kondor, jak widać o oznaczeniu wg wojskowego indeksu Głównego Zarządu Rakietowo-Artyleryjskiego (GRAU) Ministerstwa Obrony FR. Jednak ponieważ Rosja oferuje też wersję eksportową Kondor-E, zatem NPO Maszynostrojenija udostępnia oficjalne dane właśnie tego eksportowego modelu, którego wersją rozwojową jest Kondor-FKA.  W ofercie jest też wersja Kondora-E z wyposażeniem optoelektronicznym w miejsce radiolokacyjnego.

Kondor-FKA to satelita rozpoznania radiolokacyjnego, wyposażony w lekką antenę reflektorową o kratownicowej konstrukcji, rozkładaną w przestrzeni kosmicznej po zajęciu przez satelitę wyznaczonej orbity. Antena cechuje się dużą powierzchnią (ok. 6÷7 m średnicy) względem korpusu satelity, co przekłada się na dobre parametry pracy przy jednocześnie małej masie i niskim poborze mocy. Stację radiolokacyjną miało skonstruować moskiewskie OKB MEI (Moskowskogo Eniergieticzeskogo Instituta), wyspecjalizowane w konstruowaniu wyposażenia radioelektronicznego dla przemysłu kosmicznego. Stacja pracuje w centymetrowym paśmie S (podobno dł. fali wynosi 9,5 cm). Kondora-FKA wyposażono w pokładowe dyski do zapisu danych z rozpoznania, jednak podstawowym trybem pracy jest ich bieżąca transmisja do stacji naziemnych z prędkością dochodzącą do 350 Mbps za pomocą łącza radiowego, pracującego w centymetrowym paśmie X. Sama antena ma masę 350 kg, natomiast masa całego satelity to maks. 1150 kg (agencja RIA Nowosti podała, że masa całkowita Kondora-FKA to 1050 kg). Resurs na orbicie wynosi pięć lat.

Tryby pracy Kondora-FKA – szczegółowy punktowy (z lewej) i obserwacji ciągłej z zaznaczonym na pomarańczowo trybem scanSAR. Rys. NPO Maszynostrojenija

Stacja radiolokacyjna satelity Kondor-FKA to radar impulsowy z syntetyczną aperturą (ang. SAR), który pracuje w trzech zasadniczych trybach (materiały NPO Maszynostrojenija formalnie mówią o dwóch, ale w danych dot. rozdzielczości „pojawia się” ten trzeci). Zatem pierwszym z nich jest obserwacja w tzw. trybie szczegółowym punktowym (sygnał radarowy raz po raz pada na ten sam wybrany obszar, dopóki jest w polu widzenia satelity, w takim przypadku szerokość skanowanego obszaru odpowiada szerokości wiązki radiolokacyjnej padającej na powierzchnię Ziemi; tryb ten pozwala zobrazować wybrany obszar w dużej rozdzielczości; wygląd anteny może sugerować, że ten tryb potraktowano priorytetowo). Drugi to tryb szczegółowej ciągłej obserwacji, czyli standardowy tryb pracy stacji SAR (skanowany jest szeroki pas Ziemi wzdłuż trasy przelotu). Natomiast trzecim trybem pracy jest tzw. scanSAR (skanowany pas Ziemi jest dzielony na węższe równoległe [w azymucie] pasy, na każdy z których cyklicznie i oddzielnie pada sygnał radarowy – w ten sposób można zeskanować sumarycznie szerzy pas Ziemi niż w poprzednim trybie za cenę obniżenia rozdzielczości zobrazowania; przerzucanie sygnału między poszczególnymi pasami skutkuje cyklicznie pominiętymi wycinkami powierzchni Ziemi [min. 50% powierzchni danego pasa] pomiędzy dwoma kolejnymi okresami skierowania sygnału radarowego na dany węższy pas). NPO Maszynostrojenija podaje, że w pierwszym trybie pracy jest obserwowany obszar o wymiarach 10× (10÷20) km (szer. × dł. obserwowanego obszaru). W drugim trybie pas ciągle obserwowanej powierzchni Ziemi ma szerokość 500 km. W trzecim najwyraźniej pojedynczy węższy pas na szerokość 10÷15 km i długość do 150 km. W pierwszym trybie rozdzielczość zobrazowania wynosi 1–2 m, w drugim 1–3 m, zaś w trybie scanSAR 5–30 m. Ze względu na pasmo i częstotliwość (mieści się w zakresie 2÷4 GHz) pracy stacja radiolokacyjna może wykrywać obiekty ukryte pod warstwą roślinności, a nawet w pewnym zakresie wykrywa struktury podziemne, co podkreślano w rosyjskich mediach przy okazji wystrzelenia satelity. Kątowy zakres obserwacji stacji radiolokacyjnej względem osi podłużnej satelity (w azymucie) wynosi ±20÷55°.

Kondor-FKA obiega Ziemię po orbicie okołobiegunowej heliosynchronicznej na wysokości w zakresie ~500÷550 km. Inklinacja orbity wynosi 98°. Czas obiegu to ~95 minut. Konstelacja Kondorów-FKA ma składać się z dwóch satelitów, wówczas powyższe wartości obserwowanej powierzchni Ziemi należy podwoić. Dotychczas wystrzelono dwa satelity typu Kondor – pierwszy 27 czerwca 2013 r. (Kondor-1, Kosmos-2487), a drugi 19 grudnia 2014 r. dla Republiki Południowej Afryki (Kondor-E, COSPAR 2014-084A). Natomiast obecnie wystrzelono pierwszego satelitę typu Kondor-FKA, kolejny ma być wyniesiony na orbitę w przyszłym roku. Dwa kolejne w 2029 r. Następnymi satelitami tej serii będą już modelu Kondor-FKA-M. Prace nad nim w NPO Maszynostrojenija już trwają. Według planów prototypowy aparat ma być gotowy pod koniec 2025 r., gdyż 25 listopada 2025 r. upływa termin wykonania kontraktu przyznanego przez Roskosmos na skonstruowanie tego satelity. Wartość kontraktu wynosi 9,3 mld RUB. Stacja radiolokacyjna Kondora-FKA-M także będzie pracować w paśmie S, jednak rozdzielczość w trybie szczegółowym ma wzrosnąć do 0,5 m. Przyjmuje się, że Kondor-FKA-M będzie wyniesiony na orbitę także za pomocą rakiety nośnej Sojuz-2.1a wyposażonej w stopień towarowy Friegat, również z kosmodromu Wostocznyj. Docelowa konstelacja również będzie składać się z dwóch Kondorów-FKA-M.

Oficjalnie Kondor-FKA-M ma służyć do monitorowania następstw powodzi, pożarów lasów, lawin i innych katastrof naturalnych, poza tym ma służyć do pomiarów upraw, pomiarów zalodzenia północnego szlaku morskiego i pozostałych rosyjskich wód terytorialnych oraz akwenów w Arktyce. Zamawiającymi Kondora-FKA-M są rosyjskie resorty ds. sytuacji nadzwyczajnych (MCzS) oraz rolnictwa, Federalna Służba ds. Rejestracji Państwowej, Katastru i Kartografii oraz Federalna Służba Hydrometeorologii i Monitoringu Środowiska Naturalnego. W listopadzie ub.r. rosyjska agencja informacyjna Interfaks podała, cytując wypowiedź Walerija Zaiczki, wicedyrektora wydziału systemów nawigacyjnych państwowej korporacji Roskosmos, że wg planów w 2023 r. Roskosmos przeprowadzi dziewięć różnych startów kosmicznych rakiet nośnych, które na orbicie okołoziemskiej umieszczą łącznie następujące satelity DZZ: jeden Kondor-FKA, jeden Obzor-R (rozpoznania radiolokacyjnego, wyposażony w AFAR centymetrowego pasma X do: „kartografii, monitorowania katastrof naturalnych bądź antropologicznych, wykrywania groźnych procesów geologicznych, obiektów i zjawisk na terenach budów, wspieranie zadań zw. z gospodarką środowiskową, poszukiwania minerałów”), jeden Riesurs-P (optoelektroniczny, multispektralny), dwa Mietieor-M (satelita hydrometeorologiczny, w tym do mierzenia zlodzenia wód morskich), dwa Ionosfiera (do badań jonosfery, czyli pola magnetycznego i elektrycznego Ziemi, promieniowania kosmicznego – strumieni protonów i elektronów na wys. 800 km), jeden Elektro-Ł (optoelektroniczny, hydrometeorologiczny) i jeden Arktika-M (do ciągłego monitoringu Arktyki i okołobiegunowego terytorium Rosji).

Materiały wideo ©Roskosmos.