Rosyjski koncern Kałasznikow 28 listopada poinformował o zakończeniu badań typu doświadczalnych egzemplarzy zmodernizowanej głowicy samonaprowadzania do pocisku kierowanego przenośnego przeciwlotniczego zestawu rakietowego (PPZR) Wierba.

Prace prowadzone są przez spółkę LOMO (Leningradskoje optiko-miechaniczeskoje objedinienije) z Sankt Petersburga, która w maju br. weszła w skład koncernu Kałasznikow. To właśnie w LOMO powstały głowice samonaprowadzania na podczerwień do większości seryjnych pocisków sowieckich i rosyjskich PPZR, począwszy od niechłodzonych 9E42 (pocisk 9M32 zestawu Strieła-2) i 9E46/46M (9M32M/9M32M2 zestawów Strieła-2M/M2), przez chłodzone 9E45 (pocisk 9M36 zestawu Strieła-3), 9E410 (9M39 zestawu Igła) i 9E425 (9M342 zestawu Igła-S), po zastosowaną w pocisku 9M336 zestawu Wierba (indeks GRAU nieujawniony). Według komunikatu zakończenie kolejnego etapu prac nad nową głowicą samonaprowadzania pozwoli w krótkim czasie zrealizować prace związane z modernizacją zestawu. Zapewne koordynuje je KB Maszynostrojenija (KBM) z Kołomny holdingu Wysokotocznyje komplieksy koncernu Rostiech, gdzie powstały wszystkie sowieckie/rosyjskie PPZR. Co ciekawe, wcześniej nie informowano publicznie o trwających pracach nad modernizacją, wprowadzonego do uzbrojenia Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej w 2014 r., zestawu 9K333 Wierba. Za to jesienią 2021 r. podano oficjalną informację o pracach nad rosyjskim PPZR nowej generacji – Mietka. Od tego czasu nie pojawiły się jednak na jego temat żadne nowe informacje.

Należy odnotować że w informacji dla mediów znalazło się następujące zdanie: Warto zauważyć, że kilka lat temu KBM, które produkuje zestawy, mówiło o niekorzystnej sytuacji związanej z rozwojem nowych głowic samonaprowadzających. Może to świadczyć, że prace w LOMO nad nową głowicą zintensyfikowano w ostatnim okresie, być może pod wpływem doświadczeń wojny na Ukrainie.

Z komunikatu można sądzić, że modernizacja Wierby ma w pierwszej kolejności dotyczyć dalszego zwiększenia zdolności zestawu do zwalczania powietrznych bezzałogowców, ogólnego wzrostu efektywności i bezpieczeństwa użycia w terenie zurbanizowanym.

PPZR Wierba jest używany przez rosyjskich żołnierzy od pierwszych dni obecnej fazy wojny na Ukrainie. Można z dużą dozą prawdopodobieństwa założyć, że impulsem do modernizacji zestawu są właśnie wojenne doświadczenia. Fot. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej

PPZR Wierba został opracowany przez KBM na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku. Jego rozwój zakończono w 2012 r., a dostawy pierwszych seryjnych zestawów do jednostek SZ FR nastąpiły w 2014 r. Wierba jest obecnie wykorzystywana przez wszystkie rodzaje SZ FR, sukcesywnie zastępując zestawy 9K38 Igła. W 2017 r. przeszedł chrzest bojowy w czasie działań rosyjskiego kontyngentu wojskowego w Syrii. Jest także używany od początku agresji Rosji na Ukrainę – kilka nieuszkodzonych zestawów tego typu wraz z wyposażeniem towarzyszącym zostało zdobytych przez Siły Zbrojne Ukrainy i, najprawdopodobniej, przebadanych przez zachodnich specjalistów. To zaś mogło stać się kolejnym impulsem do zainicjowania prac nad modernizacją zestawu.

Według źródeł rosyjskich efektywność bojowa bazowego PPZR Wierba ma być 1,5...2 razy większa od poprzednika – zestawu Igła-S. Osiągnięto to m.in. dzięki zastosowaniu odpornej na zakłócenia trójzakresowej głowicy samonaprowadzania z kanałami średniej i bliskiej podczerwieni, a także ultrafioletowym. Wierba zwalcza cele powietrzne znajdujące się w odległości do 6000 m i lecące na wysokości do 3500 m. Zwalczane cele mogą poruszać się z prędkością do 400 m/s (zbliżające się) bądź 320 m/s (oddalające się).

Wraz z Wierbą wdrożono szereg urządzeń peryferyjnych, w tym system dowodzenia i kierowania ogniem współpracujący z radiolokacyjnymi środkami wykrywania oraz wskazywania celów, system szkolno-treningowy czy stację kontrolno-pomiarową.

Prace nad modernizacją polskiego odpowiednika Wierby – zestawu Piorun, który przeszedł pomyślnie chrzest bojowy na początku wojny na Ukrainie, prowadzą od kilkunastu miesięcy także jego twórcy – Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowe Telesystem-Mesko Sp. z o.o. i MESKO S.A. (szerzej w „Wojsku i Technice” 8/2023 i 1/2024) wraz z partnerami. Są one realizowane m.in. w ramach projektu rozwojowego finansowanego przez Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, a także własnych prac przedsiębiorstw.  Pomimo bardzo dobrych ocen, jakie Piorun zyskuje w czasie trwającej od 2019 r. eksploatacji liniowej w pododdziałach przeciwlotniczych SZ RP, sukcesów zastosowania bojowego na Ukrainie, a także ogromnego zainteresowania polskim zestawem na światowych rynkach, do dziś nie doszło jednak do zawarcia umowy z Ministerstwem Obrony Narodowej, której efektem byłoby skonstruowanie i wdrożenie przenośnego przeciwlotniczego zestawu rakietowego nowej generacji Piorun NG, zapewniającej kompleksowe finansowanie przedsięwzięcia oraz określającego jego ramy czasowe i skalę planowanych zamówień.