Turecka spółka Aselsan pokazała na MSPO 2024 m.in. makietę anteny pokładowej stacji radiolokacyjnej Murad. Jest to jeden z przykładów ambitnych programów rozwojowych realizowanych w Turcji całkowicie lokalnymi siłami. W przypadku radarów Murad mający zapewnić Turcji samowystarczalność w zakresie pokładowych radiolokatorów z AESA.

Na MSPO 2024 Aselsan wystawił pełnowymiarową makietę anteny stacji Murad pierwszy raz w historii swojego uczestnictwa w kieleckich targach. Choć Aselsan publicznie prezentuje różne pełnowymiarowe makiety stacji Murad – gdyż o mowa o całej rodzinie urządzeń – od 2021 r. (bodaj po raz pierwszy uczyniono to na wystawie IDEF’21). Aselsan prowadzi rozwój pokładowej stacji radiolokacyjnej Murad z aktywną anteną z fazowanym szykiem (AESA) w ramach programu Gök Vatan (pl. podniebna ojczyzna), czyli kompleksowego rozwoju systemów powietrznych (samoloty bezzałogowe i załogowe, śmigłowce, awionika, silniki, uzbrojenie lotnicze itd.). Aselsan zakłada, że w przeciągu dwóch najbliższych lat stacja Murad osiągnie poziom gotowości operacyjnej na „samolocie myśliwskim”, co należy traktować jako stwierdzenie dotyczące F-16C/D Block 30TM modernizowanych w ramach programu Özgür, w którym Aselsan gra pierwsze skrzypce jako dostawca awioniki. Choć w kontekście stacji Murad wymienia się przede wszystkim turecki myśliwiec nowej generacji TUSAŞ/TAI MMU Kaan, ale także bezzałogowce Bayraktar Akıncı, Bayraktar Kızılelma i Anka-3.

Doniesienia tureckich mediów wskazują, że obecnie gotowa jest stacja Murad-100A, która istnieje w prototypowych egzemplarzach. Jeden z nich przechodzi badania w locie na F-16C/D Block 30TM Özgür. Kolejnym nosicielem stacji Murad będzie BSP Akıncı. Z jednym z tych bezzałogowców egzemplarz stacji Murad-100A zintegrowano jeszcze pod koniec 2023 r., ale do dziś nie ma informacji o oblocie tak doposażonego Akıncı. Kolejnym nosicielem Murada-100A będzie kolejna wersja BSP Kızılelma, ale docelowa wersja tego bezzałogowca będzie przenosić radiolokator Murad-200A. Natomiast wersję Murad-600A, o najwyższych parametrach pracy, zapewne też o największej aperturze, będą przenosić seryjne myśliwce MMU Kaan. Także lekki odrzutowiec szkolno-treningowy TUSAŞ/TAI Hürjet ma być doposażony w stację Murad (zapewne Murad-100), i wówczas stanie się lekkim odrzutowcem bojowym.

W przypadku BSP Akıncı, oblot jego egzemplarza z zamontowaną stacją Murad zapowiadano od paru lat – ostatnie doniesienia z początku br. mówiły, że Akıncı z Muradem wzbije się w powietrze w tym roku. Nie jest jasne, czy powstanie seryjna wersja BSP Akıncı z Muradem, na pewno Akıncı posłuży jako „latające laboratorium” do badań Murada w locie. Natomiast Kızılelma (wersje B/C) ma być seryjnie wyposażona w taki radiolokator. Anka-3 jest na bardzo wczesnym etapie rozwoju, więc trudno coś więcej na jej temat wyrokować. Jako pierwszą ukończono stację Murad-100A. Tureckie media podają, że oblot F-16 Özgür doposażonego w stację Murad-100A odbył się 15 lutego 2024 r., choć sama spółka Aselsan poinformowała o pierwszym locie F-16 ze stacją Murad 26 marca br. via serwis społecznościowy X.

Stacja Murad-100A do modernizowanych F-16 powstaje w ramach oddzielnego programu, a stacja Murad-600A do MMU Kaan oddzielnego, w Turcji nazwanego Milli Muharip Uçak Bütünleşik RF Sistemi (BÜRFİS). Umowę (tzw. protokół Fazy-I) na rozwój stacji z AESA (Murad-100A) do F-16 Özgür spółka Aselsan podpisała z SSB 4 grudnia 2018 r. Według doniesień części tureckich mediów pierwsze badania Murada-100A w locie na F-16 to nadal etap badań zakładowych stacji Murad-100A rozpoczęty wiosną br. W tureckich mediach nie ma wzmianki o używaniu jakiegokolwiek innego samolotu w roli „latającego laboratorium”. Natomiast Murad-600A przeszedł wiosną tego roku wstępny przegląd swej konstrukcji. Poza konstrukcją samej anteny stacji serii Murad, m.in. kluczową kwestią jest konstrukcja komputera sterującego obróbką sygnału. Według dotychczasowych doniesień program BÜRFİS ma wejść w finałową fazę między końcem 2025 a początkiem 2027 r., przy czym ta ostania data oznacza najpewniej osiągnięcie wstępnej gotowości operacyjnej przez stacje pierwszej serii produkcyjnej.

Aselsan podaje, że stacje Murad rozwija w pełni przy pomocy tureckich zasobów naukowych i przemysłowych (warto pamiętać, że obroty Aselsana w 2023 r. wyniosły 3,186 mld USD), wliczając w to produkcję tzw. MMIC-ów w technologii azotku galu (GaN). MMIC-i wykonane z GaN ma produkować (czy już produkuje) spółka Aselsan Bilkent MikroNano A.Ş. (ABMN lub AB Mikro Nano) utworzona przez Aselsan i prywatny Uniwersytet Bilkent z Ankary (udziały 50/50). Według tureckich mediów zanim ABMN zaczął produkować MMIC-i z GaN, te importowano z „Dalekiego Wschodu”. Aselsan podaje, że seryjne stacje Murad będą wyrobami „ITAR-free”. Z oczywistych względów tureckie media nie wspominają, na ile program rozwoju stacji Murad został opóźniony przez sankcje wprowadzane przez państwa zachodnie (choćby po to, żeby właśnie m.in. Murad nie powstał).

Stacja Murad-100A jest przeznaczona nie tylko do modernizowanych F-16C/D Block 30TM, ale w dalszej kolejności także do tureckich F-16C/D Block 40/50, które mają przejść modernizację w ramach programu Özgür-2. W toku programu Özgür tureckie F-16 mają wymienianą całą oryginalną awionikę na tę tureckiej produkcji, wliczając w to główny komputer pokładowy (tzw. komputer misji), co umożliwiło integrację tureckiego uzbrojenia i awioniki właśnie. Według części doniesień program Özgür-2 dotyczy tylko wymiany radiolokatorów na wszystkich tureckich F-16, natomiast inne zmiany to wciąż program Özgür (tzw. nr 1).

W stacjach Murad, a tym Murad-100A, zastosowano chłodzenie cieczowe. Stacja Murad-100A ma mieć antenę składającą się z „ponad 1000” (podobno ma być ich 1152) indywidualnych układów nadawczo-odbiorczych, pracujących w centymetrowym paśmie X. Tureckie media na ogół porównują Murada-100 ze stacją Northrop Grumman AN/APG-83 SABR, co poniekąd ma związek z politycznym zamieszaniem z eksportem do Turcji nowych F-16V Block 70 i analogicznych pakietów modernizacyjnych do F-16C/D Block 50 – obecnie jest to najnowsza wersja F-16, jaką dysponuje Turcja, jeszcze ze stacjami AN/APG-68(V)9 ze szczelinową anteną z mechanicznym przerzutem wiązki w elewacji, jak stacje na polskich Jastrzębiach. Według nieoficjalnych doniesień niektórych tureckich mediów stacja Murad-100A ma mieć następujące charakterystyki pracy: standardowa moc impulsu indywidualnego układu (traktu) nadawczo-odbiorczego ma wynosić 20 W, a maks. 30 W. Standardowa moc impulsu całej stacji ma wynosić 23 kW, a maksymalna 34,5 kW. Choć nie jest pewne, czy te wartości odnoszą się do Murada-100 czy do Murada-600. Gdyż obecnie F-16C/D ze stacjami APG-68 mają parametr maksymalnej mocy impulsu na poziomie 17,5–18,5 kW w zależności od wersji APG-68. Zatem jest to wskazówka na temat wydajności pokładowej instalacji zasilania F-16. Dla porównania, standardowa moc impulsu stacji AN/APG-83 SABR na F-16V ma wynosić 10 kW (o ile to prawda). Ze względu na ograniczoną przestrzeń pod spłaszczoną dziobową owiewką F-16, stacja Murad-100A musi mieć aperturę zbliżoną do rozmiarów anteny APG-68, czyli ok. 740×480 mm.

Pomijając kwestię integracji radiolokatora, konieczne badania naziemne i w locie, jest oczywiste, że spółka ABMN musi osiągnąć odpowiednią wydajność produkcji MMIC-ów, aby produkcja stacji Murad (i nie tylko nich, Murad to tylko jeden z kilku wyrobów Aselsana, który ma korzystać z układów z GaN) osiągnęła odpowiednią wielkość. Teraz trudno cokolwiek powiedzieć odnośnie parametrów pracy stacji Murad-100A. Aselsan posługuje się całym katalogiem typowych haseł, powtarzanych przy okazji marketingu stacji z AESA, znanych też z materiałów promocyjnych zachodnioeuropejskich czy amerykańskich producentów takich urządzeń. A jak pokazuje historia, m.in. takich pokładowych radiolokatorów z AESA jak Northrop Grumman AN/APG-80 i AN/APG-81, marketingowe zaklęcia sobie, a życie sobie.