Jednym z tureckich wystawców, obecnych w tym roku na MSPO 2022 była spółka Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret, bardziej znana pod skrótową nazwą STM. Zarazem był to jej kielecki debiut. W tym roku w Kielcach STM promowała przede wszystkim swoje bezzałogowe aparaty i amunicję krążącą, które rozwija z sukcesami przez parę ostatnich lat, choć STM to firma przede wszystkim branży stoczniowej.

Spółka STM pokazała dwa wielowirnikowce – rozpoznawczy Togan i amunicję krążącą Kargu oraz amunicję krążącą ze stałym płatem Alpagu. Najbardziej znanym z nich, a także najstarszym jest Kargu, dostępny od 2018 r., mający na koncie użycie bojowe, dwa lata temu w wojnie o Górski Karabach używał ich Azerbejdżan, a były także doniesienia o użyciu Kargu w Libii przez siły rządu w Trypolisie. Jeżeli chodzi o wielowirnikowiec Togan, to jego dostawy – dla „tureckich sił bezpieczeństwa” (być może chodzi o Jandarma Genel Komutanlığı, czyli turecka żandarmerię) – rozpoczęły się na początku sierpnia. Natomiast badania poligonowe amunicji krążącej Alpagu przeprowadzono w 2021 r. Tureckie badania państwowe ukończono w lipcu i STM oczekuje podpisania pierwszego zamówienia na aparaty Alpagu dla Sił Zbrojnych Turcji jeszcze przed końcem roku.

Wszystkie mini-bezzałogowce (wielowirnikowce) i amunicja krążąca STM korzystają z tych samych rozwiązań w zakresie nawigacji, sterowania, kontroli i łączności. Do zdalnej kontroli aparatów STM w locie służy identyczny tablet. Aparaty wykorzystują zunifikowane oprogramowanie sterujące z algorytmami sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego – pomagają w wyborze trasy lotu (nawigacji) czy w automatycznym wykrywaniu, rozpoznaniu i śledzeniu obiektów/celów, określaniu ich współrzędnych. Niemniej wszystkie aparaty STM są na każdym etapie misji kontrolowane przez operatora zgodnie z zasadą man-in-the-loop (człowiek w procesie decyzyjnym). W aparatach STM wdrożono (lub aparaty są gotowe do takowej implementacji na życzenie odbiorcy) też szereg innych rozwiązań technicznych. W ramach programu Kerkes aparaty STM przystosowano do działania w obszarach bez dostępu do nawigacji satelitarnej lub sterowania radiowego. Wówczas aparaty (ich oprogramowanie sterujące) wykorzystują swoje wyposażenie optoelektroniczne do nawigacji poprzez rozpoznawanie terenu i porównywanie go z cyfrowymi mapami w komputerze pokładowym. Kolejnym rozwiązaniem, nazwanym Bumin, jest zdolność aparatów do automatycznego współdziałania ze sobą (lot w formacji, tzw. roju), koordynacja działań, podział celów. System Bumin ma umożliwiać działanie aparatów Togan, Kargu i Boyga w ten sposób, że rozpoznawcze Togany będą wykrywać cele, następnie przydzielane do zaatakowania przez dwa pozostałe typy aparatów.

Amunicja krążąca STM Alpagu. Fot. Adam M. Maciejewski.

Amunicja krążąca Alpagu startuje pneumatycznie z przenośnej tubowej wyrzutni, ustawianej na ziemi. Już w powietrzu rozkłada się płat skrzydła i usterzenie ogonowe. Napęd stanowi silnik elektryczny ze śmigłem pchającym. Zasięg lotu wynosi 10 km, a jego długotrwałość 15 minut, pułap lotu to 400 m, a prędkość maksymalna 80 km/h. Masa startowa wynosi 3,7 kg, a część bojowa waży 400 g.
Amunicja krążąca Kargu w układzie wielowirnikowca przy wymiarach 707×707×409 mm (długość×rozpiętość×wysokość) ma masę startową wynosi 7,6/7,8 kg. Część bojowa ma masę 1,3 kg, a jej wybuch generuje 840 prostopadłościennych odłamków o boku 4 mm każdy. Długotrwałość lotu 30 minut, pułap 3000 m, prędkość lotu 72 km/h. Kargu może latać przy maksymalnej prędkości wiatru 10 m/s i przy zakresie temperatury −20 do 50°C. Promień działania wynosi 10 km (z zewnętrzną anteną) lub 6,5 km (z wbudowaną). Optoelektroniczny układ naprowadzania składa się z kamery telewizyjnej o rozdzielczości obrazu 1280×720, dysponująca zoomem optycznym 10×, i kamerą termiczną (zapewne SWIR) 640×400. Głowica optoelektroniczna jest stabilizowana w dwóch płaszczyznach. Kargu można też doposażyć w układ wykrywania emisji radiowych (V/UHF), który może zapewnić: naprowadzanie tej amunicji krążącej na źródło sygnału, naprowadzanie w wiązce (sterowanie radiokomendowe) poprzez „swój” zewnętrzny system łączności czy naprowadzanie półaktywne na sygnał odbity od celu.

Wielowirnikowiec rozpoznawczy Togan ma wymiary 711×711×410 mm, masę startową poniżej 7,5 kg. Czas lotu sięga 45 minut, a pułap 3300 m. Prędkość i atmosferyczne warunki lotu jak w Kargu. Wyposażeniem rozpoznawczym jest zawiasowo zamontowana głowica optoelektroniczna o trójosiowej stabilizacji. Integruje kamerę telewizyjną o rozdzielczości obrazu 1920×1080, dysponująca zoomem 30×, i kamerę termiczną (zapewne SWIR) 640×480.

Amunicja krążąca STM Kargu. Fot. Adam M. Maciejewski.

Na bazie Togana STM skonstruowało uzbrojony wielowirnikowiec, nazwany Boyga (niepokazany w Kielcach). Wyposażono go w inny układ optoelektroniczny i uzbrojono w pojedynczy 81 mm pocisk moździerzowy, zrzucany w locie jak bomba. Boyga ma wymiary 900×900×510 mm, masę własną 12 kg i startową z 81 mm pociskiem 16,2 kg. Długość lotu sięga 35 minut, pułap 2000 m, a prędkość przelotowa 54 km/h. Maksymalna dopuszczalna prędkość wiatru wynosi 15 m/s. Boygę wyposażono w kamerę telewizyjną 1280×720 z zoomem 10×, stabilizowaną w dwóch płaszczyznach. Wykorzystując balistyczny model pocisku moździerzowego, prędkość i wysokość lotu, oprogramowanie sterujące aparatem Boyga wskazuje obliczeniowy punkt upadku pocisku, operator wybiera obiekt ataku (punkt upadku), a Boyga sygnalizuje operatorowi odpowiedni moment do zrzutu pocisku. Atak można też przeprowadzić automatycznie – operator wybiera cel, który jest atakowany przez aparat z wykorzystaniem układu automatycznego śledzenia celu. Kołowy błąd trafienia wynosi 15 m przy zrzucie z wysokości 500 m.