Zmodernizowany, dwumiejscowy samolot myśliwski Su-27UBM-1 należący do 831. Brygady Lotnictwa Taktycznego z Mirgorodu.

16 lipca 1991 r. ukraiński parlament przyjął Deklarację suwerenności państwowej Ukrainy (była ona obok Rosji i Białorusi jedną z trzech republik związkowych ZSRR posiadających prawo głosu w ONZ). Ustaliło to zasady samostanowienia, demokracji, niezależności i pierwszeństwa prawa ukraińskiego nad prawem radzieckim. 24 sierpnia 1991 r. parlament przyjął deklarację niepodległości. Referendum i pierwsze wybory prezydenckie odbyły się 1 grudnia 1991 r. Ponad 90% głosujących poparło niepodległość Ukrainy, a pierwszym prezydentem został wybrany Łeonid Krawczuk. 8 grudnia 1991 r. zawarto układ białowieski. Traktat ten głosił, że ZSRR jako podmiot prawa międzynarodowego i byt geopolityczny przestał istnieć, a powstałe w jego miejsce suwerenne kraje powołują Wspólnotę Niepodległych Państw. Układ podpisali: ze strony Ukrainy – Łeonid Krawczuk, ze strony Rosji – Borys Jelcyn, a ze strony Białorusi – Stanisłau Szuszkiewicz. W wyniku podpisania – przez Federację Rosyjską, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone, które zagwarantowały nienaruszalność granic ukraińskich – Memorandum budapeszteńskiego w 1994 r. Ukraina przystąpiła do traktatu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej i przekazała znajdujący się na jej terytorium arsenał nuklearny Rosji.

W dniu 11 października 1991 r. przyjęto dokument „Koncepcja obrony Ukrainy i tworzenia Sił Zbrojnych”. Miała być ona państwem neutralnym i nie dysponującym bronią jądrową, która miała zostać w całości przekazana Rosji. 6 grudnia 1991 r. przyjęto ustawę „O obronie Ukrainy” i „O Siłach Zbrojnych Ukrainy”. Pierwsza doktryna obronna Ukrainy została zatwierdzona przez Radę Najwyższą 19 października 1993 r. Druga edycja tego dokumentu została podpisana przez prezydenta Leonida Kuczmę 15 czerwca 2004 r., zaś obowiązujące w chwili wybuchu wojny z Federacją Rosyjską w 2014 r. dokumenty zostały zatwierdzone 8 czerwca 2012 r. przez prezydenta Wiktora Janukowicza pod tytułem „O nowej edycji Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Ukrainy” i „O nowej redakcji Doktryny Obronnej Ukrainy”. Obecnie jednak obowiązuje „Wojenna Doktryna Ukrainy” podpisana przez prezydenta Petra Poroszenkę 24 września 2015 r. Wśród największych zagrożeń militarnych dla Ukrainy w dokumencie tym wymienia się:

• agresja zbrojna i naruszenie integralności terytorialnej Ukrainy, budowanie potęgi militarnej przez Federację Rosyjską w bliskim sąsiedztwie granicy państwowej Ukrainy, w tym rozmieszczenie taktycznej broni jądrowej na terytorium Autonomicznej Republiki Krymu (którego aneksji Ukraina nie uznaje – przyp. autorów);
• militaryzacja przez Federację Rosyjską „terytorium czasowo okupowanego” (tworzy ona na terytorium Donieckiej i Ługańskiej Republiki Ludowej lokalne siły zbrojne z wrogiej niepodległej Ukrainie ludności, istnieją też obawy o wprowadzenie regularnych jednostek wojsk rosyjskich na te terytoria – przyp. autorów);
• obecność kontyngentu wojskowego Federacji Rosyjskiej w naddniestrzańskim regionie Mołdawii, który może być wykorzystany do destabilizacji sytuacji w południowych regionach Ukrainy;
• aktywizacja przez służby specjalne Federacji Rosyjskiej działań rozpoznawczych i dywersyjnych na Ukrainie w celu destabilizacji wewnętrznej sytuacji społeczno-politycznej na Ukrainie, a także wspieranie nieprzewidzianych prawem formacji zbrojnych we wschodnich regionach Ukrainy;
• roszczenia terytorialne Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy, naruszenie suwerenności i integralności terytorialnej państwa.

MiG-29 z 114. BLT z Iwano-Frankiwska, czyli przedwojennego Stanisławowa, jednej z trzech brygad wyposażonych w myśliwce MiG-29.

Ważne jest również stwierdzenie, że Ukraina nie wyklucza użycia siły militarnej nie tylko w celu odparcia agresji zewnętrznej, ale także w konflikcie wewnętrznym, celem przywrócenia konstytucyjnego porządku na swoich terenach. Napisano, że siła militarna może być użyta do: w celu wyeliminowania wewnętrznego konfliktu zbrojnego Ukraina angażuje Siły Zbrojne Ukrainy, Państwową Służbę Łączności Specjalnej i Ochrony Informacji Ukrainy, Państwową Specjalną Służbę Transportową Ukrainy, inne formacje wojskowe utworzone zgodnie z prawem Ukrainy, a także organy ścigania do celów specjalnych.

Obecnie w Siłach Zbrojnych Ukrainy istnieje obowiązkowa służba wojskowa trwająca 18 miesięcy, za wyjątkiem absolwentów wyższych uczelni, dla których służba wojskowa trwa 12 miesięcy. Obowiązkowa służba wojskowa ma zostać zniesiona w 2024 r. i zastąpiona krótkotrwałym przeszkoleniem wojskowym w celu utrzymania komponentu rezerwy na odpowiednim poziomie.
Prezydent Ukrainy zastrzega sobie prawo do wydania dekretów o powołaniu roczników rezerwy w przypadku zmaterializowania się militarnego zagrożenia ze strony Federacji Rosyjskiej lub ogłoszenia powszechnej mobilizacji. Siły Zbrojne, liczące obecnie ok. 255  000 osób personelu wojskowego są największe w Europie (poza Rosją), mają być utrzymane w tym stanie co najmniej do 2024 r. Uzupełnia je Gwardia Narodowa Ukrainy.

Doktryna obronna Ukrainy przewiduje połączone użycie sił zbrojnych w klasycznych działaniach obronnych jak i w działaniach specjalnych, mających na celu „rozwiązanie konfliktu wewnętrznego”, czyli w praktyce dopuszcza ona wojskowe działania zaczepne przeciwko zbuntowanym republikom. Działania militarne mają być prowadzone na takim poziomie eskalacji konfliktu, jaki narzuci potencjalny agresor, czyli Rosja. Jednocześnie działania te mają być synchronizowane z funkcjonowaniem innych organów państwa, by zapewnić pełną koordynację działań militarnych z działaniami i skutkami w sferze ekonomicznej, informacyjnej, politycznej i socjalnej.

Siły Zbrojne Ukrainy

Na czele Sił Zbrojnych Ukrainy stoi prezydent, Wołodymir Zelenski. Zajmuje się on zarządzaniem na poziomie strategiczno-politycznym w kategoriach całego kraju. Bezpośrednim organizowaniem systemu obronnego zaś zajmuje się Ministerstwo Obrony Ukrainy w Kijowie, na czele którego stoi Ołeksij J. Reznikow, prawnik i polityk, a w każdym razie osoba cywilna, co odpowiada demokratycznym standardom cywilnej kontroli nad wojskiem. W MO Ukrainy poza typowymi departamentami polityki obronnej, planowania obronnego, personalnym, szkolnictwa wojskowego itd., jest też Główny Zarząd Rozpoznania oraz Główny Zarząd Bezpieczeństwa (kontrwywiad i ochrona tajemnicy).

Obecnie ze względu na nietypową sytuację Ukrainy, funkcjonuje stanowisko głównodowodzącego Siłami Zbrojnymi Ukrainy, którym od lipca 2021 r. jest gen. por. Walerij F. Załużnyj. Podlega mu szef Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Ukrainy, którym jest gen. por. Sergij O. Szaptała. Sztab Generalny odpowiada też za rozwinięcie Głównego Stanowiska Dowodzenia Obroną Państwa – w Kijowie (Головний командний центр Збройних Сил України) i Zapasowego SD Obroną Państwa w Radomyślu pod Żytomierzem (Головний командний центр Збройних Сил України).
Armia Ukrainy składa się z pięciu rodzajów Sił Zbrojnych i trzech głównych, samodzielnych dowództw. Wśród tych pierwszych są: Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarka Wojenna, Wojska Aeromobilne i Siły Specjalne. Samodzielne dowództwa to Dowództwo Łączności i Walki Cybernetycznej, Dowództwo Wsparcia (chodzi o wsparcie techniczne, remontowe, inżynieryjne, saperskie, ale też i jednostki obrony przeciwchemicznej i walki radioelektronicznej), Dowództwo Logistyki (zaopatrywania, kwatermistrzostwa, zakupu materiałów i sprzętu, zarządzania infrastrukturą), Szefostwo Służby Medycznej oraz Żandarmeria Wojskowa.

Wojska Lądowe są rozdzielone między cztery dowództwa terytorialne, pełniące funkcje dowództw korpusów: Północne (Czernichów), Wschodnie (Dnipro), Południowe (Odessa) i Zachodnie (Równe). Podlegają pod nie samodzielne brygady: pancerne, zmechanizowane, zmotoryzowane, artylerii rakietowej, artylerii polowej, a także samodzielne pułki przeciwlotnicze, saperskie i inne. Ukraińskie Wojska Lądowe to 167 tys. osób personelu wojskowego. Ma on do dyspozycji: ok. 160 czołgów T-84 (w tym kilkanaście doprowadzonych do wersji Opłot; powstają na bazie zakonserwowanych czołgów T-80UD), ok. 130 czołgów T-72 (na różnym etapie modernizacji, w tym do wersji T-72AMT; wyjęte z zapasów ponad 500 czołgów tego typu), ok. 720 czołgów T-64B (w tym ok. 100 zmodernizowanych do postaci T-64BM Bułat), 890 bojowych wozów piechoty BMP-2 i 215 BMP-1 (modernizowane do postaci BMP-1U Szkwał), 115 bojowych wozów rozpoznawczych BRM-1K, +100 kołowych transporterów opancerzonych BTR-3 i BTR-4, 102 BTR-80, 215 BTR-70M, ok. 430 wozów patrolowych BRDM-2 (także modernizowane), +500 Nowator, Warta i Kazak, 90 wyrzutni rakiet taktycznych Toczka i Toczka-U, ok. 230 artyleryjskich wyrzutni rakietowych Olcha, Smercz i Uragan, ok. 200 wyrzutni Grad, ok. 100 armat samobieżnych kal. 203 mm 2S7 Pion, 350 samobieżnych armatohaubic i armat kal. 152 mm 2S19 Msta, 2S5 Hiacynt i 2S3 Akacja, ok. 300 haubic samobieżnych 2S1 Goździk, a także ponad 500 dział holowanych kal. 152 mm i 122 mm.