Stoczniowe zdjęcie Kronsztadta na Bałtyku. Mimo usunięcia większości usterek, ujawnionych w trakcie badań prototypu, Łady na pewno nie wejdą w znaczącej liczbie w skład rosyjskiego WMF. Wydaje się też, że na potencjalny eksport również jest zły czas. „Starzy klienci”, czyli Chiny i Indie, budują dziś samodzielnie okręty podwodne o podobnym lub wyższym stopniu zaawansowania, zaś wojna przeciwko Ukrainie na pewno utrudni poszukiwanie innych. Chyba, że staną się nimi Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna i Islamska Republika Iranu.
Prace projektowe nad nową jednostką rozpoczęły się w 1987 r. w Centralnym Biurze Konstrukcyjnym Techniki Morskiej Rubin pod kierownictwem Jurija Kormilicyna. Projekt jednostki otrzymał numer 677 i kryptonim Łada. Wraz z Rubinem pracowały nad nim ośrodki badawczo-rozwojowe, m.in. 1. Centralny Instytut Naukowo-Badawczy Ministerstwa Obrony i Centralny Instytut Naukowo-Badawczy im. Akademika Kryłowa (obecnie Państwowe Centrum Naukowe Kryłowa).
Wymagania taktyczno-techniczne dla nowej jednostki zakładały liczne ulepszenia w stosunku do proj. 877 m.in.: dalszą redukcję pola akustycznego; instalację nowoczesnych systemów obserwacji technicznej i współpracującego z nimi zintegrowanego systemu przetwarzania informacji bojowych, gwarantujących wcześniejsze wykrycie oraz zniszczenie celu; wprowadzenie nowych typów uzbrojenia; wydłużenia zasięgu i prędkości podwodnej; redukcję liczebności załogi, poprzez dalszą automatyzację procesów sterowania okrętem; poprawę warunków bytowych załogi; uproszczenie konstrukcji i eksploatacji. Miano to osiągnąć przy jednoczesnym zmniejszeniu rozmiarów i wyporności jednostki.
31 stycznia 2024 r., podniesienie bandery na okręcie podwodnym B-586 Kronsztadt. To pierwsza seryjna Łada. Jej budowę rozpoczęto (sic!) prawie 19 lat temu, w lipcu 2005 r. Prace wstrzymano, po tym, kiedy okazało się, że projekt jest pełen wad. Reaktywacja produkcji według skorygowanego projektu nastąpiła w lipcu 2013 r. Media rosyjskie relacjonując przyjęcie jednostki do służby obwieściły, że rychło dołączy do Floty Północnej. W chwili zamykania tego wydania „Wojska i Techniki” wciąż cumowała w stoczni…
Realizację tych postulatów umożliwić mogło tylko zastosowanie nowych technologii i materiałów konstrukcyjnych, systemów oraz, niestosowana dotąd w realiach rosyjskich, konstrukcja jednokadłubowa. Równolegle do proj. 677 dla Wojenno-Morskogo Fłota (WMF), Rubin opracował na jego bazie rodzinę okrętów o różnej wyporności (od 550 do 1850 t) dla odbiorców zagranicznych, pod wspólną nazwą Amur. W procesie tworzenia proj. 677 nie ograniczano się do adaptacji najlepszych osiągnięć poprzednich generacji okrętów podwodnych. Całkowicie nowa jednostka zawierała ponad 130 urządzeń, mechanizmów, materiałów itp., opracowanych na potrzeby Łady w ramach różnych OKR (opytno-konstruktorskaja rabota, praca badawczo-konstrukcyjna/rozwojowa), co stanowiło ok. 70% konstrukcji
Projekt techniczny 677 został przedstawiony do akceptacji w 1996 r. Po jego aprobacie przez Dowództwo WMF, Ministerstwo Obrony FR złożyło w sierpniu 1997 r. zamówienie na jednostkę prototypową, której przydzielono wstępnie oznaczenie B-100, zmienione później na S-100. Do budowy okrętu wytypowano, doświadczoną w produkcji jednostek tej klasy, w tym i proj. 877/636, stocznię Admirałtiejskije Wierfi z Sankt Petersburga.
Decyzję o budowie Łady, bynajmniej nie priorytetowej z punktu widzenia floty, podjęto w ciężkich dla Sił Zbrojnych FR czasach, dlatego w celu wsparcia finansowania przedsięwzięcia powołano specjalną Grupę Finansowo-Przemysłową Morskaja Tiechnika. W jej skład weszły: Admirałtiejskije Wierfi, CKB MT Rubin, AB Inkombank i Centralna Kompania Federalne Przedsiębiorstwo Państwowe Morskaja Tiechnika.
Grupa współfinansowała prace projektowe, badawcze oraz zakup materiałów niezbędnych do rozpoczęcia budowy. Uczestnictwo komercyjnych struktur w budowie okrętów było zupełną nowością w realiach rosyjskich. 23 grudnia 1997 r. przedstawiciele Morskoj Tiechniki poinformowali o rozpoczęciu budowy dwóch okrętów podwodnych proj. 677.
Położenie ich stępek odbyło się 26 grudnia 1997 r. Pierwszy z okrętów, powstawał dla WMF według proj. 677, drugi natomiast, znany pod oznaczeniem handlowym Amur-1650 (proj. 677E), przeznaczono na eksport, ale bez formalnego zamówienia ze strony konkretnego odbiorcy, budowany był spekulacyjnie na własne ryzyko Morskoj Tiechniki.
Pomimo zaangażowania ze strony Morskoj Tiechniki, problemy finansowe opóźniały postępy w pracach nad pierwszą jednostką. Nieterminowe dostawy nowego wyposażenia dodatkowo pogłębiały tę sytuację. Kolejną przyczyną opóźnień w budowie Łady była konieczność korekty projektu w celu uwzględnienia w konstrukcji i wyposażeniu okrętu nowych norm dotyczących zabezpieczeń przed pożarem i wybuchami, wprowadzonych w WMF po katastrofie atomowego okrętu podwodnego K-141 Kursk proj. 949A w sierpniu 2000 r.
Na początku 2002 r. dostarczono oraz zamontowano główny silnik elektryczny i zaczęto zamykać kadłub mocny. Wkrótce i tak wolno postępujące prace zostały wstrzymane, dopiero w drugiej połowie roku fundusze rządowe zaczęły napływać w sposób regularny. W trakcie trwania pierwszego petersburskiego Międzynarodowego Salonu Techniki Morskiej IMDS w czerwcu 2003 r., członkowie nielicznych delegacji oficjalnych mogli zapoznać się w hali stoczni ze stopniem zaawansowania prac nad Ładą.
Szczególne zainteresowanie wyrazili przedstawiciele Republiki Indii. 28 października 2004 r., po siedmiu latach budowy, okręt został ochrzczony jako B-585 Sankt Pietierburg i zwodowany.
Jednostka miała nowatorski dla przemysłu rosyjskiego układ jednokadłubowy (w zasadzie półtorakadłubowy). Pozwoliło to ograniczyć jej wielkość i wyporność. Przy tym zapas pływalności zmalał z ok. 30% w przypadku proj. 877 do 6–7%, co jest wartością wystarczającą do bezpiecznej nawigacji na powierzchni. Spawany kadłub mocny został wykonany ze stali wysokogatunkowej.
Główny materiał konstrukcyjny – stal AB-2 – został opracowany przez CNII KM Promietiej. AB-2 cechuje się zwiększoną granicą plastyczności oraz odpornością na korozję i niskie temperatury, co ułatwia eksploatację Ład w Arktyce. Wykorzystanie tego materiału pozwoliło zachować wytrzymałość na poziomie konstrukcji dwukadłubowej, przy jednoczesnym zachowaniu możliwości w zakresie głębokości zanurzania. Maksymalna głębokość zanurzania podawana jest na 300 m.
Nowością w stosunku do proj. 877 jest również kształt kadłuba mocnego. Na niemal całej długości jest cylindrem, a jego średnica jest stała, co ułatwiło aranżację pomieszczeń, a także rozmieszczenie urządzeń i systemów oraz zwiększyło ogólną wytrzymałość konstrukcji. Przestrzeń wewnątrz podzielono grodziami na pięć przedziałów wodoszczelnych. Na długości pierwszych czterech zastosowano dwa pokłady.
W pierwszym przedziale, na górnym pokładzie, znajduje się sześć wyrzutni torped, zautomatyzowany system przeładunkowy uzbrojenia wraz ze stelażami do jego magazynowania, dwa luki: dziobowy ratunkowy i załadowczy uzbrojenia.
Pokład dolny zajmują urządzenia pomocnicze i dziobowa bateria akumulatorów. Drugi przedział mieści: centralę, systemy nawigacyjne oraz kiosk na pokładzie górnym, natomiast niższy poziom mieści bloki aparatury elektronicznej. W znajdującej się powyżej obudowie kiosku zlokalizowano napędy sterów głębokości, zakryty pomost nawigacyjny i pojemnik z przenośnymi przeciwlotniczymi zestawami rakietowymi.
Trzeci przedział – mieszkalny – zajęty został przez pomieszczenia załogowe, mesę, kambuz, prysznic i dwie toalety. Tu również, na dolnym pokładzie, usytuowano drugą baterię akumulatorów. Kolejny przedział wypełniają generatory elektryczne wraz z urządzeniami pomocniczymi i kolektorami spalin, a ostatni – piąty – przeznaczono na elektryczny silnik napędowy oraz mechanizmy hydrauliczne poruszające powierzchniami sterowymi. Znajduje się tam również luk awaryjny i gniazdo boi ratunkowej.
Zobacz więcej materiałów w pełnym wydaniu artykułu w wersji elektronicznej >>
