Żołnierze z 4. DP z karabinem przeciwpancernym Boys kal. 13,97 mm, ręcznym karabinem maszynowym Bren kal. 7,7 mm i butelkami zapalającymi; Egipt, Mersa Matruh, październik 1940 r.

Określenie „Armia Indyjska” – choć powszechnie stosowane – nie jest precyzyjne. Używa się go zarówno dla British Indian Army, czyli rządowych regimentów, w których szeregowcami byli – z reguły – Hindusi, a oficerami – z reguły – Brytyjczycy. Tego samego określenia używa się dla Indian Army, czyli całości miejscowych sił zbrojnych, a więc regimentów rządowych oraz formacji nieregularnych oraz „prywatnych” armii radżów i nababów. Tego samego określenia używa się dla Army of India, czyli związku strategicznego, w skład którego wchodziły zarówno wojska miejscowe, jak i czysto brytyjskie, przysłane z metropolii. Sami Brytyjczycy i Hindusi również rzadko zwracają uwagę na właściwe nazewnictwo...

Pokojowa struktura British Indian Army została tak bardzo zmieniona w czasie Wielkiej Wojny, że uznano, że nie można do niej powrócić w czasach pokoju. W 1922 r. wprowadzono nową strukturę, radykalnie zrywającą z przedwojennymi tradycjami. Przed 1914 r. podstawową formacją Armii Indyjskiej – podobnie zresztą jak Armii Brytyjskiej – był regiment wystawiający jeden czynny batalion. Trzy bataliony z różnych regimentów wchodziły w skład brygady, z reguły dyslokowanej daleko od garnizonów. W razie wojny regimenty mobilizowały kolejne bataliony, wysyłane do różnych brygad. System ten sprawdził się w Armii Brytyjskiej, ale nie w Armii Indyjskiej, bowiem wielu oficerów z własnej inicjatywy wyjechało z Indii do Europy w 1914 r., co załamało szkolenie nowych batalionów.

Waziristan był sceną kilku brytyjskich operacji wojskowych na dużą skalę przeciwko mieszkającym tu plemionom od końca XIX wieku do uzyskania niepodległości przez Pakistan w 1947 r.; Granica Północno-Zachodnia, 5th Royal Gurkha Rifles, 1923 r.

W 1922 r. wprowadzono więc nową strukturę – bardziej zbliżoną do europejskiej – w której zrezygnowano z regimentów jednobatalionowych i zastąpiono je regimentami wielobatalionowymi. Wciąż jednak nie były to pułki w rozumieniu europejskim (formacje administracyjno-bojowe), bowiem bataliony regimentów nie walczyły razem, tylko były kierowane do brygad. Formacją bojową była brygada, regiment pozostawał formacją czysto administracyjną. Wymusiło to oczywiście redukcję liczebności regimentów, a więc również oszczędności, chętnie widziane w powojennym świecie. Liczbę formacji kawalerii zmniejszono o połowę – do 21 pułków, a liczbę formacji piechoty o jedną trzecią – do 107 pułków.

Zredukowano również liczbę związków taktycznych. Przed 1914 r. istniało 10 dywizji i 4 samodzielne brygady, w 1918 r. dowództw dywizyjnych i brygadowych (samodzielnych) istniało już kilkadziesiąt. W 1922 r. zdecydowano się pozostawić 4 dywizje piechoty i 5 brygad kawalerii w głębi kraju oraz osłonić Granicę Północno-Zachodnią 12 samodzielnymi brygadami. Liczebność British Indian Army nieco zmalała – z około 200 000 do 180 000 ludzi – znacznie zwiększył się natomiast odsetek Europejczyków – z około 20% do 30%. Oznaczało to więc wyraźne zredukowanie liczby żołnierzy hinduskich – przed 1914 r. służyło ich około 180 000, po roku 1922 – około 150 000. Zwiększenie liczebności Europejczyków wynikało z postępu technicznego.

Armia Indyjska była przed 1914 r. armią dość prymitywną, składającą się nie tyle z oddziałów piechoty i kawalerii, co z oddziałów strzelców i szwadronów jazdy. O różnicy pomiędzy piechotą i strzelcami oraz kawalerią i jazdą decyduje nasycenie bronią zespołową – karabinami maszynowymi oraz granatnikami i moździerzami. Do ich obsługi potrzebne są pewne umiejętności techniczne i matematyczne, których nie mieli hinduscy ochotnicy. Ci, którzy mieli, szli do nielicznej artylerii górskiej lub jeszcze bardziej nielicznych formacji technicznych. Z tych powodów dywizje indyjskie nie zaimponowały w czasie Wielkiej Wojny skutecznością bojową i dlatego po 1922 r. wzrosła liczba żołnierzy europejskich w Armii Indyjskiej – dla obsługi broni zespołowej. Wyjaśnia to również zmiany w liczbie związków taktycznych – samodzielnych brygad można wystawić tyle, na ile wystarcza liczba batalionów piechoty i szwadronów jazdy, ale dywizji piechoty można wystawić tyle, na ile wystarcza dla nich artylerii.

Przez długi czas indyjskie dywizje piechoty były raczej zgrupowaniami brygad piechoty, bowiem wsparcie artyleryjskie zapewniali im Brytyjczycy. Dopiero w 1935 r. zorganizowano pierwszą – z czterech planowanych – dywizyjną brygadę artylerii, a formowanie kolejnych przyśpieszono już po 1939 r. Tworzenie indyjskiej artylerii było jednym z elementów większego procesu, jakim była hinduizacja Armii Indyjskiej.

Brytyjskie problemy z koloniami

W 1865 r. Londyn ogłosił, że wszystkie jego posiadłości kolonialne muszą mieć prawo zgodne z prawem angielskim, co oznaczało znaczne ograniczenie ich autonomii, szczególnie najbogatszych kolonii, zwanych dominiami. W ograniczonym stopniu dotyczyło ono Indii, które były oddzielnym bytem politycznym, o niesamowitym stopniu skomplikowania polityki wewnętrznej. Indie składały się bowiem z części administrowanej bezpośrednio przez Brytyjczyków oraz z pół tysiąca państw i państewek o różnym – czasem dużym – stopniu suwerenności. Indie były Cesarstwem.

Po Wielkiej Wojnie dominia – Australia, Nowa Zelandia, Kanada z Nową Fundlandią, Południowa Afryka oraz świeżo utworzone Wolne Państwo Irlandzkie – chciały ograniczenia wpływu Londynu na ich politykę, a i Wielka Brytania akceptowała konieczność zmian. Wprowadzano je stopniowo, ale symbolem był Statut Westiministerski, ogłoszony w 1931 r. (jego wprowadzenie w życie trwało kolejnych 20 lat). Korzystając z polskich analogii można w skrócie wyjaśnić go jako akt zamieniający unię realną w unię personalną. Imperium Brytyjskie zaczynało przekształcać się w Brytyjską Wspólnotę Narodów.

Indie nie były objęte Statutem Westminsterskim, ale miały przejść podobny proces, zakończony – według brytyjskim pomysłodawców – utworzeniem federacji indyjskiej związanej dobrowolnymi więzami z Londynem. Były na to szanse, takiego rozwiązania oczekiwała zarówno arystokracja indyjska chcąca utrzymać swoje wpływy oraz kupcy i urzędnicy korzystający na związkach
z Wielką Brytanią.