Efekt oddzialywania detonacji glowicy termobarycznej GTB-1 FAE na samochod osobowy.

Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia z Zielonki, znany wcześniej z wielu ciekawych opracowań z zakresu sprzętu artyleryjskiego i rakietowego, a także amunicji wielu typów, od kilku lat specjalizuje się także w opracowaniach związanych z bojowymi bezzałogowymi systemami powietrznymi.

W krótkim czasie, oprócz opracowanego i wdrożonego do produkcji wiropłata bezzałogowego DragonFly, załodze Instytutu udało się przygotować także dwie rodziny głowic do bojowych bezzałogowych statków powietrznych (BBSP). W pełni krajowy rodowód, niezawodność działania, gwarancja bezpiecznej eksploatacji, dostępność i atrakcyjna cena są ich bezsprzecznymi atutami.

Uzbroić bezzałogowce klasy mini

Rodzina głowic typoszeregu GX-1 została opracowana w Wojskowym Instytucie Technicznym Uzbrojenia (WITU) na podstawie, finansowanej z własnych środków, pracy badawczo-rozwojowej rozpoczętej w sierpniu 2015 r., a ukończonej w czerwcu 2017 r. W ramach pracy powstało kilka typów głowic o masie 1,4 kg o różnym przeznaczeniu, każda w wersji z kamerą zwykłą, do użycia w dzień i kamerą termowizyjną, przydatną w nocy i gorszych warunkach pogodowych.
I tak głowica odłamkowo-burząca GO-1 HE (High Explosive, z kamerą dzienną) oraz jej odmiana GO-1 HE IR (High Explosive InfraRed, z kamerą termowizyjną) są przeznaczone do rażenia siły żywej, lekko opancerzonych pojazdów i zwalczania gniazd karabinów maszynowych. Masa ładunku kruszącego wynosi 0,55 kg, a szacowana strefa rażenia to ok. 30 m.
Z kolei głowice kumulacyjno-odłamkowe GK-1 HEAT (High Explosive Anti-Tank, z kamerą dzienną) i GK-1 HEAT IR (High Explosive Anti-Tank InfraRed, z kamerą termowizyjną) opracowano z myślą o zwalczaniu czołgów (z górnej półsfery) oraz opancerzonych wozów bojowych i ich załóg. Masa jej ładunku kruszącego wynosi 0,5 kg, a przebijalność pancerza wynosi powyżej 180 mm pancernej stali walcowanej (RHA).
Kolejna to głowica termobaryczna w wersji GTB-1 FAE (Fuel-Air Explosive, z kamerą dzienną) oraz GTB-1 FAE IR (Fuel-Air Explosive InfraRed, z kamerą termowizyjną) stworzona z myślą o likwidacji pojazdów lekko opancerzonych oraz schronów i umocnionych gniazd środków ogniowych, może również skutecznie niszczyć obiekty infrastruktury w terenie, jak na przykład stacje radiolokacyjne czy wyrzutnie rakiet. Masa ładunku kruszącego to 0,6 kg, a skuteczność szacowana jest na ok. 10 m.
Przygotowano też głowice ćwiczebne GO-1 HE-TP (High Explosive Target Practice, z kamerą dzienną) i GO-1 HE-TP IR (High Explosive Target Practice InfraRed, z kamerą termowizyjną). Zostały zaprojektowane jako sprzęt treningowy do wykonywania zadań ćwiczebnych przez operatorów BBSP. W porównaniu z głowicą bojową mają zmniejszony ładunek bojowy (do zaledwie 20 g), którego celem jest w zasadzie tylko wizualizacja efektu uderzenia w cel.
W asortymencie znajdują się także głowice szkolne GO-1 HE-TR (High Explosive Training, z kamerą dzienną) i GO-1 HE-TR IR (High Explosive Training InfraRed, z kamerą termowizyjną). Nie mają one ani grama materiału wybuchowego. Ich przeznaczeniem jest szkolenie operatorów BBSP w obserwacji przedpola, nauce celowania i naprowadzania na cel oraz do wykonywania szkolnych zadań ogniowych. Podobnie jak pozostałych ich masa to 1,4 kg.
Niezaprzeczalnym atutem tych głowic jest możliwość ich użycia z niemal każdym nosicielem (stałopłatem lub wiropłatem) klasy mini, oczywiście pod warunkiem spełnienia zapisów z dokumentacji technicznej, w której zawarte są wymagania integracji mechanicznej, elektrycznej i informatycznej. Aktualnie głowice są już elementem systemu Warmate produkcji WB Electronics S.A. z Ożarowa Mazowieckiego i bezzałogowca DragonFly opracowanego w Zielonce, a produkowanego na podstawie licencji w Wojskowych Zakładach Lotniczych nr 2 w Bydgoszczy.
Instytut jednak na tym nie poprzestaje. W ramach kolejnej pracy badawczo-rozwojowej w Zielonce są planowane prace mające zwiększyć możliwości głowicy kumulacyjno-odłamkowej GK-1 HEAT. Nowy zespół kumulacyjny ma zapewniać osiągnięcie przebijalności 300÷350 mm RHA przy zachowaniu bez zmian masy głowicy (czyli nie więcej niż 1,4 kg). Nieco trudniejszym tematem jest polepszenie parametrów głowicy odłamkowo-burzącej GO-1 HE i termobarycznej GTB-1 FAE. Jest to możliwe, natomiast zysk w postaci skuteczności będzie znikomy, co w konsekwencji byłoby zamierzeniem ekonomicznie nieuzasadnionym. Ograniczeniem jest tutaj masa głowicy, która nie powinna przekraczać 1400 g. Zwiększenie masy głowicy oznaczałoby bowiem konieczność opracowania dla nich innego, większego nosiciela.

Potwierdzona skuteczność

Po formalnym zakończeniu pracy badawczej, dość szybko, bo w lipcu 2017 r. WITU podpisało z Bydgoskimi Zakładami Elektromechanicznymi „BELMA” S.A. umowę na produkcję licencyjną typoszeregu głowic. Głowice w całości są produkowane w Polsce, a wszystkimi rozwiązaniami i technologiami w nich zastosowanymi dysponują projektant i producent.
Efektem umowy były przeprowadzone przez BZE „BELMA” S.A. i Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia badania zdawczo-odbiorcze głowic GX-1 do BBSP. Partię produktów wykonano zgodnie z warunkami technicznymi, będącymi podstawą odbioru uzbrojenia i sprzętu wojskowego (UiSW) dla Ministerstwa Obrony Narodowej, w ramach umowy na dostawę systemu Warmate z 20 listopada 2017 r. W pierwszym etapie badania zakładowe, które wykonała spółka z Bydgoszczy, polegały na sprawdzeniu odporności i wytrzymałości produktu na narażenia środowiskowe oraz mechaniczne. Drugi etap – badania poligonowe, mający na celu fizyczne sprawdzenie parametrów użyteczno-bojowych i taktyczno-technicznych środków bojowych, przeprowadzono w WITU. Całość nadzorowali specjaliści z 15. Rejonowego Przedstawicielstwa Wojskowego. Badaniu poddano dwa typy głowic: odłamkowo-burzącą GO-1 HE i kumulacyjno-odłamkową GK-1 HEAT. Próby realizowano na poligonach w Zielonce i Nowej Dębie.
Testy producenta potwierdziły odporność badanych głowic na narażenia środowiskowe tj. podwyższoną i obniżoną temperaturę otoczenia, cykliczne zmiany temperatury otoczenia, drgania sinusoidalne, spadek z wysokości 0,75 m, odporność na transport zgodnie z normą obronną. Także badania narażeniowe były pozytywne. W kolejnym etapie, na poligonie w WITU w Zielonce, przeprowadzono badania funkcjonalne, w czasie których dokonano pomiarów skutecznego promienia rażenia siły żywej dla głowicy GO-1 HE i przebijalności pancerza dla głowicy GK-1 HEAT. W obu przypadkach okazało się, że deklarowane parametry zostały znacznie przekroczone. Dla GO-1 HE wymagany promień rażenia siły żywej określono na 10 m, zaś w rzeczywistości osiągnięto 30 m. Dla głowicy GK-1 HEAT wymagany parametr przebijalności wynosił 180 mm RHA, natomiast w czasie prób uzyskano wynik 220 mm RHA.
Ciekawostką procesu certyfikacji produktów był przeprowadzony w WITU test nowo opracowanej głowicy termobarycznej GTB-1 FAE, której skuteczność działania sprawdzono z wykorzystaniem celu w postaci samochodu osobowego.
Co warte podkreślenia, próby były prowadzone także poza granicami naszego kraju. Związane to było z zamówieniem eksportowym do dwóch krajów na bezzałogowce Warmate, które wyposażono w opracowane w Zielonce głowice rodziny GX-1.