U 67 na południowym Atlantyku. Obserwatorzy przepatrują podzielony na cztery sektory horyzont podczas ładnej pogody jesienią 1941 r.

Możliwość prowadzenia wojny U-Bootów – zwalczania okrętów nawodnych i transportowców przeciwnika – w największym stopniu zależała od zdolności wykrycia celu. Nie było to zadanie łatwe, szczególnie na rozległych, bezkresnych wodach Atlantyku, dla zdanych tylko na swój wzrok obserwatorów z niskiego kiosku okrętu. Przez długi czas Niemcy nie byli świadomi rozpoczęcia przez Aliantów wojny technicznej. Kiedy w 1942 r. dowódcy U-Bootów nabrali pewności, że są namierzani przez niewidzialnego dla nich samych przeciwnika, niemieccy naukowcy podjęli rozpaczliwe prace nad rozwojem elektroniki. Ale w czasie, kiedy większość nowo budowanych U-Bootów ginęła na swoim pierwszym patrolu, nieświadoma alianckiego systemu radionamierzania, dekryptażu Enigmy i istnienia grup polujących na nich, nic już nie mogło zapobiec niemieckiej klęsce wojny podwodnej.

Urządzenia obserwacji wzrokowej Lornetki

W chwili rozpoczęcia II wojny światowej podstawowym sposobem obserwacji i wykrywania przez załogi U-Bootów była nieustanna obserwacja wzrokowa podzielonego na cztery sektory horyzontu, prowadzona bez względu na warunki pogodowe, porę roku i doby przez czterech obserwatorów na pomoście kiosku. Od tych ludzi, specjalnie dobieranych o jak najlepszym wzroku, odbywających czterogodzinne wachty, w równym stopniu zależały możliwości odnoszenia sukcesów, jak i ujścia z życiem U-Boota. Jak najwcześniejsze wypatrzenie na horyzoncie cienia czubka masztu, dymu z komina lub najmniejszego punktu samolotu na niebie umożliwiały lornetki firmy Carl Zeiss typu 7x50 (o siedmiokrotnym powiększeniu), o znakomitych właściwościach optycznych. Jednak w warunkach sztormowych, w deszczu czy na mrozie dużym problemem była podatność lornetek na zawilgocenie ich szkieł bryzgami wody, a także na uszkodzenia mechaniczne. Z tego powodu zawsze w kiosku musiały znajdować się zapasowe, suche, gotowe do natychmiastowego użycia, podawane obserwatorom w razie konieczności wymiany; bez sprawnych lornetek obserwatorzy byli „ślepi”. Od wiosny 1943 r. U-Bootwaffe w niewielkiej liczbie otrzymywała nowe, zmienione lornetki 8x60, o aluminiowej obudowie (w kolorze zielonym lub piaskowym), z gumowymi osłonami i z wymiennymi wkładkami przeciwwilgociowymi. Z powodu skromnych ilości lornetki te zyskały miano „lornetek dowódców U-Bootów”, a z uwagi na znakomite właściwości szybko stały się bardzo pożądanym trofeum dla dowódców alianckich jednostek polujących na U-Booty.

Peryskopy

W 1920 r. Niemcy założyli w Holandii firmę NEDINSCO (Nederlandsche Instrumenten Compagnie), będącą w istocie zakamuflowaną filią-eksporterem wojskowego sprzętu optycznego niemieckiej firmy Carl Zeiss z Jeny. Od początku lat 30. ub.w. NEDINSCO w zakładzie w Venlo produkowała peryskopy (do tego celu wzniesiono m.in. wieżę-planetarium). Począwszy od zbudowanego w 1935 U 1 aż do 1945 r. wszystkie U-Booty wyposażano w peryskopy tej firmy: małe, przybrzeżne jednostki typu II w jeden – bojowy, natomiast większe, atlantyckie jednostki typów VII, IX i XXI w dwa:
- obserwacyjny (przedni), obsługiwany z centrali Luftziel-Sehrohr (LSR) lub Nacht-Luftziel-Sehrohr (NLSR);
- bojowy (tylny), obsługiwany z kiosku Angriff-Sehrohr (ASR).
Oba peryskopy miały dwie możliwości powiększenia: x1,5 (wielkość obrazu widzianego „gołym” okiem) i x6 (czterokrotne powiększenie obrazu widzianego „gołym” okiem). Na peryskopowej głębokości zanurzenia górna krawędź obudowy kiosku znajdowała się około 6 m pod powierzchnią wody.