11 lipca 2018 r. rzad Slowacji zaakceptowal rekomendacje Ministerstwa Obrony dotyczaca zakupu 14 wielozadaniowych samolotow bojowych Lockheed Martin F-16 Block 70/72.

Rząd Republiki Słowackiej podczas posiedzenia 11 lipca 2018 r. zaakceptował rekomendację ministra obrony Petra Gajdoša dotyczącą zakupu 14 wielozadaniowych taktycznych samolotów bojowych F-16 Block 70/72, których producentem jest amerykański koncern Lockheed Martin. Za nowe samoloty wraz z uzbrojeniem, pakietem logistycznym i szkoleniem personelu latającego oraz naziemnego słowaccy podatnicy zapłacą 1,58 mld EUR (ok. 6,75 mld PLN).

Dzięki opublikowaniu dokumentu „Projekt pozyskania nowych taktycznych samolotów myśliwskich cz. I – jawna”, opracowanego przez Ministerstwo Obrony Republiki Słowackiej, a przedłożonego przez ministra Petra Gajdoša na posiedzeniu Rządu RS 11 lipca 2018 r., poznaliśmy wymagania wobec nowych myśliwców, sformułowane przez słowacki resort obrony, konkurencyjne oferty i kryteria ich oceny. Poniżej prezentujemy najważniejsze informacje zawarte w tym dokumencie. Należy dodać, że wszystkie podane niżej informacje i dane liczbowe pochodzą z tego dokumentu, a więc wzięto je z ofert złożonych przez obu konkurentów.

Potrzeby

Oficjalnie zakup nowych wielozadaniowych samolotów taktycznych ma umożliwić spełnienie wymagań operacyjnych i zadań stawianych przez Siły Powietrzne Sił Zbrojnych Republiki Słowackiej (Vzdušné sily Ozbrojených síl Slovenskej republiky), a wynikających z prawa Republiki Słowackiej, zobowiązującego do zapewnienia bezpieczeństwa, ochrony życia, zdrowia i majątku jej obywateli, a także zadań wynikających z porozumień międzynarodowych. Dzięki wdrożeniu nowego sprzętu zostaną także spełnione zobowiązania zapisane w strategicznych i wykonawczych dokumentach, wzrosną możliwości obronne Słowacji, zostaną wzmocnione także zdolności w ramach systemu NATINAMDS (NATO Integrated Air and Missile Defence System). Wzrosną też możliwości wykorzystania słowackiego lotnictwa wojskowego poza granicami kraju, zgodnie z wieloletnim planem rozwoju systemu obronnego Republiki Słowackiej do 2030 r., przyjętym przez rząd, który jako jeden z kluczowych celów wskazuje stworzenie warunków do budowy nowoczesnych sił zbrojnych. Obecnie eksploatowane samoloty MiG-29AS/UBS spełniają wymagania zapisane w NATO Capability Codes and Capability Statements jedynie w 40% i nie są z ich punktu widzenia w pełni interoperacyjne, dotyczy to np. systemów łączności i transmisji danych, zasięgu, zdolności do uzupełniania paliwa w locie, elektronicznych systemów samoobrony, a także systemów celowniczych i uzbrojenia. Nie zapewniają w pełni realizacji pokojowych zadań w ramach NATINAMDS, nie mówiąc o szczegółowych wymaganiach operacyjnych na czas kryzysu lub działań wojennych, szczególnie w zakresie wsparcia sił lądowych.

Poszukiwanie następcy MiG-ów-29

Słowackie siły zbrojne prawie od chwili swego powstania w 1993 r. poszukiwały możliwości zastąpienia przestarzałych samolotów bojowych, które przypadły im po podziale arsenału Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej. Rozwiązaniem o charakterze tymczasowym miało być przejęcie 14 MiG-ów-29 od Federacji Rosyjskiej, w ramach kompensacji rosyjskiego zadłużenia wobec Słowacji, co nastąpiło w latach 1993–1996. Jednak wraz z rozpoczęciem przygotowań do wstąpienia do NATO, na początku nowego stulecia zaczęto analizować możliwość wprowadzenia do uzbrojenia nowych naddźwiękowych samolotów bojowych, które w pełni odpowiadałyby standardom obowiązującym w sojuszu. Wobec braku finansowych możliwości zakupu nowych maszyn znów zdecydowano się na krok pomostowy w postaci częściowej modernizacji systemów nawigacyjnych i łączności 10 jedno- i dwóch dwumiejscowych MiG-ów, które otrzymały oznaczenie MiG-29AS/UBS. Dopiero w 2010 r. rząd premiera Roberta Fico (partia SMER) wrócił do koncepcji zakupu nowych samolotów. Proces wyłonienia ich dostawcy Ministerstwo Obrony zainicjowało w 2012 r., a 14 maja 2014 r. rząd Republiki Słowackiej przyjął „Koncepcję rozwoju Sił Powietrznych Sił Zbrojnych RS”, której ważnym elementem był projekt Wielozadaniowe Samoloty Taktyczne – wymiana samolotów myśliwskich poprzez dzierżawę/zakup godzin lotu z 2 maja 2014 r. 18 marca 2015 r. rząd wydał zgodę na rozpoczęcie negocjacji z władzami Szwecji na temat dzierżawy ośmiu samolotów Saab JAS 39C/D Gripen, a także zainicjowanie pierwszych kontaktów z administracją Stanów Zjednoczonych dotyczących możliwości dostaw uzbrojenia, systemów walki elektronicznej i łączności do samolotów JAS 39. Warunki zaproponowane przez stronę szwedzką nie były jednak zadowalające.
Aby zaistniała możliwość alternatywnych sposobów nabycia wielozadaniowych taktycznych samolotów bojowych, czy to poprzez zakup nowych maszyn bądź leasing lub dzierżawę, słowacki rząd przyjął 29 września 2016 r. uchwałę, która umożliwiała prowadzenie bezpośrednich negocjacji międzyrządowych w celu przedyskutowania warunków pozyskania fabrycznie nowych samolotów i nakazywała zaprezentowanie ich wyników do 30 września 2017 r. Następnie zapytania o przesłanie warunków sprzedaży samolotów, w tym ofert cenowych, skierowano do władz trzech państw: Federacji Rosyjskiej, Królestwa Szwecji i Stanów Zjednoczonych Ameryki. Zapisanego w uchwale rządu terminu nie udało się jednak dotrzymać i 25 września 2017 r. przesunięto go na 29 czerwca 2018 r.
Z racji strategicznej decyzji eliminacji uzależnienia od sprzętu wojskowego sowieckiej proweniencji, a także z innych względów wojskowo-politycznych, oferta rosyjskiej korporacji RSK MiG, dotycząca samolotów MiG-29M/M2, została odrzucona. W związku z tym w finałowej rozgrywce pozostały dwa samoloty. W przypadku Szwecji przedmiotem oferty były samoloty Saab JAS 39C/D Gripen. Szwecja to ważny partner Słowacji w ramach Unii Europejskiej, a także kraj blisko współpracujący z NATO. Zakup Gripenów przez Słowację z pewnością wzmocniłby europejski przemysł obronny i dałby impuls do rozwoju kontaktów bilateralnych w tej sferze.
W przypadku Stanów Zjednoczonych oferta dotyczyła samolotów Lockheed Martin F-16 Block 70/72. Stany Zjednoczone to strategiczny sojusznik Słowacji, a zamówienie samolotów F-16 wkrótce po śmigłowcach UH-60M wpłynęłoby na dalsze zacieśnienie tego partnerstwa i zwiększyłoby potencjał w rozmowach o rozszerzeniu współpracy ekonomicznej, a także w sferze bezpieczeństwa.

Liczba samolotów, personelu, godzin lotu

Wspomniany dokument Koncepcja rozwoju Sił Powietrznych SZ RS określał minimalną liczbę nowych wielozadaniowych taktycznych samolotów bojowych na 14 (co odpowiada pokojowemu etatowi eskadry lotnictwa taktycznego NATO, czyli 12 samolotom jednomiejscowym i dwóm dwumiejscowym bez rezerw operacyjnych). Jednocześnie, według przedstawicieli Ministerstwa Obrony, do zapewnienia w pełnym zakresie postawionych zadań niezbędne jest dysponowanie co najmniej 15 w pełni wyszkolonymi pilotami (w wywiadzie telewizyjnym 27 lipca 2018 r. minister obrony stwierdził, że koniecznych będzie 21 pilotów, choć standardy NATO mówią o minimalnie 1,5 załogi na samolot, co daje 24 pilotów). Minimalny roczny nalot pilota w państwie NATO został określony w dokumencie Allied Command Operations Forces Standards, Volume III – Air Forces na 180 godzin, z tego do 40 godzin na symulatorze lotu. Jeśli wobec tego przyjąć minimalny nalot 140 h i 15 operacyjnych pilotów, niezbędne jest osiągnięcie rocznego nalotu 2100 h.