Obecnie Lotnisko Chopina obsługuje 135 regularnych kierunków do 55 państw i odprawia dziennie od 50 do 70 tys. pasażerów. Zajmuje powierzchnię ponad 500 ha, a od 2001 r. nosi imię Fryderyk Chopin. Na zdjęciu widok Lotniska Chopina.

Lotnisko Chopina. Warszawskie lotnisko świętuje 90. urodziny!

Największy krajowy port lotniczy Lotnisko Chopina obchodził w kwietniu doniosły jubileusz 90-lecia istnienia. Oficjalne przekazanie do użytku dworca lotniczego Warszawa-Okęcie miało miejsce 29 kwietnia 1934 r., a w wydarzeniu uczestniczyły najwyższe władze państwowe na czele z prezydentem II RP Ignacym Mościckim, premierem Januszem Jędrzejewskim i marszałkiem Sejmu Kazimierzem Świtalskim.

Pierwszym lotniskiem Warszawy było Lotnisko Mokotowskie, które powstało w 1910 r., po udostępnieniu przez armię carską części poligonu kawalerii na Polach Mokotowskich dla towarzystwa lotniczego „Aviata”. Po 1919 r. lotnisko było wykorzystywane do celów: wojskowych (bazował tu 1. Pułk Lotniczy), sportowych (Aeroklub Warszawski) i komunikacyjnych (Port Lotniczy Warszawa--Mokotów). Dworzec portu lotniczego Warszawa-Mokotów znajdował wówczas się przy ulicy Topolowej (tj. niedaleko miejsca gdzie obecnie ulica Wawelska przecina aleję Niepodległości).

Komercyjne przewozy pasażerskie wykonywane były od 1921 r., a pierwszym przewoźnikiem były francusko-rumuńskie linie Compagnie Franco-Roumiane de Navigation Aerienne. W tym samym roku regularne połączenia do Poznania wykonywała spółka Aerotarg, a rok później działalność zainaugurował Aerolloyd (Gdańsk – Warszawa – Lwów). Wszystkie połączenia obsługiwane były samolotami Junkers F-13.

Rozwój urbanistyczny Warszawy skutkował otaczaniem lotniska szerokimi arteriami komunikacyjnymi i wysokimi budynkami. Powstały m.in. wielokondygnacyjne kompleksy budynków Wyższej Szkoły Handlowej, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i Instytutu Geologicznego.

Lotnisko Mokotowskie chociaż spełniało instrukcyjne wymagania wymiarów pola wzlotów, to w zakresie wysokości i odległości przeszkód (za wyjątkiem kierunku zachodniego) było dalekie od ich spełnienia. Ponadto, dolot do lotniska, który odbywał się nad terenem zabudowanym, stwarzał zagrożenie bezpieczeństwa dla okolicznych mieszkańców, lotników i pasażerów samolotów. Fakt ten szeroko wykorzystywała warszawska prasa komentując okoliczności awarii samolotów i zaistniałych katastrof, zwłaszcza w 1931 r. kiedy to wydarzyło się ich kilka:

• 21 marca katastrofie uległ samolot-amfibia PZL-12, zginął pilot, inż. Zygmunt Puławski, a dwóch przypadkowych przechodniów było rannych;
• 3 kwietnia nad centrum miasta przerwał pracę silnik samolotu Breguet XIX, brak było miejsca do przeprowadzenia awaryjnego lądowania, załoga zginęła;
• 6 lipca wystąpił pożar samolotu Breguet XIX, załoga na spadochronach lądowała na ulicy.

Pierwsze lotnisko Warszawy powstało w 1910 r. na Polach Mokotowskich, po udostępnieniu przez wojsko Imperium Rosyjskiego części poligonu kawalerii towarzystwu lotniczemu „Aviata”. Po 1919 r. lotnisko było wykorzystywane do celów: wojskowych, sportowych (Aeroklub Warszawski) i komunikacji lotniczej. Na zdjęciu samoloty Junkers F-13 na lotnisku Pole Mokotowskie; 26 wrzesień 1927 r.

Ponadto, ze względu na gęstą zabudowę w rejonie lotniska nie można było zamontować wszystkich urządzeń przewidywanych ówczesnymi przepisami międzynarodowej żeglugi powietrznej. Dotyczyło to zwłaszcza zabudowy namiernika tzw. goniometru, który był ustawiany w odległości 1-2 km od granicy lotniska oraz specjalistycznych świateł podejścia do lądowania. Wynikło to z faktu, że goniometr musiałby być ustawiony na otwartej przestrzeni, a światła podejścia i przeszkodowe zagubiłyby się w otoczeniu różnorodnych i różnokolorowych świateł miejskich.

Lotnisko Chopina. Warszawskie lotnisko świętuje 90. urodziny!

Ponieważ goniometr i światła są wykorzystywane zwłaszcza podczas lotów nocnych i w trudnych warunkach atmosferycznych, to wykonywanie takich lotów na Lotnisku Mokotowskim stwarzało określone trudności. Ponadto, teren lotniska był podmokły, co utrudniło wykonywanie operacji lotniczych po opadach deszczu (aby poprawić sytuację od 1931 r. fragmenty drogi startowej były utwardzane żużlem).

Położenie Lotniska Mokotowskiego w pobliżu centrum miasta, liczne przeszkody, brak możliwości jego unowocześniania lub rozbudowy spowodowały, że koniecznością stała się budowa nowego warszawskiego lotniska. Potrzeba jego budowy została też uwzględniona w programie rozwoju lotnictwa, co wynikało z przyjętego nowego prawa lotniczego z 14 marca 1928 r.

Lotnisko Okęcie

Historię budowy lotniska na Okęciu zapoczątkowało wykupienie, ze środków przekazanych przez skarb państwa, 456 hektara łąk i pastwisk, położonych w odległości około 7 km na południowy zachód od centrum miasta. Wytypowane tereny położone były między wsiami: Raków, Okęcie, Zbaraż, Gorzkiewki i Załuski. Obszary te w większości należały do rodziny Bagniewskich, których dworek znajdował się przy obecnej ulicy Komitetu Obrony Robotników.

Działalność eksploatacyjną port Warszawa-Okęcie rozpoczął w listopadzie 1933 r., kiedy to miało miejsce przeniesienie ruchu z Lotniska Mokotowskiego. Na zdjęciu lotowski Junkers F-13 na lotnisku Okęcie.

Należy nadmienić, że właściciele nie byli skłoni do dobrowolnego wykupu ziemi, a jej odsprzedanie było przedmiotem kilkuletniego sporu administracyjnego. Zakończył się on dopiero w 1924 r. stosowną decyzją ówczesnego Okręgowego Urzędu Ziemskiego, o przymusowym wykupie gruntów (umowa odsprzedaży została podpisana 22 stycznia 1925 r.).

Pod budowę lotniska wybrano najsuchszy teren o powierzchni 200 hektarów, który był ograniczony od zachodu szosą Warszawa – Radom, od wschodu planowaną linią kolejową, a od północy i południa stawami i podmokłymi łąkami. Rok wcześniej do Okęcia doprowadzono tory kolejowe i rozpoczęto budowę drogi dojazdowej z centrum miasta o długości 8 km (obecna Aleja Żwirki i Wigury). Miejsce lokalizacji przyszłego lotniska w rejonie Okęcia spełniało kryteria, które zostały wcześniej opracowane przez władze cywilno-wojskowe.

Lotnisko Chopina. Warszawskie lotnisko świętuje 90. urodziny!

Przy wyborze terenu wiodący udział mieli przedstawiciele: referatu lotnisk Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wojskowych, Ligi Obrony Powietrznej Państwa (LOPP) i Wydział VII warszawskiego magistratu. Zasadniczymi kryteriami wyboru terenu były: płaskość gruntu (pochylenie dopuszczalne do 1,5%), wytrzymałość geologiczna wraz z możliwością wyhodowania trawy; dogodny układ komunikacyjny (droga krajowa, system komunikacyjny z centrum miasta); brak przeszkód terenowych; a także: korzystne kierunki wiejących wiatrów oraz częstotliwości występowania mgieł i dymów.

Prace przygotowawcze związane z przekształcaniem pól uprawnych, łąk i nieużytków w nowoczesne cywilno-wojskowe lotnisko rozpoczęto w 1925 r., wkrótce jednak z powodu braku środków finansowych roboty przerwano. Dzięki wydatnej pomocy Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP) oraz władz Warszawy w następnym roku prace zostały wznowione. 7 listopada 1926 r., w obecności prezydenta Ignacego Mościckiego, odbyło się uroczyste poświęcenie placu budowy.

W ramach akcji robót publicznych każdego dnia blisko 2 tys. bezrobotnych niwelowało i meliorowało nierówny podmokły teren. Nad całością prowadzonych prac czuwał inspektor lotnictwa płk pilot Antoni Buckiewicz. W 1927 r. na Okęciu pojawiły się pierwsze budynki. W latach następnych dalej kontynuowano prace przy melioracji pola wzlotów oraz prowadzono budowę kolejnych obiektów na potrzeby przyszłych użytkowników, tj. lotnictwa wojskowego, cywilnego i zakładów przemysłu lotniczego.

Zobacz więcej materiałów w pełnym wydaniu artykułu w wersji elektronicznej >>