2 lipca, w dniu święta Sił Morskich Sił Zbrojnych Ukrainy (WMSU - Wijśkowo-Morśki Syły Zbrojnych Sył Ukrajiny), w szkockim Glasgow odbyła się uroczystość podniesienia ukraińskich bander na niszczycielach min Czernihiw i Czerkasy.

Okręty te to jednostki typu Sandown wycofane z eksploatacji w Royal Navy i sprzedane Ukrainie. Czernihiw (M310) to dawny HMS Grimsby (M 108), zaś Czerkasy (M 311) służył pod brytyjską White Ensign jako HMS Shoreham (M 112). Nazwy ukraińskie nadano na cześć trałowców morskich projektu 266M sowieckiej budowy, służących w WMSU do 2014 roku, kiedy to zostały przechwycone przez Rosjan atakujących Krym (dowódca Czernihiwa zdezerterował i poddał okręt okupantom).

Niszczyciele min typu Sandown to pierwsze Royal Navy jednozadaniowe okręty przeciwminowe (Single Role Minehunter). Poprzedzający je większy typ Hunt był hybrydą trałowca z niszczycielem min. Sandowny nie mają możliwości użycia trałów, nie są też przystosowane do innych funkcji (poza patrolowaniem, i to w ograniczonym zakresie).

Wyprodukowano łącznie 12 tych jednostek i wchodziły one do służby w Royal Navy w latach 1988-2001 w dwóch nieco różniących się seriach. Ponadto wyeksportowano trzy Sandowny do Arabii Saudyjskiej, gdzie są znane jako typ Al Jawf. Licencję na wykorzystanie tego projektu zakupiła Hiszpania, a po jego dopasowaniu do potrzeb Armada Española powstało tam sześć podobnych jednostek typu Segura. Natomiast Wielka Brytania ma wciąż w kampanii sześć jednostek. Pozostałe dwie wycofano, jedna jest nieaktywna, zaś trzy sprzedano Estonii. Były to eks-HMS Sandown (M 101, od 2007 roku Admiral Cowan M 313), eks-HMS Inverness (M 102, od 2008 roku Sakala M 314) i eks-HMS Bridport (M 105, od 2009 roku Ugandi M 315). Royal Navy wycofa resztę Sandownów w tej dekadzie. Zastąpią je systemy bezzałogowe, obecnie testowane na Wyspach. Niszczyciele min typu Sandown w toku eksploatacji w Royal Navy były modernizowane, między innymi unowocześniono system kierowania walką minową, sonar kadłubowy i inne.

Przekazanie dwóch jednostek typu Sandown było jednym z punktów Programu Wzmocnienia Zdolności Morskich Ukrainy UNCEP (Ukrainian Naval Capabilities Enhancement Programme), przyjętego zgodnie z memorandum o zacieśnianiu współpracy między Ukrainą a Wielką Brytanią w sferze wojskowej i wojskowo-technicznej. Dokumenty w sprawie realizacji projektów partnerstwa morskiego między konsorcjum przemysłowym z Wielkiej Brytanii a WMSU podpisano 21 czerwca 2021 roku na pokładzie niszczyciela HMS Defender typu 45, cumującego z kurtuazyjną wizytą w Odessie. Memorandum sygnowali wiceminister obrony Ukrainy Ołeksandr Myroniuk i sekretarz stanu ds. zamówień publicznych Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej Jeremy Quinn. Porozumienie ma trwać przez pięć lat i jego celem jest wspieranie rozwoju WMSU. Było to możliwe w ramach podpisanych w 2020 roku umów kredytowych dla Ukrainy. 27 stycznia 2022 roku Rada Najwyższa Ukrainy (Werchowna Rada Ukrajiny, parlament jednoizbowy) przyjęła ustawę „O ratyfikacji umowy ramowej między rządem Ukrainy a rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie oficjalnego wsparcia kredytowego rozwoju zdolności WMSU”. Ratyfikowała ona umowę między rządami Ukrainy a Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie oficjalnego wsparcia kredytowego rozwoju zdolności WMSU, zawartą 12 listopada 2021 roku w Londynie. Umowa ramowa przewiduje udzielenie oficjalnego wsparcia stronie ukraińskiej w postaci pożyczek w wysokości nieprzekraczającej 1,7 mld GBP na sfinansowanie państwowego projektu inwestycyjnego w zakresie:

- zakupu dwóch używanych niszczycieli min typu Sandown, ich dostawy i utrzymania,

- wspólnej budowy ośmiu okrętów rakietowych projektu P50-U,

- dostawy i montażu systemów uzbrojenia na istniejących jednostkach,

- wspólnej budowy fregaty, prawdopodobnie odmiany typu Arrowhead 140,

- doradztwa i wsparcia technicznego przy budowie infrastruktury morskiej, w tym dostawy sprzętu.

Choć pierwotnie podawano, że na Ukrainę trafią eks-HMS Blyth i eks-HMS Ramsey, zdecydowano o przekazaniu eks-MS Grimsby i eks-HMS Shoreham. Były one w lepszym stanie technicznym niż HMS Blyth i HMS Ramsey, które wymagały poważniejszych remontów przed zmianą bandery. Nieoficjalnie mówi się, ż ta para trafi do Rumunii.

W lipcu 2022 roku rozpoczęto szkolenie załóg ukraińskich na Sandownach, natomiast we wrześniu ujawniono przyszłe nazwy okrętów. W styczniu 2023 roku shipspotterzy opublikowali w Internecie pierwsze zdjęcia obydwu niszczycieli min, już z ukraińskimi nazwami i numerami taktycznymi, a także flagami państwowymi (nie banderami wojennymi).

Niedawno załogi niszczycieli min (ukr. minoszukacziw) Czernihiw i Czerkasy przeszły chrzest bojowy, uczestnicząc w ćwiczeniu „Sea Breeze”. Doroczne manewry odbywały się na Morzu Czarnym, stając się cierniem w oku Moskwy, ale ze względu na obecną sytuację, po rocznej przerwie, tegoroczną edycję zorganizowano u wybrzeży Szkocji. W ćwiczeniu zakończonym 7 lipca wzięło udział 15 krajów.

Ukraiński Czerkasy przed dziobem estońskiego niszczyciele min Sakala, także typu Sandown. Fot. Studio telewizyjne i radiowe Ministerstwa Obrony Ukrainy „Bryz”

Po stronie ukraińskiej za szkolenie odpowiadał dowódca flotylli kmdr Jurij Fedasz. Głównym zadaniem ukraińskich marynarzy było przygotowanie do planowania i prowadzenia działań przeciwminowych. W ćwiczeniach wykorzystano uzbrojenie i sprzęt wojskowego, które WMSU otrzymały od krajów partnerskich. Nie mniej ważne było przygotowanie niszczycieli min Czernihiw i Czerkasy i ich grup nurków-minerów.

Nie wiadomo, kiedy niszczyciele min będą mogły przejść na Morze Czarne, zdominowane przez rosyjską flotę i odcięte przez zamkniętą cieśninę Bosfor.

Tymczasem rzecznik WMSU Dmytro Pletenczuk poinformował o planach utworzenia Dywizjonu Sił Przeciwminowych. Jego zadaniem ma być zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na podległych akwenach. W skład nowej formacji miałyby wejść dwa niszczyciele min typu Sandown, jak też kolejne dwa, tym razem typu Alkmaar, których przekazanie zaoferowało Królestwo Niderlandów. Pletenczuk podkreślił, że Ukraina dysponuje także grupą nurków-minerów, którzy już realizują swoje działania w strefie przybrzeżnej.