W ostatnich tygodniach w Rosji wprowadzono kolejne zmiany prawne przystosowujące gospodarkę do funkcjonowania w czasie wojny na Ukrainie. Przyjęto m.in. ustawę o specjalnych działaniach w obszarze gospodarki, gdy poza granicami FR trwają „operacje specjalne”. Dokument zezwala m.in. na czasowe wykorzystanie zapasów i obiektów przygotowanych na okres mobilizacji. Ponadto rosyjski biznes nie będzie miał prawa do odmowy zrealizowania kontraktów niezbędnych do prowadzenia „kontrterrorystycznych i innych” działań Sił Zbrojnych FR za granicą, a przy tym przedsiębiorstwa muszą być gotowe na pracę trzyzmianową przez siedem dni w tygodniu. Dodatkowo Ministerstwo Obrony oraz inne organy zaangażowane w „operację specjalną” (m.in. Ministerstwo ds. Działań Nadzwyczajnych, FSB i Rosgwardia) otrzymały uprawnienia do zmiany warunków już podpisanych umów. Państwowe zamówienia obronne, w tym na uzupełnienie zapasów, mogą być realizowane bez przetargów. Sekretarz prasowy Kremla Dmitrij Pieskow przekazał, że to rząd będzie decydował o tym, w jakich sytuacjach mechanizm zostanie użyty.

Jednocześnie za nadzór nad państwowymi zamówieniami obronnymi oraz wdrażaniem polityki substytucji importu odpowiadać będzie Denis Manturow, dotychczasowy minister przemysłu i handlu FR, który otrzymał awans na wicepremiera (zastąpił na tym stanowisku Jurija Borisowa, który został szefem Roskosmosu, na miejsce Dmitrija Rogozina). Młodsza córka prezydenta Władimira Putina Katerina Tichonowa została z kolei wiceprzewodniczącą komitetu ds. substytucji importu i technologicznej niezależności przy Rosyjskim Związku Przemysłowców i Przedsiębiorców.

Przyjęte ustawy w obszarze rynku finansowego pozwoliły natomiast m.in. na objęcie tajemnicą państwową danych o wielkości rosyjskich rezerw walutowo-kruszcowych. Emitentów papierów wartościowych czasowo zwolniono z obowiązku corocznej aktualizacji informacji o sytuacji finansowej i akcjonariuszach. Bankom zezwolono na stosowanie tzw. ujemnego oprocentowania dla wkładów walutowych. Ponadto o rok (do końca 2023 r.) wydłużono możliwość wykupywania przez spółki własnych akcji, co ma przeciwdziałać spadkowi ich kapitalizacji.

Władze zdecydowały także o indeksacji od 1 czerwca emerytur wojskowych o 10%. Jednocześnie zabroniono organizacjom kredytowym zajmowania w ramach egzekucji spłaty zadłużenia „społecznie istotnych płatności” (chodzi głównie o zasiłki) należnych emerytom wojskowym. Dodatkowo uznani za niezdolnych do dalszej służby wojskowej ze względu na rany odniesione w walce mogą przy przejściu do rezerwy starać się o specjalny zasiłek finansowy lub kontynuować służbę na utworzonych dla nich stanowiskach. Rozszerzono również kategorię osób, które mają prawo do odszkodowania w przypadku śmierci żołnierza na polu bitwy (np. o tych, którzy przez co najmniej pięć lat wychowywali poległego do uzyskania przez niego pełnoletności). Nowe prawo zezwala na nadanie statusu weterana także cywilom zaangażowanym w „operację specjalną” na Ukrainie: członkom brygad remontowych, lekarzom, korespondentom wojennym oraz cywilnemu personelowi Sił Zbrojnych FR.

Ponadto przyjęto ustawę o jednorazowym podniesieniu Gazpromowi podatku od wydobycia zasobów naturalnych. Z tego tytułu w 2022 r. koncern musi przekazać do budżetu państwa dodatkowe 1,25 bln rubli (obecnie równowartość ok. 22 mld dolarów).

Zgodnie z doniesieniami agencji Reuters 14 lipca br. Gazprom miał powiadomić co najmniej jeden z europejskich koncernów gazowych o tym, że może nie być w stanie wypełnić kontraktów na dostawy surowca. Powołał się przy tym na klauzulę siły wyższej (tj. przyczyny niezależne od spółki), która obowiązywać ma wstecznie, od 14 czerwca br. Według Reutersa ograniczenia dostaw rosyjskiego gazu dotyczyć mają gazociągu Nord Stream 1 – w dniach 11–21 lipca poddawany jest on planowemu przeglądowi technicznemu, a przesył nim całkowicie wstrzymano.

Autor: Iwona Wiśniewska.

Źródło: Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia.