4 kwietnia, w siedemdziesiątą czwartą rocznicę powstania NATO, Finlandia stała się jego trzydziestym pierwszym członkiem. W tym dniu Turcja – ostatnie państwo, które zatwierdziło fińskie członkostwo w Sojuszu – przekazała Departamentowi Stanu USA swoje dokumenty ratyfikacyjne. Pozwoliło to na wystosowanie formalnego zaproszenia Finlandii do organizacji i złożenie aktu przystąpienia do NATO. Tym samym Helsinki stały się formalnie stroną Traktatu Północnoatlantyckiego.

18 maja 2022 r. Finlandia i Szwecja złożyły jednocześnie wnioski o akcesję do NATO. Kilka dni wcześniej Ankara wystąpiła wobec obu tych państw z daleko idącymi postulatami dotyczącymi walki z terroryzmem i zablokowała rozpoczęcie negocjacji. Podpisanie przez oba kraje i Turcję trójstronnego memorandum na szczycie NATO w Madrycie w czerwcu 2022 r. otworzyło drogę do zaproszenia obu państw do rozmów o politycznych, wojskowych, finansowych i prawnych warunkach członkostwa, podpisania protokołów umożliwiających akcesję i rozpoczęcia ich ratyfikacji przez sojuszników.

W ramach trójstronnego memorandum Sztokholm i Helsinki zgodziły się m.in. na przeciwdziałanie aktywności syryjskich ugrupowań siostrzanych PKK (tj. PYD/YPG) w obu krajach, dokonanie zmian w krajowych kodeksach karnych w celu zwalczania terroryzmu, zniesienie embarga na eksport broni do Turcji oraz rozpatrzenie wniosków Ankary o deportację osób podejrzanych o terroryzm, a także o walkę z dezinformacją i finasowaniem organizacji uznawanych przez nią za terrorystyczne (obok PKK chodzi m.in. o ruch Gülena i DHKPC). Oba państwa rozpoczęły działania zmierzające do wypełnienia tureckich oczekiwań, które – w przypadku Szwecji – były według Ankary niewystarczające.

Proces ratyfikacji akcesji Finlandii i Szwecji do Sojuszu zatrzymał się w połowie października 2022 r., kiedy to wszystkie państwa oprócz Węgier i Turcji zakończyły krajowe postępowania. Po antytureckich demonstracjach i spaleniu Koranu w pobliżu tureckiej ambasady w Sztokholmie w styczniu br. prezydent Recep Tayyip Erdoğan uznał, że Szwecja nie może oczekiwać od Ankary zgody na członkostwo w NATO. Wznowienie procesu nastąpiło w połowie marca br. wraz z turecką zgodą na oddzielenie akcesji Helsinek i Sztokholmu. 27 marca fiński protokół akcesyjny został zatwierdzony przez parlament węgierski, a dzień później – przez prezydenta. 31 marca Węgry złożyły instrumenty ratyfikacji w Departamencie Stanu USA. Parlament turecki zagłosował 30 marca, a Erdoğan złożył podpis dzień później.

Autorzy: Justyna Gotkowska, Jacek Tarociński.

Źródło: Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia.