Na MSPO 2016 Raytheon pokazał pełnowymiarową makietę trójantenowej stacji z antenami AESA na GaN, którą koncern chce zastąpić obecną AN/MPQ-65. Stacja ta oferowana jest też Polsce.

Tegoroczny Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego z punktu widzenia programu Wisła z dwóch powodów okazał się bardzo ciekawym wydarzeniem. Pierwszym były, częściowo zaskakujące, decyzje podjęte przez kierownictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, które przywróciły konkurencję w postępowaniu. Drugim był raport GAO, amerykańskiego odpowiednika Najwyższej Izby Kontroli, z sierpnia br. dotyczący zaawansowania prac nad modernizacją systemu Patriot oraz rozwoju systemów IBCS i AIAMD w Stanach Zjednoczonych.

Zachowując chronologię zdarzeń, wypada zacząć od przybliżenia wniosków raportu, który przygotowało US Government Accountability Office (GAO). Dokument daje wyśmienitą sposobność do poznania szczegółów amerykańskich programów modernizacji systemu Patriot, jak również prac nad perspektywicznymi systemami IBCS (Integrated Air and Missile Defense Battle Command System) i AIAMD (Army Integrated Air and Missile Defense, inaczej IAMD). Raport zawiera także wiele wskazówek odnośnie dostępności amerykańskich rozwiązań w programie Wisła. Adresatem raportu są odpowiednie komisje w Kongresie Stanów Zjednoczonych. Raport omawia modernizację systemu Patriot od strony instytucjonalnej, technicznej i finansowej. GAO przygotował dokument w oparciu o informacje dostarczone przez Departament Obrony.

Raport GAO

Punktem wyjścia do analizy GAO było zapotrzebowanie, zgłoszone przez US Army, na przydzielenie środków w wysokości 2,9 mld USD, koniecznych do dalszej modernizacji i rozwoju systemu Patriot w latach podatkowych 2013–2021. Dotąd US Army wydały z tego już 1,1 mld USD. Większość tych nakładów ma pozwolić na wzrost zdolności operacyjnych systemu (zdolność zwalczania pocisków balistycznych, odporność na przeciwdziałanie elektroniczne, zdolność wykrywania nowych typów samolotów i rakiet itp.). Pominiemy prawne kwestie prawidłowości przyznawania i wykorzystywania tych środków, skupiając się natomiast na technicznych aspektach modernizacji Patriota, czyli co i kiedy GAO uważa za możliwe do wykonania. To właśnie stanowi odniesienie do treści zapytania ofertowego (Letter of Request, LoR) wysłanego przez polskie MON, o którym dalej.
W Stanach Zjednoczonych trwają próby nowego sieciocentrycznego stanowiska dowodzenia IBCS, opracowywanego przez koncern Northrop Grumman. Wdrożenie IBCS jest krokiem na drodze do stworzenia docelowego, przyszłego rakietowego systemu obrony przeciwlotniczej US Army, czyli AIAMD. Będzie to tzw. system systemów, o łatwej do operacyjnego przekonfigurownia strukturze środków wykrywania i rażenia (sieciocentrycznie dostępny i kierowany zasób środków w miejsce oddzielnych baterii różnych systemów OPL). Wszystko, aby elastycznie dopasowywać siły do zagrożeń na polu walki. Obecnie do współpracy z IBCS są dostosowywane systemy OPL już używane w US Army, czyli głównie Patriot i stacje radiolokacyjne
AN/MPQ-64 Sentinel (poza tym IBCS ma współdziałać z systemami US Air Force i US Navy). Wymaga to czasu, nakładów i testów ze względu na odmienne oprogramowanie sterujące systemu Patriot, które nie jest fabrycznie kompatybilne z oprogramowaniem IBCS o otwartej architekturze, co dotyczy przede wszystkim radiolokacyjnej stacji kierowania ogniem AN/MPQ-65. Według obecnych planów, które najpierw trzeba wdrożyć w życie, dostosowanie wszystkich batalionów (odpowiednik dywizjonu OPL) Patriotów US Army do współdziałania z IBCS potrwa osiem lat. Jeżeli prace rozpoczną się w roku podatkowym 2017, to skończą w 2025.
AIAMD ma jednak docelowo otrzymać nowe radary i wyrzutnie rakiet. Nowy radiolokator, ma zostać wybrany w konkursie (więcej w WiT 8/2016) i roboczo nazywa się LTAMDS. Wśród już wymienianych wymogów odnośnie LTAMDS są: kompatybilność z IBCS (bezpośrednie podłączenie, bez węzłów pośrednich), 360° pokrycia w azymucie, znacznie wyższa niezawodność i łatwość obsługi od AN/MPQ-65. Rekomendacje wobec sposobu zakupu i konstrukcji (teoretycznie może to być też gruntowna modernizacja AN/MPQ-65) LTAMDS oraz nowej wyrzutni zawiera dokument tzw. analiza alternatyw (LTAMDS AoA), który miał być przyjęty jeszcze w trzecim kwartale br. (brak o tym informacji na koniec września). Gdyby konstrukcja LTAMDS ruszyła w przyszłym roku, to pierwszy egzemplarz seryjny mógłby być przekazany US Army w roku podatkowym 2028, z zakończeniem dostaw wszystkich zaplanowanych do zamówienia radarów w ciągu siedmiu lat. Oczywiście, pod warunkiem bezproblemowego przebiegu programu. Budowa AIAMD wpłynie też na eksploatację systemu Patriot przez jego obecnych 12 użytkowników zagranicznych. Raport odnosi się też do rozpoczętego procesu wprowadzania do uzbrojenia baterii Patriot US Army pocisków PAC-3 MSE (16 sierpnia br. MSE osiągnął wstępną gotowość bojową, tzw. IOC), która zapewnia wzrost wysokości rażenia celu o 50% i zasięgu o 100% w porównaniu z wersją PAC-3 CRI. Jednakże ograniczenia techniczne stacji radiolokacyjnej AN/MPQ-65 nie pozwalają dziś wykorzystać pełni potencjału MSE.