Zmodernizowany czołg podstawowy M-84AS2, stanowiący kolejną wersję wozu M-84 z czasów istnienia Jugosławii, który był z kolei rozwinięciem licencyjnego T-72M1.

W poprzednim numerze „Wojska i Techniki“ omówione zostały wybrane nowości w obszarze kołowych wozów bojowych i pojazdów opancerzonych, zaprezentowane na międzynarodowej wystawie uzbrojenia i sprzętu wojskowego Partner-2021, która odbyła się w Belgradzie w dniach 10–14 października 2021 r. Kontynuując przegląd nowości serbskiego przemysłu obronnego, w drugiej części artykułu przedstawimy gąsienicowe wozy bojowe i pojazdy wojskowe, a także nowości z dziedziny obrony przeciwlotniczej i kierowanego uzbrojenia rakietowego.

Choć wozy bojowe i pojazdy wojskowe zwykle zwracają największą uwagę widzów każdej wystawy przemysłu obronnego, to należy pamiętać, że istnieją także inne, nie mniej ważne niż wojska lądowe, rodzaje wojsk oraz służb, ponadto prowadzone są prace nad innymi rozwiązaniami i technologiami, projektami oraz prototypami systemów uzbrojenia. Często niepozornymi, aczkolwiek znacznie bardziej zaawansowanymi, niż te wykorzystywane w pojazdach – choćby związanymi z obroną przeciwlotniczą i kierowanym uzbrojeniem rakietowym. Chociaż większość wystawianych na Partnerze-2021 rozwiązań z tych obszarów nie była premierami, to pokazywały wysiłek, jaki serbski przemysł włożył w ich rozwój od czasu ostatnich publicznych prezentacji. A zupełnych nowości także nie zabrakło.

W prototypie zmodernizowanego bwp M-80AB1 zastosowano rampę prowadzącą do przedziału desantowego.

Propozycje modernizacji pojazdów gąsienicowych

Oczywiście oprócz licznych pojazdów kołowych, w tym omówionych powyżej nowości, na wystawie Partner-2021 nie mogło zabraknąć także pojazdów o trakcji gąsienicowej, również pokazywanych po raz pierwszy. Ze względu na mniejsze rozpowszechnienie, jak też koszty, było ich zdecydowanie mniej niż kołowych odpowiedników i w większości przypadków chodziło o modernizacje czy modyfikacje znanych z minionych lat konstrukcji. Większość spośród tych propozycji była zorientowana na potencjalnych odbiorców zagranicznych, którzy zdecydowaliby się na opcję „odmłodzenia” przy zakupie sprzętu zbędnego VS, albo udział w programach modernizacji różnego typu wozów bojowych i pojazdów w innych państwach.

Serbski przemysł obronny nie dysponuje dziś możliwościami opracowania samodzielnie czołgu podstawowego nowej generacji, czy nawet bojowego wozu piechoty o trakcji gąsienicowej. Stąd też jedynym faktycznie nowym pojazdem gąsienicowym serbskiej konstrukcji na wystawie Partner-2021 był bezzałogowy Mali Miloš, o którym dalej.

Czołgów jednak nie mogło zabraknąć – na wystawie plenerowej przed halą stał zmodernizowany wóz M-84AS, będący kolejnym ogniwem w rozwoju czołgu M-84, pochodzącego jeszcze z czasów istnienia SFRJ (rozwinięcie licencyjnego T-72M1). Pakiet modernizacyjny M-84AS obejmuje: nowy optoelektroniczny celownik działonowego (kamera termowizyjna, kamera telewizyjna, dalmierz laserowy), panoramiczny optoelektroniczny przyrząd obserwacyjno-celowniczy dowódcy (kamery TV i termowizyjna, dalmierz laserowy), modyfikację systemu kierowania ogniem, stabilizowane zdalnie sterowane stanowisko uzbrojenia z 12,7 mm wkm na stropie wieży, cyfrowy czujnik meteorologiczny, nowy system łączności zewnętrznej i wewnętrznej współpracujący z systemem dowodzenia klasy BMS, system obserwacji okrężnej dla dowódcy, współczesny system nawigacji lądowej zintegrowany z odbiornikiem systemu nawigacji satelitarnej, optoelektroniczny system ostrzegania przed opromieniowaniem laserem, modułowy pancerz dodatkowy ERA, nowe typy amunicji, automatyczny system przeciwpożarowy i przeciwwybuchowy, układ ochrony silnika przed uszkodzeniem podczas rozruchu i pasy gąsienic o wyższej żywotności (do 4000 km). Masa bojowa czołgu z pakietem M-84AS wzrosła do 46,5 t. Kompensuje ją wzrost mocy silnika z 618 kW/840 KM do 736 kW/1000 KM. W dostępnych materiałach promocyjnych padają także oznaczenia M-84AS1 i M-84AS2, ale nie informują, jakie są różnice między tymi wariantami.

Wydaje się, że w bliskiej perspektywie Serbia planuje wystawić na sprzedaż większość znajdujących się dotąd w zasobach VS gąsienicowych bojowych wozów piechoty M-80. Dążąc do zwiększenia ich rynkowej atrakcyjności, specjaliści z VTI pracują nad modernizacją tej konstrukcji, która zapewniłaby jej nowe zdolności bojowe i poprawiłaby wskaźniki eksploatacyjne. Zaprezentowano dwa warianty modernizacji tych wozów bojowych, oznaczone M-80AB1 i M-80AB2.

Pakiet modernizacyjny M-80AB1 obejmuje: nowy system kierowania ogniem, zapewniający prowadzenie celnego ognia z armaty automatycznej w dzień i w nocy na odległościach do 2000 m; dzienno-nocną głowicę obserwacyjno-celowniczą; przyrząd obserwacyjny aparatury optoelektronicznej obserwacji okrężnej; nowy przyrząd obserwacyjny we włazie dowódcy; nowy system łączności; nowe elektromechaniczne napędy wieży i stabilizacji uzbrojenia; modernizację układu jezdnego; nową jednoczęściową rampę dla desantu; siedziska przeciwwybuchowe desantu; system dodatkowego opancerzenia, zapewniający ochronę przedniej części pojazdu i wieży przed ostrzałem pociskami 30 mm, boków przed ostrzałem pociskami 14,5 mm i tyłu oraz stropu przed pociskami 7,62 mm.

Uzbrojenie artyleryjskie i strzeleckie wieży w odmianie M-80AB1 pozostało takie same – tworzy je 20 mm armata automatyczna Zastava M55 sprzężona z 7,62 mm karabinem maszynowym. Uzupełnia je 30 mm granatnik automatyczny i wyrzutnia dwóch przeciwpancernych pocisków kierowanych z naprowadzaniem półautomatycznym 9M14P1-T (Maljutka 2T)/9M14P1-2F (Maljutka 2F). Na wieży zamontowano także wyrzutnie granatów dymnych kal. 82 mm.

Masa bojowa bwp w wersji M-80AB1 wzrosła do 17,3 t. Moc silnika wysokoprężnego FAMOS-10B-003 nie uległa zmianie i wynosi 235 kW/320 KM. Maksymalna prędkość na drodze utwardzonej to ok. 60 km/h.

Drugi wystawiony na Partnerze-2021 wariant modernizacji bwp M-80, oznaczony M-80AB2, może otrzymać analogiczny pakiet nowego wyposażenia i modyfikacji konstrukcji jak M-80AB1, ale dodatkowo zastosowano w nim silnik o mocy zwiększonej do 272 kW/370 KM w celu kompensacji wzrostu masy bojowej do 17,5 t. Maksymalna prędkość na drodze utwardzonej wynosi ok. 60 km/h.