We wrześniu br. największe linie lotnicze świata American Airlines (199,3 mln pas.) dysponowały 951 samolotami, w średnim wieku 12,9 lat, z tego 910 było aktywnych i 41 zaparkowanych. Na zdjęciu samoloty w barwach tego przewoźnika.
Komunikacja lotnicza to nowoczesna i dynamicznie rozwijająca się dziedzina transportu, będąc zarazem jednym z większych sektorów światowej gospodarki. Duża prędkość przemieszczania, wysoki komfort podróży, bezpieczeństwo i spełnianie wymogów ekologicznych, to główne kryteria działalności. Zadania transportowe realizuje dwa tysiące linii lotniczych, a ich flota wykonuje dziennie 76 tys. rejsów, przewożąc 10,4 mln pasażerów i 165 tys. ton ładunków (wyniki za 2022 r.). Długoterminowe prognozy rynku szacują, że w ciągu dwóch najbliższych dekad, ruch lotniczy zwiększy się 2,5-krotnie, a do jego zabezpieczenia przewoźnicy zakupią 42,6 tys. średnich i dużych samolotów komunikacyjnych, o wartości 8 bln USD.
W połowie br. w liniach lotniczych znajdowało się 29 500 samolotów komunikacyjnych, z czego 27 400 było aktywnych operacyjnie (udział 93%) i 2100 zaparkowanych. Od dwóch lat funkcjonuje korzystna tendencja comiesięcznego wzrostu liczby aktywnych samolotów, co jest wynikiem odbudowy rynku lotniczego po zapaści związanej z Covid-19. W odniesieniu do roku poprzedniego globalna flota powiększyła się o 800 szt. (+3%). Największymi flotami dysponują przewoźnicy z państw Azji i wysp Pacyfiku, którzy posiadali łącznie 9100 samolotów (udział 31%), z tego 4800 szt. przewoźnicy z Chin. Linie lotnicze Ameryki Północnej posiadały 8900 samolotów (30%), a z państw Ameryki Południowej, Środkowej i wysp Karaibskich – 1700 szt. (6%). Przewoźnicy europejscy i z państw byłego ZSRR dysponowali flotą 7000 samolotów (24%), z tego najwięcej miały linie Ryanair Group (563 szt.). Natomiast linie lotnicze Bliskiego Wschodu posiadały łącznie 1600 samolotów (5%), a z państw leżących na kontynencie afrykańskim – 1200 szt. (4%).
Na wyposażeniu 370 linii znajdowały się 9582 Airbusy serii A320. Ich największymi użytkownikami są: American Airlines (469 szt.), China Eastern Airlines, China Southern Airlines i IndiGo. Na zdjęciu Airbus A321-251NX w barwach EgyptAir.
W rankingu linii lotniczych pod względem wielkości floty w pierwszej dziesiątce plasują się przewoźnicy ze Stanów Zjednoczonych (6), Chin (3) i Europy (1). We wrześniu 2023 r. największymi flotami dysponowały: Delta Air Lines – 964 szt. (899 aktywne i 65 zaparkowane), American Airlines – 951 szt. (910 aktywne i 41 zaparkowane), United Airlines – 922 szt. (863 aktywne i 59 zaparkowane), Southwest Airlines – 817 szt. (788 aktywne i 29 zaparkowane), China Southern Airlines – 657 szt. (636 aktywne i 21 zaparkowane), a także: China Eastern Airlines – 621 szt., SkyWest Airlines – 574 szt., FedEx Federal Express – 491 szt., Air China – 487 szt. i Turkish Airlines – 338 szt. Na uwagę zasługuje fakt, że pierwsza dziesiątka największych linii lotniczych (pod względem wielkości floty) posiadała łącznie 6822 samoloty (23% globalnej liczby), z tego 6375 było aktywnych (93,5%) i 447 zaparkowanych. Natomiast 40 największych linii użytkuje 13 339 samolotów (45% globalnej floty), z tego: 12 356 aktywnych i 983 zaparkowanych.
Najpopularniejszymi samolotami są Airbusy serii A320, których było łącznie 9582 szt. Na drugim miejscu w rankingu są Boeingi 737 (8380 szt.), a na trzecim największe samoloty dwusilnikowe Boeing 777 (1510 szt.). Tuż poza podium znalazły się Airbusy A330 (1223 szt.) i Boeingi 787 (1080 szt.). Natomiast najpopularniejszymi samolotami regionalnymi są Embraery E-Jets (1610 szt.) i turbośmigłowe ATR 42/72 (1270 szt.).
Cargo lotnicze obsługuje ok. 1% globalnej wymiany handlowej, a szacunkowa wartość przewożonych towarów wynosi 7 bln USD. Do przewozów cargo, oprócz specjalistycznych samolotów frachtowych, wykorzystywane są także dolne luki bagażowe maszyn pasażerskich, podczas rozkładowych rejsów (większa efektywność finansowa funkcjonowania linii lotniczej). Na przykład pasażerski Airbus A330-900 dysponuje kubaturą dolnej ładowni 149,7 m³, a bagażnik A321 o objętości 51,7 m³ ma udźwig 12,8 ton. Samolotami przewozi się przede wszystkim ładunki o stosunkowo niewielkiej masie i gabarytach, ale o dużej wartości. Do najpowszechniejszych kategorii przewożonych towarów należą: elektronika użytkowa, wyroby farmaceutyczne, wartościowe produkty szybko psujące się, części zamienne, towary niebezpieczne (np. baterie do laptopów) i poczta.
W połowie 2023 r. w liniach lotniczych znajdowało się 2650 samolotów towarowych, z tego 2270 z napędem odrzutowym i 380 turbośmigłowym. Stanowią one 9% światowej floty. Wśród samolotów odrzutowych o udźwigu powyżej 10 t najpopularniejszymi są: Boeingi 747F, 757F, 767F (po 300-350 szt.), B737F, B777F i MD-11; Airbusy A330, A300 i A310; ukraińskie An-12 i An-124 oraz rosyjskie Iljuszyn Ił-76. Natomiast wśród turbośmigłowych frachtowców (od 3 do 9 t udźwigu), najpopularniejszymi są: ATR 72F, ATR 42F, SAAB 340 i Antonow An-26.
We flotach 10 linii lotniczych było 210 Airbusów A380, z tego 140 aktywnych. Ich największymi użytkownikami są: Emirates (87 szt.), British Airways i Singapore Airlines. Na zdjęciu A380-861 w barwach Emirates.
Zdecydowana większość samolotów towarowych to byłe maszyny pasażerskie po konwersji. Największym atutem jej wykonywania jest duży rynek wycofywanych z eksploatacji starszych typów samolotów pasażerskich i stosunkowo niskie koszty jej wykonania, w porównaniu do fabrycznie nowych (cena katalogowa nowego B767-300F wynosi 220,3 mln USD). Przedmiotem wykonywanej modernizacji płatowca jest m.in.: zabudowa dużych drzwi ładunkowych na lewej burcie kadłuba, wzmocnienie podłogi pokładu głównego i wyposażenie go w przesuwne rolki, usunięcie i zaślepienie okien, zabudowa urządzeń do załadunku i wyładunku kontenerów oraz wygospodarowanie pomieszczeń dla załogi pokładowej. Wychodząc naprzeciw szerokiemu zapotrzebowaniu przewoźników, programy konwersji zostały podjęte przez czołowych producentów: Airbusa, Boeinga i Embraera. Udźwig przystosowanego do przewozu cargo Airbusa A321P2F wynosi 27,2 t, A320P2F – 21 t, a regionalnego Embraera 195F – 12,3 t. Cargo przewożone przez Airbusa A320P2F jest ładowane do 11 kontenerów na głównym pokładzie i do siedmiu LD3 na dolnym. Przy załadunku 17 t cargo jego zasięg wynosi 4700 km, a przy pełnym (21 t) zmniejsza się do 3700 km. Natomiast Boeing 737BCF (Boeing Converted Freighter) jest zdolny do przewiezienia 23,9 t ładunku na odległość 3690 km (objętość ładowni 737 na głównym pokładzie to 141,5 m3, a pod jej podłogą – 43,7 m3).
Największy przewoźnik kurierski FedEx Express dysponuje flotą 491 samolotów towarowych, z tego 28 było zaparkowanych. Drugi UPS United Parcel Service użytkujący 290 frachtowców (85 B767F, 75 B757F, 52 A300F, 41 B747F i 37 MD-11F) miał zaparkowanych 16 samolotów. Należące do wiodących linii cargo amerykańskie Atlas Air dysponujące flotą 89 frachtowców (52 B747F, 26 B767F, 3 B777F i 5 B737F) miały zaparkowane pięć samolotów, a Kalitta Air (24 B747F i 5 B777F) dwa samoloty. Natomiast linie: luksemburskie Cargolux Airlines (29 B747F), Qatar Airways Cargo (26 B777F i 2 B747F), amerykańskie Polar Air Cargo (8 B777F, 6 B747F i 2 B767F), niemieckie AeroLogic Airline (21 B777F) i Amerijet International (18 B767F i 6 B757F) aktywne miały wszystkie samoloty.
Średni wiek samolotów komunikacyjnych użytkowanych w liniach lotniczych na świecie wynosi 12 lat. Poniżej roku w eksploatacji jest 1250 szt. (tj. zbudowanych po 1 września 2022 r.), z tego najwięcej było wyprodukowanych w zakładach: Airbusa (660), Boeinga (450), Embraera (60), Comac i ATR-a. Kilkadziesiąt samolotów ma powyżej pół wieku i są to głównie frachtowce produkcji państw byłego ZSRR (np. Antonow An-12 i An-26). Natomiast najmłodszymi są chińskie Comac ARJ21-700, których 109 szt. znajdujących się w eksploatacji ma średnio 2,5 lat.
Pod względem nowoczesności floty wiodącymi są linie: arabskie, azjatyckie i europejskie. Dysponujące największą na świecie flotą samolotów komunikacyjnych linie azjatyckie (udział 31%) mają je w średnim wieku 10 lat. Wyróżniającymi pod względem nowoczesności floty są duże linie chińskie: China Eastern Airlines (8,8 lat), Sichuan Airlines (8,3 lat), Air China (9,1), China Southern Airlines, a także narodowi przewoźnicy: Singapore Airlines (7,0), Vietnam Airlines (8,7 lat) i Thai Airways. Młodymi flotami dysponują azjatyccy przewoźnicy niskokosztowi: indyjski IndiGo (3,8), wietnamski VietJetAir (7,0) i malezyjski AirAsia. Duże narodowe linie lotnicze: Air India, Japan Airlines i Korean Air mają samoloty w wieku, odpowiednio: 10,6 lat, 11,2 lat i 11,7 lat.
Linie lotnicze państw Bliskiego Wschodu mają 9-letnie samoloty. Wyróżniającymi są linie niskokosztowe: saudyjskie Flyadeal (3,1 lat) oraz Flydubai (5,0) i Air Arabia ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Qatar Airways posiada 256 samolotów w średnim wieku 8,5 lat, głównie za sprawą dużej liczby nowych Airbusów A350 (5,4 lata) i Boeingów 787. Saudi Arabian Airlines użytkuje 153 maszyny mające 8,6 lat, a Etihad Airways ma sto 7,9-letnich maszyn. Największe w regionie linie Emirates użytkują 264 A380 i B777, mające średnio 9,9 lat, a w portfelu zamówień jest kolejnych 195 szt., w tym 115 Boeingów 777-8/9 i 50 Airbusów A350. Natomiast najstarsza flota samolotów komunikacyjnych użytkowana jest m.in. w irańskich liniach: Iran Aseman Airlines (29,7 lat), Mahan Air (29,1), głównie za sprawą dużej liczby wykorzystywanych 30-letnich Airbusów A300/310 i Fokker F100/70.
Linie europejskie mają 10-letnią flotę, a wyróżniającymi są niskokosztowe tureckie Pegasus (4,9 lat) i Wizz Air (5,7) oraz kilku narodowych przewoźników, w tym: Turkish Airlines, Aeroflot i SAS. Turecki THY Turkish Airlines posiada 338 samolotów (8,4 lat), a najmłodszymi we flocie są Airbusy A350 (1,9) i Boeingi 787 (3,2). Rosyjski Aeroflot ma 7,7-letnie samoloty, a średni wiek floty Scandynavian Airlines wynosi 8,9 lat. Największe europejskie linie Ryanair Group mają flotę w wieku 9,4 lat, a najmłodszą dysponują zależne Malta Air (6,2 lat) i polskie Buzz. Użytkujące po prawie sto samolotów hiszpańskie linie Iberia Lineas Aéreas i portugalskie TAP Air Portugal mają flotę w średnim wieku 9,1 i 9,6 lat. Jeden z największych europejskich przewoźników niemiecka Lufthansa dysponuje flotą 332 samolotów w wieku 13,4 lat, a zależna linia niskokosztowa Eurowings ma 12,5-letnią flotę. Narodowi przewoźnicy Air France i British Airways mają flotę w średnim wieku 13,2 i 14 lat. Średni wiek samolotów użytkowanych przez polskich przewoźników wynosi 12 lat, z tego PLL LOT mają 10,9 lat, Buzz – 6,5 lat, Enter Air – 17,6 lat i Sprint Air – 30,2 lat. Zdecydowanie najstarszą flotę mają jednak Sky Taxi (36,1 lat), które użytkują trzy towarowe Boeingi 767F, pochodzące z produkcji lat 1984-1992.
Średni wiek floty użytkowanej w liniach Ameryki Północnej wynosi 14 lat. Delta Air Lines mają samoloty w wieku 15,1 lat, a kolejne dwie największe American Airlines i United Airlines, odpowiednio 12,9 i 16,4 lat. Stosunkowo duży wiek jest głównie za sprawą znajdujących się w użytku leciwych Boeingów 757 i 767, które mają powyżej 25 lat. Kilkunastoletnimi flotami dysponują także amerykańscy przewoźnicy niskokosztowi: Southwest Airlines (11,7), JetBlue Airways (12,6), Allegiant Air, a także linie regionalne eksploatujące w dużych liczbach samoloty Embraer ERJ i CRJ: SkyWest Airlines (13,4), Republic Airways (12,8) i Endeavor Air. Powyżej 20 lat mają samoloty eksploatowane w największych północnoamerykańskich liniach cargo: UPS United Parcel Service (21,5), Kalitta Air (22,2) i Atlas Air (22,8). Na uwagę zasługują też linie ABX Air Cargo i Amerijet International Airlines, które użytkują Boeingi 767F mające po 35 lat.
Najpopularniejszymi samolotami w liniach lotniczych na świecie są Airbusy serii A320. Do tej uniwersalnej rodziny samolotów wąskokadłubowych należą: 132-miejscowy A318, 156-miejscowy A319, 160-miejscowy A319neo, 186-miejscowy A320, 195-miejscowy A320neo, 236-miejscowy A321 i 244-miejscowy A321neo (wszystkie w konfiguracji jednoklasowej zagęszczonej). We wrześniu 2023 r. we flotach linii lotniczych znajdowało się ich łącznie 9582 szt., w tym: A318 – 11 szt., A319 – 1046, A319neo – 8, A320 – 3990, A320neo – 1778, A321 – 1634 i A321neo – 1115. Znajdują się w 370 liniach lotniczych, z tego 308 linii użytkuje A320, 168 A321 i 114 A319.
Największymi użytkownikami Airbusów serii A320 są: American Airlines – 469 szt. (288 A321, 133 A319 i 48 A320), China Eastern Airlines – 382 szt. (270 A320, 77 A321 i 35 A319), China Southern Airlines – 313 szt. (155 A321, 145 A320 i 13 A319), IndiGo Airlines – 291 szt. (196 A320 i 95 A321), Delta Air Lines – 287 szt. (169 A321, 61 A320 i 57 A319) oraz LATAM Airlines, JetBlue Airways, Air China, Turkish Airways i Lufthansa.
A320 z chwilą wejścia do eksploatacji (kwiecień 1988 r., Air France) stały się wyznacznikiem nowych standardów wyposażenia, komfortu i ekonomii lotu, a nowością był wówczas zastosowany cyfrowy układ sterowania lotem. Do chwili obecnej 360 operatorów zakupiło ich 17 837 szt., z tego 11 083 zostało wyprodukowanych.
W produkcji znajdują się samoloty wersji neo (New Engine Option), które otrzymały silniki turbowentylatorowe o dużym stopniu dwuprzepływowości, skrzydła o dużej doskonałości aerodynamicznej i nowe wyposażenie awioniczne. Na etapie prób certyfikacyjnych jest maszyna wydłużonego zasięgu Airbus A321neoXLR, która będzie dysponowała zasięgiem 8700 km i w typowej 2-klasowej konfiguracji zabierała 220 pasażerów. Osiągnięcie tak dużego zasięgu stało się możliwe, za sprawą zabudowy w dolnym luku bagażowym dodatkowego zbiornika paliwa i zwiększenia dopuszczalnej masy startowej o 4 t. Należy nadmienić, że rodzina samolotów neo jest oszczędną wersją A320, która zużywa 15-20% mniej paliwa, co daje na jeden samolot rocznie około 3800-4000 t mniej emisji dwutlenku węgla. Od początku eksploatacji samoloty serii A320 wykonały 125 mln rejsów i przewiozły 16 mld pasażerów. Najdłużej pozostającym w użytku jest wyprodukowany w styczniu 1989 r. A320-211, JY-JAC, wykorzystywany przez FlyOne Armenia.
Drugie miejsce w rankingu najpopularniejszych samolotów w liniach lotniczych zajmują Boeingi 737 – 8380 szt. Występują w czterech wersjach rozwojowych, Original: -200; Classic: -300, -400 i -500; Next Generation: -600, -700, -800 i -900 oraz Max: -7, -8, -8200, -9 i -10. Poszczególne wersje rozwojowe różnią się: zespołem napędowym, długością kadłuba (liczbą foteli pasażerskich) i rozpiętością skrzydła, wyposażeniem awionicznym, a także zastosowanymi materiałami konstrukcyjnymi (kompozyty). Boeing pozyskał do tej pory zamówienia na 18 714 samolotów, z tego 11 480 już wyprodukował (w tym dla operatorów wojskowych). Od początku eksploatacji na ich pokładach podróżowało 25 mld ludzi.
Boeingi 737 są użytkowane w 350 liniach lotniczych (307 linii wykorzystuje samoloty wersji Max i Next Generation). We wrześniu 2023 r. największymi użytkownikami B737 były: Southwest Airlines – 817 (404 B737-700, 207 B737-800 i 206 B737 Max 8), Ryanair Group – 535 (411 B737-800, 123 B737 Max 8200 i 1 B737-700), United Airlines – 468 (40 B737-700, 141 B737-800, 148 B737-900 i 139 B737 Max 8/9), American Airlines – 358 (303 B737-800 i 55 737-Max 8), Delta Air Lines – 240 (77 B737-800, 163 Boeing 737-900ER) oraz Alaska Airlines, China Southern Airlines i China Eastern Airlines. Najdłużej pozostającym w eksploatacji samolotem jest wyprodukowany w maju 1974 r. pasażersko-towarowy B737-2K2C, C-GNLK, który jest użytkowany w kanadyjskich Nolinor Aviation.
Najnowocześniejszymi są produkowane seryjnie od 2017 r. samoloty: Max 8, Max 8200 i Max 9, których we wrześniu 2023 r. było łącznie 1311 szt. (wersje rozwojowe Max 7 i Max 10 są na etapie prób certyfikacyjnych). Są to ekonomiczne samoloty, wyposażone w silniki nowej generacji CFM LEAP-1B, charakteryzujące się o 15% niższym zużyciu paliwa i 40% redukcją hałasu, w odniesieniu do poprzedniej wersji Next Generation. We wrześniu 2023 r. największymi użytkownikami samolotów Max były linie: Southwest Airlines (206 B737 Max 8), Ryanair Group (123 B737Max 8200), United Airlines (75 B737Max 9 i 64 B737Max 8) oraz American Airlines, Alaska Airlines, Fly Dubai i Aeromexico.
Zobacz więcej materiałów w pełnym wydaniu artykułu w wersji elektronicznej >>
Pełna wersja artykułu
