Pierwszy egzemplarz Ciężkiego Kołowego Pojazdu Ewakuacji i Ratownictwa Technicznego podczas ostatniego etapu badań, prowadzonych przez Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej, mających na celu ocenę zgodności pojazdu z wymaganiami określonymi w WZTT. Na urządzeniu podnośno-holującym ewakuowany KTO Rosomak, grudzień 2018 r.
W czerwcu 2015 r. Inspektorat Uzbrojenia MON poinformował o wyborze najkorzystniejszej oferty w postępowaniu przetargowym IU/217/X-37/ZO/NZO/DOS/Z/2013, dotyczącym zakupu 27 Ciężkich Kołowych Pojazdów Ewakuacji i Ratownictwa Technicznego (CKPEiRT), ogłoszonym 14 stycznia 2014 r. i prowadzonym zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych, w trybie negocjacji z ogłoszeniem. Zadanie związane z zakupem CKPEiRT zostało zapisane w Planie Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2013–2022, w ramach programu operacyjnego „Kołowe Transportery Opancerzone”.
Za najlepszą uznano ofertę złożoną przez Rosomak S.A. z Siemianowic Śląskich, która otrzymała komplet możliwych do zdobycia punktów. Głównym kryterium wyboru była najniższa cena. Ponieważ jeden z konkurentów złożył odwołanie od tej decyzji do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej, rozpoczęcie finalnych negocjacji ze zwycięzcą przetargu nieco przesunęło się w czasie. Mogły się one zacząć dopiero po oddaleniu odwołania przez KIO – wyrok w tej sprawie, uznający odwołanie za niezasadne, wydano 15 lipca 2015 r. Ostatecznie umowę z Rosomak S.A. na dostawę, w trybie zakupu z dostosowaniem, 27 pojazdów zawarto 9 listopada 2015 r. Jej wartość wyniosła 199 107 721,08 PLN brutto, a zapisy ustalały, że zamówienie powinno zostać zrealizowane do końca listopada roku 2018.
Tuż po podpisaniu umowy bazowej, w celu realizacji zlecenia, firma z Siemianowic Śląskich zawarła kontrakty z podwykonawcami – firmami Cargotec Poland Sp. z o.o., Scania Power Polska Sp. z o.o., IBD Ingenieurbüro Deisenroth GmbH, a później także z SKB Drive Tech S.A. Zakres odpowiedzialności pierwszej z nich dotyczył współpracy z Rosomak S.A. przy zaprojektowaniu zabudowy specjalistycznej, a także dostawy i zabudowy na pojeździe osprzętu specjalistycznego, zaś druga dostarczyć miała podwozie bazowe.
Warto wspomnieć, że Inspektorat Uzbrojenia w latach 2011–2012 prowadził już postępowanie, w trybie decyzji Nr 291/MON z 2006 r., a zatem z pominięciem ustawy Prawo zamówień publicznych, które miało wyłonić dostawcę 19 CKPEiRT, ale zostało ono unieważnione w sierpniu 2012 r.
Ciężki Kołowy Pojazd Ewakuacji i Ratownictwa Technicznego w całej okazałości.
Zgodnie z wymaganiami stanowiącymi załącznik do dokumentacji przetargowej, zasadniczym przeznaczeniem CKPEiRT ma być wykonywanie zadań zabezpieczenia technicznego pododdziałów, mających w wyposażeniu pojazdy kołowe oraz zadań ratownictwa technicznego, w szczególności wobec kołowych transporterów opancerzonych (KTO Rosomak) o maksymalnej masie do 26 t.
Specyfikacja mówiła, że pojazd musi być wyposażony m.in. w:
CKPEiRT w widoku z boku…
Jeśli chodzi o charakterystyki trakcyjne, samochód miał cechować się m.in.:
…i od tyłu. Widoczny żuraw i urządzenie podnośno-holujące w położeniu marszowym.
W specyfikacji zapisano także, że pojazd musi odpowiadać normom STANAG 3458 Ed 3 i STANAG 4062 w zakresie przewożenia drogą lotniczą, morską i lądową, a także spełniać normę klimatyczną NO-06-A101 ÷ A108 dla wyrobów grupy N.14-UZ-II-A (m.in. zakres temperatur roboczych −30…50°C, praca wyposażenia do prędkości wiatru 20 m/s).
Wymagania obligowały dostawcę do wyposażenia pojazdu w układ centralnego pompowania kół (CPK), a także wkładki typu Run Flat, które powinny zapewniać zdolność kontynuowania jazdy po przebiciu opony z prędkością do 40 km/h na dystansie co najmniej 40 km.
Pojazd ewakuacyjny Scania R730 8×8 Recovery w wykonaniu militarnym. Mimo podobieństwa do CKPEiRT, to jednak zupełnie inna konstrukcja, bliska cywilnym „wreckerom”. Samochód ten ma m.in. układ CPK z zewnętrznym poprowadzeniem przewodów.
Rosomak S.A. mając dotąd doświadczenia w zakresie opracowywania pojazdów technicznych (KTO WRT) i w eksploatacji pojazdów wojskowych w warunkach misji ekspedycyjnych, przystąpił do projektu będącego syntezą rozwiązań cywilnych „wreckerów” i wymagań specyficznych dla wojskowego odbiorcy. Stąd też wybór firmy Cargotec Poland Sp. z o.o. jako głównego partnera w tym przedsięwzięciu, który nie tylko jest polskim przedstawicielem renomowanych producentów specjalistycznego wyposażenia (np. firmy Hiab), ale sam ma duże kompetencje w realizacji zabudów specjalistycznych na podwoziach ciężarowych, w tym dla Sił Zbrojnych RP, a także ciężkich holowników drogowych dla odbiorców cywilnych.
Jednym z głównych elementów wyposażenia specjalistycznego CKPEiRT jest urządzenie podnosząco-holownicze Cargotec Poland o napędzie hydraulicznym i maksymalnym technicznym udźwigu 15 T przy wysięgu minimalnym oraz udźwigu maksymalnym 12 T przy wysięgu maksymalnym.
Wybór podwozia Scanii także nie był przypadkiem, ponieważ Rosomak S.A. od lat współpracuje z tą firmą, której polska filia dostarcza od kilkunastu lat swoje silniki do napędu produkowanych w Siemianowicach Śląskich Rosomaków. Ma to także swoje znaczenie praktyczne – zastosowany w CKPEiRT silnik Scania DC13 106 460 jest podobny konstrukcyjnie do jednostki Scania DI 12 56A03PE zastosowanej w polskim KTO, co z pewnością ułatwi jego obsługę wojskowym technikom, tym bardziej, że wiele części zamiennych i materiałów eksploatacyjnych jest tożsamych, a nawet jak pojawi się konieczność zamówienia specyficznych do silnika DC13, to zamówienie na nie będzie można złożyć w tym samym miejscu. Warto tutaj wspomnieć, że Rosomak S.A. od kilku lat sugeruje przejście w Rosomakach nowej produkcji z dotychczasowego silnika na pochodzący z serii DI 13 (należący do tego samego typoszeregu co DC13), a wówczas zgodność osprzętu i części zamiennych byłaby niemal pełna.
Unifikacja jest tym istotniejsza, że CKPEiRT mają trafić do pododdziałów wyposażonych w KTO lub pojazdy wykorzystujące je jako pojazdy bazowe (np. moździerz samobieżny M120K Rak) i obok Rosomaków-WRT (patrz WiT 12/2016 i 5/2018) oraz WPT, będą jednym z zasadniczych elementów systemu wsparcia technicznego w jednostkach Rosomaków. O ile Rosomaki-WRT i WPT będą działały niemal wspólnie z wozami bojowymi, to CKPEiRT będą bardziej pojazdami drugiej linii, operującymi w pewnym oddaleniu od linii styku wojsk. Zadaniem CKPEiRT będzie przeholowanie unieruchomionych pojazdów do przyfrontowych warsztatów remontowych lub składnic sprzętu, gdzie odbywać się będzie drobiazgowa ocena stanu technicznego sprzętu, który uległ uszkodzeniu podczas działań bojowych lub awarii niemożliwej do naprawienia siłami własnej załogi bądź techników wozów WRT i WPT.
Urządzenie podnosząco-holujące przed zaczepieniem KTO Rosomak.
Już na wstępnym etapie prac dokonano podziału zadań pomiędzy Rosomakiem i podwykonawcami. Rosomak S.A., jako lider, miał koordynować całość robót, opracować projekt i dokumentację techniczną oraz technologiczną, a także zabezpieczenia użytkowania, dokonać ostatecznej kompletacji pojazdów, przeprowadzić ich próby oraz przedstawić do odbioru finalnego. Cargotec Poland Sp. z o.o. odpowiadał za dostarczenie wyposażenia specjalistycznego oraz jego zabudowę na podwoziach. Scania Power Polska Sp. z o.o. miała dostarczyć pojazdy bazowe. Kolejnym podwykonawcą przedsięwzięcia stała się niemiecka firma IBD Ingenieurbüro Deisenroth GmbH, która opracowała system osłon balistycznych i przeciwminowych kabiny oraz podwozia i zbiorników paliwa, a także dostarczyła elementy, które się na niego składają (sam montaż odbywa się w Rosomak S.A.). Na późniejszym etapie projektu do prac włączyła się także firma SKB Drive Tech S.A., o czym dalej.
Rosomak na urządzeniu podnosząco-holującym gotowy do ewakuacji. Zdjęcie wykonano podczas prób w WITPiS.
Wymagania przetargu mówiły, że zamówienie ma zostać wykonane w trybie zakupu z dostosowaniem – taka procedura pozyskania sprzętu wojskowego realizowana jest w przypadku, gdy z analizy rynku wynika, że nie ma istniejących gotowych rozwiązań spełniających wszystkie wymagania, ale jest możliwość ich spełnienia poprzez dostosowanie (integrację) istniejących rozwiązań do wymagań określonych przez zamawiającego. Stopień złożoności przedsięwzięcia można porównać do pracy badawczo-rozwojowej, ponieważ CKPEiRT został skonstruowany de facto od nowa, a nie na bazie podobnego pojazdu oferowanego wcześniej przez Scanię (Scania R730 8×8 Recovery).
Zestaw CKPEiRT z Rosomakiem na urządzeniu podnosząco-holującym podczas prób na poligonie w Sulejówku.
Niezbędne było np. opracowanie i wykonanie opancerzonej kabiny oraz wprowadzenie modyfikacji w podwoziu pojazdu, nie mówiąc o opracowaniu koncepcji zabudowy specjalistycznej, tak by pomieścić całość wyspecyfikowanego przez zamawiającego wyposażenia i narzędzia oraz zapewnić jego pełną funkcjonalność. Konstrukcja CKPEiRT i zabudowy musiała uwzględniać obciążenia nań oddziałujące podczas długotrwałego holowania pojazdu o dużej masie, a zarazem zapewniać mu bezpieczną jazdę w konfiguracji „gładkiej”. Odrębnym zadaniem było zaprojektowanie i wykonanie zaczepów lin mocujących pojazdów podczas transportu, szczególnie lotniczego, ze względu na oddziałujące na niego przeciążenia (do 3 g wzdłużne, do 1,5 g boczne, do 2 g pionowe z wektorem siły ku górze, do 4,5 g pionowe z wektorem siły ku dołowi).
Mimo dużego stopnia komplikacji zadania, wiosną 2016 r. Rosomak S.A. złożył w IU MON projekt koncepcyjny pojazdu. Zamawiający zakwestionował w nim zaproponowany przez konstruktorów zewnętrzny sposób poprowadzenia przewodów układu CPK i zalecił rozmieszczenie ich wewnątrz mostów układu zawieszenia. Wykonawca stał na stanowisku, że kwestia konkretnego rozwiązania układu CPK nie została precyzyjnie zdefiniowana we wstępnych założeniach taktyczno-technicznych (WZTT). Zawarty w nich zapis mówił: …pojedyncze koła na wszystkich osiach jezdnych, z jednakowym rozmiarem opon o możliwie dużym rozmiarze i średnicy osadzenia (co najmniej 20”), o bieżniku terenowym, z układem CPK odpornym na uszkodzenia podczas poruszania się pojazdów w terenie oraz podczas brodzenia, przystosowanym do regulacji ciśnienia podczas ruchu pojazdu, z możliwością montażu i eksploatacji łańcuchów przeciwśnieżnych na kołach niekierowanych. Rosomak S.A. twierdził, że zaproponowane rozwiązanie spełnia warunek zawarty w wymaganiach, ale zamawiający za jedyne rozwiązanie spełniające wymóg uznawał CPK z wewnętrznym prowadzeniem przewodów. To zaś wymusiło opracowanie i wykonanie przez realizatora umowy systemu CPK od podstaw, co odpowiadało pracy badawczo-rozwojowej, ponieważ żadne gotowe rozwiązanie takiego układu CPK do podwozia Scanii nie było dostępne. Ostatecznie nowe rozwiązanie układu CPK zostało opracowane przy współpracy firmy SKB Drive Tech S.A., specjalizującej się w kompleksowych projektach z zakresu zespołów przeniesienia napędu pojazdów i maszyn roboczych, w tym mostów napędowych do pojazdów o napędzanych wszystkich kołach. Prace konstrukcyjne, wykonanie prototypowej instalacji i jej badania zakładowe zajęły niemal półtora roku. Koszt wykonania tych prac poniósł Rosomak S.A. Konieczność wprowadzenia poważnych zmian w konstrukcji podwozia pojazdu związane z nowym układem CPK spowodowały, że Rosomak S.A. wystąpił do zamawiającego o wydłużenie terminu dostawy pierwszych siedmiu pojazdów. IU MON przychylił się do tego i zgodził się na połączenie pierwszej i drugiej partii pojazdów, ale termin realizacji całego kontraktu nie uległ zmianie.
Pojazd z żurawiem hydraulicznym Hiab 700T-2 w położeniu roboczym. Standardem jest rozłożenie podczas jego pracy układu podpór stabilizujących Hiab 6.0 M.
We wrześniu 2017 r. pierwszy egzemplarz wozu został dostarczony do Wojskowego Instytutu Techniki Pancernej i Samochodowej, w celu przeprowadzenia przewidzianych w wymaganiach badań oceniających zgodność z wymaganiami określonymi w WZTT. Objęły one m.in. badanie odporności kabiny na ostrzał, które przeprowadzono w grudniu 2017 r. pod nadzorem specjalistów WITPiS na strzelnicy MESKO S.A. w Skarżysku Kamiennej, zaś w marcu 2018 r. na poligonie w Wesołej przetestowano odporność pojazdu na wybuchy denne. Oba sprawdziany przebiegły pozytywnie. Kolejnym elementem były m.in. badania przebiegowe pojazdu w różnych warunkach drogowych i klimatycznych na trasie 10 000 km (6000 km po drogach utwardzonych, 3500 km po drogach gruntowych i 500 km po bezdrożach), a także sprawdzenie: możliwości praktycznego wykorzystania urządzenia holującego, dźwigowego, wciągarek pojazdu, lemiesza oraz pozostałego wyposażenia specjalistycznego. Badania funkcjonalno-trakcyjne zostały pomyślnie zakończone. Badania prowadzone były wg trybu II OiB na podstawie Ustawy o systemie oceny zgodności wyrobów przeznaczonych na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa z 17 listopada 2006 r., znowelizowanej 6 czerwca 2011 r. Równolegle przeprowadzono szkolenia przewidzianej w umowie grupy użytkowników mających eksploatować nowy sprzęt. Zrealizowano je w Ośrodku Szkolenia Specjalistów w Rosomak S.A. w ostatnim kwartale ubiegłego roku, a obejmowały pełen zakres funkcjonalności CKPEiRT.
Ciężki Kołowy Pojazd Ewakuacji i Ratownictwa Technicznego to pojazd o dużej ładowności i podwyższonej mobilności, przeznaczony do wykonywania zadań zabezpieczenia technicznego pododdziałów wyposażonych w wozy kołowe oraz ratownictwa technicznego, w szczególności kołowe transportery opancerzone Rosomak i pojazdy na ich bazie.
Zgodnie z wymaganiami zapisanymi w WZTT, kabina CKPEiRT jest przystosowana do przewożenia czterech osób i zapewnia ochronę balistyczną na poziomie minimum 2 zgodnie z normą STANAG 4569A oraz przeciwminową na poziomie co najmniej 2B zgodnie ze STANAG 4569B.
Zabudowa specjalistyczna CKPEiRT jest przeznaczona do prowadzenia akcji ewakuacyjno–ratowniczych i holowania samochodów ciężarowych, kołowych transporterów opancerzonych, przyczep i naczep o DMC do 26 t (w konfiguracji standardowej, w przypadku założenia na obu tylnych osiach kół bliźniaczych DMC holowanych pojazdów może wzrosnąć do ok. 32 t).
Zabudowa specjalistyczna wyposażona jest w:
Podstawowe charakterystyki techniczne CKPEiRT
Zapis wymagań o konieczności spełnienia przez CKPEiRT norm STANAG 3458 Ed 3 i STANAG 4062 w zakresie przewożenia drogą lotniczą, morską i lądową, miał duży wpływ na jego konstrukcję. Konieczne było zaprojektowanie i rozmieszczenie na nim zespołu uchwytów mocujących, m.in. w tylnej części zabudowy.
Urządzenia hydrauliczne zasilane są z układu hydraulicznego Cargotec Poland o maksymalnym ciśnieniu roboczym 31 MPa ze zbiornikiem o pojemności 300 litrów, z pompą Sunfab SVH 130 o ciśnieniu maks. 45 MPa, maks. prędkości obrotowej 2100 obr./min i maks. momencie obrotowym 900 Nm. Urządzenia elektryczne, poza agregatem prądotwórczym, mogą być zasilane z baterii akumulatorów o napięciu 24 V, mocy maksymalnej 0,6 kW i maks. natężeniu 32 A. Układy pneumatyczne zabudowy zasilane są z układu pneumatycznego o ciśnieniu roboczym 8 barów.
Podstawę do montażu zasadniczych urządzeń wchodzących w skład zabudowy specjalistycznej stanowi rama pomocnicza, zamontowana na głównej ramie podwozia, o konstrukcji skrzynkowo-kratownicowej.
Pojazd wyposażony został w gniazdo do montażu radiostacji pokładowej VHF Radmor RRC9311AP F@stnet w kabinie, współpracującej z anteną prętową. Poza tym załoga dysponuje radiotelefonem przewoźnym Motorola DM4600E i radiotelefonem przenośnym DP4600E, służącymi do łączności z cywilnymi służbami ratowniczymi.
Zgodnie z wymaganiami zamawiającego CKPEiRT wyposażono w system samoosłony z 2×4 wyrzutniami ZWP 81-B pocisków dymnych kal. 81 mm, zamontowanymi po obu bokach zabudowy. W kabinie zamontowano także uchwyty do broni osobistej członków załogi i żołnierzy stanowiących obsługę holowanego pojazdu. W skład wyposażenia CKPEiRT wchodzi także wielozakresowe pokrycie maskujące Berberys.
CKPEiRT został wyposażony w unikatowy dla pojazdów Scanii, system centralnej regulacji ciśnienia w oponach z przewodami rozmieszczonymi wewnątrz mostów układu zawieszenia. Powstał on siłami konstruktorów z SKB Drive Tech S.A. i Rosomak S.A.
Mając na uwadze złożoność przedsięwzięcia i mnogość problemów technicznych, które wymagały opracowania nowatorskich nie tylko w skali kraju rozwiązań, projekt CKPEiRT pozwolił spółce Rosomak pozyskać nowe kompetencje w zakresie projektowania, wytwarzania i integracji w obszarze kołowych pojazdów specjalnych podwyższonej mobilności w konfiguracjach 4×4, 6×6 i 8×8. Nabyte doświadczenia i wiedza pozwolą, także w przyszłości, na dalszy rozwój konstrukcji CKPEiRT, doskonaląc jego parametry techniczne umożliwiające ewakuację pojazdów o masie całkowitej powyżej 26 t. Osiągnięcie takiego parametru jest istotne ze względu na planowane wprowadzenie do użycia w Siłach Zbrojnych RP nowych pojazdów kołowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 32 t (np. Jelcz 8×8, nowe aplikacje KTO Rosomak).
Zobacz również >>>
Rosomak XP – nowa platforma do nowych zadań
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
