Zmodernizowany Gotland opuszcza halę stoczni Saab Kockums w Karlskronie. Trzeci z serii – Halland – nie bedzie poddany procedurze MLU. W 2015 r. zakonczyl remont planowy, odbywajacy sie co szesc lat.

20 czerwca w stoczni Saab Kockums w Karlskronie zwodowano okręt podwodny Gotland typu A19 po zakończonym remoncie głównym, połączonym z modernizacją w połowie cyklu operacyjnego. To ważny etap w szwedzkim programie odnowy floty podwodnej, której symbolem pozostaje para budowanych od trzech lat jednostek kolejnej generacji A26, a zrealizowana na Gotlandzie modernizacja ma wiele wspólnego z nowym typem okrętów podwodnych powstających dla Marinen.

Dziś Marynarka Wojenna Królestwa Szwecji (Svenska marinen, w powszechnym użyciu jest forma skrócona – Marinen) dysponuje pięcioma okrętami podwodnymi dwóch typów: trzema typu A19 (Gotland, Uppland i Halland), będącymi w służbie od 1996 r. i dwoma A17 (Södermanland i Östergötland), starszymi o siedem lat, ale poddanymi modernizacji w 2003 i 2004 r. Obecnie historia się powtarza. Administracja Zaopatrywania Sił Zbrojnych (Försvarets materielverk, FMV) zawarła 30 czerwca 2015 r. kontrakt z koncernem Saab na budowę dwóch jednostek typu A26 w celu zastąpienia Södermanlandów i modernizację w połowie cyklu operacyjnego pary jednostek A19. W tym drugim przypadku chodzi o Gotlanda i Upplanda, które trafiły do służby w 1996 i 1997 r., zaś program nazwano HTMGtd (Halvtidsmodifiering Gotland).
Przed zawarciem umowy przedstawiciele Saaba i FMV przeprowadzili szereg konsultacji w celu określenia optymalnego – w sensie efektu technicznego i czynników finansowych – zakresu programu. Brano pod uwagę oczekiwania użytkownika i korzystne cenowo rozwiązania bez konieczności rozcinania kadłuba mocnego okrętu. Ten zabieg, oprócz wzrostu kosztów, wydłużałby też istotnie czas trwania prac. Jednak jednostki szwedzkiej konstrukcji nie mają luków wielkogabarytowych w kadłubach mocnych, służących do wymiany urządzeń, co znacząco ograniczało możliwy do przeprowadzenia zakres modernizacji. Tymczasem rozcięcie kadłuba ułatwiało wymianę mechanizmów, montaż nowych i umożliwiało pełną realizację wymagań przewidzianych w HTMGtd. Ostatecznie przyjęto właśnie takie rozwiązanie, tym bardziej, że Gotlandy przystosowano do tego zabiegu już na etapie projektowania, zarówno w sensie konstrukcji kadłuba i instalacji, jak też zapasu wyporności. Ponadto stocznia Kockums wcześniej dokonywała siedmiokrotnie podobnych zabiegów, zdobywając w tym zakresie doświadczenie większe niż inne tego typu zakłady na świecie.
Kolejnym aspektem ustaleń było wskazanie nowych systemów i urządzeń przeznaczonych do zastąpienia istniejących. Zgodnie z logiką zdecydowano o wyborze tych samych, jakie przewidziano do A26. To właśnie sprawia, że czerwcowe wydarzenie jest tak ważne dla całości programu modernizacji sił podwodnych Marinen. Dzięki takiemu podejściu osiągnięto znaczącą standaryzację wyposażenia – w sferze sprzętowej (serwis i części zamienne), w ułatwieniu szkolenia załóg czy wreszcie dało to możliwość sprawdzenia przyjętych rozwiązań przed ukończeniem budowy prototypowego A26. Choć Saab nie lubi w tym przypadku określenia „platforma testowa”, to jednak właśnie „nowy” Gotland posłuży do wypróbowania w morzu systemów wybranych do A26. Kontrakt wartości 420 mln SEK (wg ówczesnego kursu ok. 192 mln PLN) na zakup sensorów do A26 i modernizowanych A19 Saab zawarł 8 grudnia 2014 r., zaś kolejny, podnoszący kwotę do 1,1 mld SEK (ok. 505 mln PLN), w roku następnym. Celem HTMGtd jest nie tylko sprawdzenie nowych urządzeń, lecz przede wszystkim przedłużenie okresu służby wspomnianej pary co najmniej do 2025 r., przy zachowaniu wysokich parametrów operacyjnych.

HTMGtd

Gotland trafił do hali stoczni w końcu 2015 r. Jego kadłub rozcięto za kioskiem, tuż za znajdującym się tam koferdamem, mieszczącym śluzę ewakuacyjną i dzielącym wnętrze kadłuba na dwa przedziały wodoszczelne, po czym rozsunięto obie części.
Kolejnym krokiem było sprawdzenie stanu istniejących urządzeń, ich demontaż oraz przekazanie FMV mechanizmów niepodlegających wymianie. Następnie remontowi poddano poszczególne pomieszczenia, ułożono nowe instalacje kablowe i armaturę. W dalszej kolejności wydłużono kadłub mocny Gotlanda. Odbyło się to poprzez wspawanie w końcu 2016 r. do tylnej części kadłuba dodatkowego pierścienia o długości ok. 2 m. Do jego produkcji użyto stali Weldox 700EM, opracowanej w Szwecji z udziałem Kockumsa i zastosowanej po raz pierwszy właśnie do budowy jednostek typu A19. Cechuje ją granica plastyczności 690 MPa, co zapewnia bezpieczne
pływanie na dowolnej głębokości w Bałtyku. Technologia spawania, cięcia i wiercenia w tej stali wymaga wcześniejszego kilkugodzinnego wygrzewania materiału. Wstawka w kadłubie nie była przeznaczona do montażu konkretnego wyposażenia, lecz uzyskania dodatkowej przestrzeni, co różni ją np. od modułów AIP mierzących po 10 i więcej metrów. Te ostatnie mają własne zbiorniki balastowe, dzięki którym, mimo swej wielkości, są neutralne dla wyważenia okrętu. Tymczasem ograniczenie długości dodatkowego „plastra” kadłuba Gotlanda, który nie ma zbiorników balastowych, wynikało z dostępnego, projektowego zapasu wyporności. Większy mógłby negatywnie wpłynąć na właściwości morskie jednostki. Dodatkowe metry kadłuba wykorzystano m.in. do instalacji urządzeń chłodzenia wody do wydajniejszego systemu klimatyzacji, pozwalającego na operowanie w tropikach, chłodzenia wody słodkiej, jak też zbiorników paliwa i innego wyposażenia. Po zakończeniu wymiany urządzeń kadłub zamknięto w maju 2017 r., przystępując do sprawdzenia połączeń i przygotowania systemów do rozruchów. Saab i FMV są ostrożne w kwestii publicznego podawania ich nazw, poza stwierdzeniem, że było ich „ponad 20”, wspólnych dla typów A19 i A26. Postaramy się je jednak w miarę możliwości zidentyfikować, bazując na powszechnie dostępnych informacjach.