Trzy nowe chińskie rakiety nośne

Pierwszy start nowej rakiety kosmicznej to wydarzenie, które ma miejsce niezbyt często, w ostatnich latach rzadziej, niż raz do roku. Dwa takie przypadki, w dodatku zrealizowane w ciągu zaledwie jednego wrześniowego tygodnia, a jeszcze na dokładkę z tego samego państwa, to już rzadki zbieg okoliczności. Jednak ta niezwykła koincyden- cja rzeczywiście miała miejsce we wrześniu bieżącego roku w Chinach. Choć o nowych rakietach nie wiadomo na razie zbyt wiele, spróbujmy jednak zebrać w całość to, co udało się dotąd ustalić. Opiszmy rakiety kosmiczne Chang Zheng-6, Chang Zheng-11 i Super Strypi 2.

Rakieta pierwsza – CZ-6

19 września 2015 r. o godzinie 23:01:14,331 czasu uniwersalnego (w Chinach był już 20 września, godzina 07:01:14) z nowej wyrzutni szesnastego pola startowego Ośrodka Lotów Kosmicznych Taiyuan (prowincja Shanxi) została wystrzelona rakieta nośna Chang Zheng-6 o numerze seryjnym Y1. Start miał kod wewnętrzny „operacja 05-48 . Piętnaście minut po starcie ostatni stopień rakiety znalazł się na orbicie okołoziemskiej. Była ona synchroniczna względem ruchu Słońca i miała parametry: perigeum – 529 km, apogeum – 552 km, inklinacja – 97,46 . Pomiędzy 915 a 989 s lotu od zamontowanego na trzecim stopniu adaptera odłączono dziesięć satelitów. Cztery z nich w ciągu kilku następnych dni zaczęły uwalniać ze swego wnętrza subsatelity, przy czym ich ilość nie jest pewna, waha się pomiędzy sześcioma a dziesięcioma. Skąd ta niepewność?
Otóż Chińczycy, jak dotąd, nie opublikowali ofi cjalnej listy wyniesionych satelitów i dane o nich uzyskiwano z różnych źródeł. Należą do nich firmy bądź szkoły wyższe, które zbudowały owe satelity (odpowiednio osiem i dwanaście jednostek), pomiary z amerykańskiej sieci obserwacji obiektów znajdujących się na orbicie (NORAD) oraz zarejestrowane sygnały identyfi kacyjne radiostacji amatorskich, zainstalowanych na blisko połowie, bo na dziewięciu z wyniesionych obiektów użytecznych. Większość źródeł zgodnie twierdzi, że wyniesiono łącznie dwadzieścia ładunków (przy czym dwa z nich, podobno zgodnie z zamierzeniem, jeszcze nie zostały oddzielone od pozostałych), o charakterze eksperymentalno-technologicznym. Ich masy wahały się od 0,1 kg do 130 kg, a zatem umownie można było je zaliczyć do kategorii piko, nano, mikro i minisatelitów. Niewielkie wymiary tych pierwszych stanowiły i nadal stanowią największą trudność w ich wykryciu i identyfi kacji. Nieofi cjalna lista ładunków użytecznych obejmuje następujące pozycje:
1. Xinyan-2 (XY-2, Kaituo-2)
2. Zheda Pixing 2A
3. Zheda Pixing 2B
4. Tiantuo-3 (TT-3, Luliang-1)
5. XW-2A
6. XW-2B
7. XW-2C
8. XW-2D
9. XW-2E, odłączony od 5.
10. XW-2F, odłączony od 5.
11. DCBB (Kaituo-1B), odłączony od 1.
12. LilacSat-2
13. NUDT-PhoneSat, odłączony od 4.
14. Naxing-2 (NS-2)
15. Zijing-1 (ZJ-1), odłączony od 14.
16. Kongjian Shiyan 1 (KJSY-1), odłączony od 14.
17. Xingchen-1, odłączony od 4.
18. Xingchen-2, odłączony od 4.
19. Xingchen-3, odłączony od 4.
20. Xingchen-4, odłączony od 4.
Pora teraz na bliższe przedstawienie nowej rakiety kosmicznej Państwa Środka. Rakieta nośna klasy lekkiej jednorazowego użytku Chang Zheng-6 (chiń. Długi Marsz, ang. Long March) używa co prawda nazwy genetycznej rodziny chińskich rakiet, zgodnej z liczącą 45 lat tradycją, jednak należy do zupełnie nowego pokolenia. Trzy linie nosicieli – CZ- 5, CZ-6 i CZ-7, począwszy od przyszłego roku, będą stanowić podporę programu kosmicznego tego potężnego azjatyckiego kraju.
Rakiety te będą należeć odpowiednio do:
□ klasy ciężkiej (udźwig na LEO, niską orbitę okołoziemską 18-25 t, na GTO, przejściową do geostacjonarnej 6-14 t, w zależności od wersji);
□ klasy lekkiej (udźwig na LEO 1500 kg, na SSO, synchroniczną z ruchem Słońca 1080 kg);
□ klasy średniej (udźwig na LEO 18-25 t, na GTO 1,5-6 t, w zależności od wersji).
Konstrukcje te odróżniać się będą od dotychczasowych linii rakiet od CZ-1 do CZ-4 zasadniczo. Pierwszą kardynalną różnicą będzie ich modułowość i to nie tylko w obrębie linii, lecz całej rodziny. Pozwoli to na dopasowywanie nośności rakiety w zależności od potrzeby, korzystając nie z kilkunastu różnorodnych stopni i niemalże tylu silników, a z zaledwie pięciu zunifi kowanych modułów, napędzanych jedynie trzema typami silników. Kolejnym przełomem będzie zastąpienie dotychczasowej pary paliwo/utleniacz (czterotlenek azotu i niesymetryczna dwumetylohydrazyna), co prawda długo przechowywalnej, ale niezwykle toksycznej, dwiema ekologicznie czystymi parami kerozyna/ciekły tlen, bądź kriogeniczną ciekły wodór/ciekły tlen.
Zapotrzebowanie na lekką rakietę powstało w wyniku przełomu technologicznego w zakresie elektrooptyki. W minionych dekadach na orbity heliosynchroniczne wynoszono całą gamę satelitów teledetekcyjnych czy zwiadowczych (w zasadzie różniących się od siebie jedynie użytkownikiem końcowym, ale nie konstrukcją, czy masą) za pomocą rakiet linii CZ-2 i CZ-4, mających udźwig na poziomie 1,5 t.
Obecnie satelity tego typu mają masy nie przekraczające 500 kg, dysponując przy tym znacznie lepszymi osiągami, jeśli chodzi o rozdzielczość uzyskiwanych obrazów. Prognozy pokazują, że udział lekkich satelitów na międzynarodowym rynku teledetekcyjnym będzie nadal rósł, co czyniło dotychczas stosowane chińskie rakiety ekonomicznie mało konkurencyjnymi.