Prototypowy LCAC-100 w marszu z wysoką prędkością. Zdjęcie wykonano podczas testów systemu napędowego na wodach jednego z kanałów w Lake Catherine w pobliżu macierzystej stoczni. Widać bliźniacze nadbudówki, element odróżniający jednostki SSC od LCAC.

6 lutego 2020 r. US Navy otrzymała prototypowy poduszkowiec desantowy nowej generacji LCAC-100. To milowy krok programu Ship-to-Shore Connector, który zainicjowano na początku tego stulecia. Ma on niebagatelne znaczenie dla Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych i jeszcze większe dla Korpusu Piechoty Morskiej.

Amfibijny poduszkowiec desantowy z obwodową poduszką powietrzną dzięki swojej konstrukcji jest niemal idealnym środkiem transportu morskiego, zapewniającym szybki przerzut nawet najcięższych wozów bojowych, innego wyposażenia i żołnierzy z okrętu na nieuzbrojony brzeg. Szacuje się, że ok. 80% wybrzeży świata jest dostępnych dla tego rodzaju pojazdów. Pozostaje on przy tym niewrażliwy na przeszkody naturalne, takie jak ukształtowanie dna morskiego, a także niewielkie inżynieryjne i pola minowe. Wykorzystanie takich jednostek umożliwiło odsunięcie, podatnych na przeciwdziałanie przeciwnika, okrętów transportowych i desantowych na względnie bezpieczną odległość do brzegu, poza horyzont. Obecnie US Navy eksploatuje 72 seryjne poduszkowce LCAC (Landing Craft Air Cushion) i egzemplarz doświadczalny.

Poduszkowce typu LCAC gościły również w Polsce. Na zdjęciu LCAC-86 typu LCAC Mk 2 podchodzi do plaży Centralnego Poligonu Sił Powietrznych w Ustce w trakcie manewrów „BALTOPS 2016”. Jest on podporządkowany ACU 4 z Little Creek, a na czas ćwiczeń korzystał z doku USS Carter Hall (LSD 50) typu Harpers Ferry.

Krótko o LCAC

Wstępne prace nad pierwszym poduszkowcem desantowym US Navy rozpoczęto już na początku lat 70. Program ten początkowo określano jako Amphibious Assault Landing Craft (AALC). Do etapu budowy prototypu skierowano dwie rozwijane dalej i testowane równolegle konstrukcje: JEFF (A) spółki Aerojet General i JEFF (B) firmy Bell Aerospace. W trakcie prób morskich obu wykorzystano okręt transportowy dok USS Spiegel Grove (LSD 32) typu Thomaston. Do dalszego rozwoju wybrano model Bella i na jego podstawie opracowano ostateczny projekt poduszkowca znanego obecnie jako LCAC. Zakładano wówczas, że będą one eksploatowane przez maksymalnie 20 lat, a ich ładowność dostosowano do masy najcięższych wówczas ładunków jednostkowych – czołgów podstawowych M60A3 Patton (49,5 t) i wczesnych wersji M1 Abrams (55,7–57 t). Prototypową jednostkę LCAC-1 przekazano US Navy 21 grudnia 1984 r. Przydzielono ją do nowo utworzonej 5. Jednostki Desantowej ACU 5 (Assault Craft Unit 5) Swift Intruders, posługującej się wiele znaczącym mottem – „No beach out of reach” (nie ma plaży poza naszym zasięgiem). Wstępną gotowość operacyjną LCAC-1 uzyskał dwa lata później. Pierwszym okrętem, na który przyjęto LCAC był USS Germantown (LSD 42) typu Whidbey Island.

Pełnoskalową produkcję poduszkowców zainicjowano 29 czerwca 1987 r. Z planowanych początkowo 107 jednostek, bo taką liczbę postulowało do zakupu dowództwo Korpusu Piechoty Morskiej (US Marine Corps), ostatecznie zbudowano 91. Spośród nich 15 powstało w zakładach Avondale Gulfport Marine, Inc. w Gulfport w stanie Missisipi (LCAC-15÷23, 34÷36 i 49÷51), podczas gdy pozostalych 76 zbudowała firma Textron Marine & Land System (TMLS) w Nowym Orleanie w Luizjanie. Ostatnia jednostka, LCAC-91, przekazana została odbiorcy w 2001 r., po zakończeniu trzyletniego okresu testów z nowym wyposażeniem, które później trafiło na wcześniejsze poduszkowce w ramach programu SLEP (o czym dalej).
Wielkość poduszkowców dobrano tak, aby mogły współdziałać z już eksploatowanymi okrętami desantowymi dokami LPD (Landing Platform Dock) typów Raleigh i Austin, ale było to rozwiązanie tymczasowe do chwili wejścia do służby nowych, większych nosicieli. Wdrożenie tak rewolucyjnego środka transportu techniki wojskowej wymusiło dostosowanie projektowanych wówczas okrętów desantowych do współpracy z nimi. Dotyczyło to m.in. zoptymalizowania wielkości niecki doku. Pierwszymi od początku zaprojektowanymi do współpracy z LCAC były jednostki kla-sy LSD typu Whidbey Island (osiem w służbie 1985–1992, zdolne do przyjęcia pięciu poduszkowców). Kolejno do służby wchodziły śmigłowcowce desantowe LHD (Landing Helicopter Dock) typu Wasp (osiem w służbie 1989–2009, po trzy LCAC), LSD typu Harpers Ferry (cztery w służbie 1995–1998, po dwa LCAC) i LPD typu San Antonio (11 w służbie 2006–2017, dwa w budowie, po dwa LCAC). Do współpracy z poduszkowcami przeznaczone są też najnowsze pływające bazy transferowe i ekspedycyjne ESD (Expeditionary Transfer Dock) oraz ESB (Expeditionary Mobile Base), które mogą przyjąć po trzy LCAC.

Obecnie eksploatowane LCAC zgrupowane są w dwóch jednostkach desantowych, rozmieszczonych na obu wybrzeżach Stanów Zjednoczonych, tj. w bazie US Navy w Little Creek w Norfolk w Wirginii (ACU 4) i w bazie USMC w Camp Pendleton w Kalifornii (ACU 5), a także w ośrodku szkolno-przygotowawczym Naval Beach Unit 7 (NBU 7) w Sasebo na wyspie Kiusiu w Japonii.
Wraz z nastaniem obecnego stulecia w dowództwach US Navy i USMC zaczęto zdawać sobie sprawę ze zbliżającego się nieubłaganie końca dopuszczalnego okresu eksploatacji LCAC, przy jednoczesnym braku ich następcy. W związku z tą sytuacją w 2001 r. w NAVSEA (Naval Sea Systems Command, jedno z pięciu dowództw technicznych US Navy), podjęto decyzję o wprowadzeniu w życie programu pomostowego SLEP (Service Life Extension Program).

SLEP

Prace w ramach SLEP miały objąć 68 jednostek znajdujących się w najlepszym stanie technicznym. Ich zakres dotyczył m.in. remontu i odnowienia kadłuba wypornościowego (tzw. wanny) i montażu nowych, opracowanych w ramach programu Deep Skirt, fartuchów gumowych ograniczających poduszkę powietrzną. Dotychczas stosowane turbiny gazowe Avco-Lycoming (obecnie Vericor Power Systems LLC) TF-40B zastąpiono ich najnowszymi odmianami ETF-40B, zmodyfikowano także wentylatory nośne i ruchu postępowego.

W wyniku decyzji Microsoftu o zakończeniu wspierania systemu operacyjnego Windows XP, na którym bazował zintegrowany system nawigacji i dowodzenia C4N (Command, Control, Communications, Computers, Navigation) zainstalowany na wszystkich eksploatowanych poduszkowcach, zdecydowano o wykorzystaniu nowszego w ramach SLEP. Zmodyfikowane systemy elektroniczne oparto na Windowsie 7 i oznaczono SBC4 (System Baseline Configuration 4). Mimo pojawienia się kolejnych wersji znanego produktu Microsoftu i zaprzestaniu wspierania jego poprzedników, nie stworzy to już problemów, ponieważ SLEP jest ostatnią tak poważną modernizacją LCAC.

Zmodernizowane LCAC mają nowy, szklany kokpit z sześcioma wyświetlaczami LCD kompatybilnymi z noktowizorami. Zmiany wprowadzono także w wyposażeniu radiolokacyjnym. Radar nawigacyjny Furuno FAR-2127BB zastąpiono bardzo popularną stacją Sperry Marine BridgeMaster E. Przeprowadzenie modernizacji powierzono kilku podmiotom zajmującym się budową bądź remontem okrętów i jednostek cywilnych, w tym: L3 Harris Unidyne, Oceaneering International Marine Service Division, Técnico Corp. i Kratos Defense & Security Solutions. Do końca 2018 r. zmodernizowano 64 poduszkowce, kolejne cztery mają przejść SLEP w 2021 r. Koszty modernizacji wyniosły ok. 20 mln USD za sztukę. Jednostki, które wróciły do służby po SLEP nazwano LCAC Mk 2.