15 maja portal internetowy dziennika „Izwiestia” opublikował artykuł, w którym mowa jest o instalacji na zmodernizowanym dużym okręcie ZOP Marszał Szaposznikow dwóch artyleryjsko-rakietowych systemów przeciwlotniczych typu Pancyr-M, które od niedawna zaczęły być montowane na rosyjskich okrętach (jako pierwszy otrzymał go mały okręt rakietowy Odincowo eks-Szkwał proj. 22800 Karakurt).

„Izwiestia” powołuje się na anonimowe informacje uzyskane w Ministerstwie Obrony FR. Podobno trwa analiza kilku wariantów rozmieszczenia Pancyrów-M. Obecnie porównuje się wady i zalety umiejscowienia zestawów na nadbudówce rufowej lub na śródokręciu. Można spekulować, że dylematy dotyczą nie tylko zapewnienia jak największego pola obserwacji i ostrzału, ale także wygospodarowania miejsca na podpokładowe magazyny pocisków rakietowych do zautomatyzowanego przeładowywania wyrzutni każdego zestawu Pancyra-M.

Marszał Szaposznikow to duży okręt ZOP proj. 1155 Friegat, który mając wyporność bliską niszczycielom (przed modernizacją pełna wynosiła 7570 ton), miał pierwotnie silne uzbrojenie przeciwlotnicze, ale krótkiego zasięgu, generalnie do samoobrony. Składało się z systemu rakietowego 9K95 Kinżał – łącznie osiem pionowych wyrzutni 3S95 (rozmieszczone po cztery na dziobie i w dwóch pokładówkach na śródokręciu, łącznie 64 pociski rakietowe 3M330-2, zunifikowane z lądowymi systemami OPL typu 9K330 Tor) oraz dwóch stacji radiolokacyjnych wykrywania celów i kierowania ogniem 3R95 (jedna na nadbudówce dziobowej, druga na rufowej). Każda ze stacji 3R95 może jednocześnie naprowadzać osiem pocisków na cztery cele, co daje łącznie osiem zwalczanych celów. Kinżały uzupełniają cztery (po dwie na burtę) 30 mm 6-lufowe rotacyjne armaty AK-630M umieszczone na śródokręciu. Za kierowanie ogniem każdej pary armat odpowiada stacja radiolokacyjna serii МR-123 Wympieł-A.

Wystawiony na IMDS/МWМS-2019 model okrętu proj. 1155M z Torami-MF (w tle). Z prawej w innej skali „moduł” radiolokacyjny Tora-MF. Fot. Twitter Radio-Az @Edward_Sn0wden.

Przed 2015 r. Marszał Szaposznikow wchodził w skład Floty Oceanu Spokojnego WMF Rosji. Od 2015 r., w stoczni remontowej „Dalzawod” we Władywostoku, okręt przechodzi remont generalny połączony z modernizacją do wersji określanej jako proj. 1155M. Od maja 2019 r. Marszał Szaposznikow jest już klasyfikowany jako fregata. Prace na okręcie mają zakończyć się do końca tego roku.

Na dotąd prezentowanych rysunkach i modelach Marszała Szaposznikowa nie ma Pancyrów-M. Jednak te wizualizacje są starsze niż sam Pancyr-M. Od kilku lat pojawiały się sugestie, także ze strony przemysłu, że zmodernizowany Marszał Szaposznikow będzie miał nowy system OPL, który zastąpi Kinżały. Miał nim być Kinżał nowej generacji, wykorzystujący techniczny rozwój lądowych Torów.

Model okrętu proj. 1155M od dziobu – stacje Tora-MF zajęły miejsce starych 3R95. Natomiast wyrzutnie 3S95 zastąpiono wyrzutniami jakoby ЗS-96 systemu OPL 3К96 Riedut (tak samo na dziobie). Fot. OOO Mastierskaja „Łokomakiet”.

Nowe morskie Tory są prezentowane od czasu salonu morskiego IMDS/МWМS-2013. Wówczas pod nazwą Tor-M reklamowano okrętową wersję systemu Tor-M2KM, jeszcze z pociskami 9M331. Wtedy była to raczej oferta techniczna przygotowana pod kątem małych okrętów rakietowych lub korwet, które w toku modernizacji muszą wymienić przestarzałe systemy Osa-M, ale brakuje na nich miejsca na lepsze, jak choćby oryginalny Kinżał. Dlatego zaproponowano zmarynizowaną wersję lądowych modułowych wyrzutni 9A331MK-1, bez stacji wstępnego wykrywania celów, która nie zajmowałaby miejsca pod pokładem. Natomiast na salonie IMDS/МWМS-2013 pojawiła się kolejna nowość. Razem z modelem okrętu proj. 1155M wystawiono kolejny wariant pokładowego Tora (tzw. Tor-MF), czyli de facto blok antenowy ze stacją kierowania ogniem SN z lądowych Torów i nieznaną dotąd stacją wykrywania celów SOC o odmiennej od lądowych Torów konstrukcji. Przy czym te radarowe „moduły” nie miały już miejsca na pociski rakietowe. Na modelu okrętu proj. 1155M zajęły miejsce stacji 3R95. Na salonie IMDS/МWМS-2019 Wiaczesław Kartaszow, ówczesny dyrektor generalny IEMZ „Kupoł” (Iżewskij eliektromiechaniczeskij zawod „Kupoł”, producent systemów Tor i Kinżał) zapowiadał, że prace nad Torem-MF są na ukończeniu, a na początku lat 20. będzie gotowy prototypowy zestaw. Przy czym Tor-MF miałby być okrętową wersją lądowego Tora-M2 z pociskami 9M338K, dzięki czemu prędkość zwalczanych celów wynosiłaby 1000 m/s, jak w Pancyrze-M. W czerwcowym numerze czasopisma „Nacjonalnaja Oborona” (zaangażowanego w promocję IEMZ „Kupoł” i Tora) jest artykuł poruszający temat nowego okrętowego Tora. Jest także cytowany obecny dyrektor generalny IEMZ „Kupoł” Fanił Zijatdinow, który nadal zapowiada ukończenie systemu na początku lat 20. (w artykule pada hasło rozwoju w ramach rządowej pracy badawczo-rozwojowej). Jednak okręt proj. 1155M nie jest już wymieniany. Są za to małe okręty rakietowe proj. 21631 Bujan-M i 22800 Karakurt, jako idealni nosiciele Tora-MF. Z tego widać, że IEMZ „Kupoł” upatruje Pancyra-M jako największego konkurenta.

Zdjęcie Marszała Szaposznikowa w stoczni wykonane w ubiegłym roku. Jak widać, nie zdemontowano systemu Kinżał ‒ są i wyrzutnie, i stacje radiolokacyjne. Fot. sdelanounas.ru.

Trzeba będzie poczekać na dokończenie modernizacji Marszała Szaposznikowa. Jednak instalacja Pancyra-M na Odincowie i teraz artykuł „Izwiestii” mogą wskazywać, że dowództwo WMF Rosji stawia na Pancyra-M w sytuacji braku gotowego Tora-MF. Natomiast kombinacja uzbrojenia OPL w postaci dwóch dotychczasowych systemów Kinżał, uzupełnionych dwoma Pancyrami-M w miejsce AK-630M i tak wyraźnie podniosłaby potencjał przeciwlotniczy okrętu. Jeszcze inna sugerowaną opcją przezbrojenia jest instalacja wyrzutni 3S-96 systemu OPL 3К96 Riedut w miejsce Kinżałów razem ze stacjami Tora-MF. Choć wówczas podstawowym pociskiem plot. raczej byłby 9M100 spółki „Fakieł”.