Kronprinz Wilhelm – jeden ze słynnych „czterokominowców” ze szczecińskiego Vulcana. Fot. archiwum redakcji

Kolejnym niemieckim „pasażerskim” korsarzem w I wojnie światowej był Kronprinz Wilhelm (14 908 BRT, armator Norddeutscher Lloyd z Bremy i Bremerhaven), który po rocznej służbie zasłynął w 1902 r. zdobyciem Błękitnej Wstęgi – tytułu za najszybsze przepłynięcie Atlantyku z Europy do Ameryki. Tuż przed wybuchem konfliktu ten, również jak Kaiser Wilhelm der Grosse, nieco wysłużony (wod. 1901 r.) transatlantyk przybył 22 lipca 1914 r. z Bremerhaven do Hoboken w stanie New Jersey w USA, gdzie przygotowywał się do powrotu do ojczyzny. Jednak 2 sierpnia niemiecki attaché morski w Nowym Jorku, kmdr por. Karl Boy-Ed, polecił kapitanowi „pasażera” jak najszybciej wypłynąć na morze i przygotować jednostkę do wojny.

3 sierpnia na statek dotarła wiadomość o groźbie wojny między Niemcami a Wielką Brytanią i Francją. Ponieważ kapitan jednostki, Burghard Wilhelmi, był na urlopie, dowództwo transatlantyka podczas tego rejsu objął pierwszy oficer, Kurt Grahn. Na jego rozkaz załadowano na Kronprinza więcej paliwa niż mógł on wziąć. Zazwyczaj było to maksymalnie 4420 t, a w tym przypadku 6000 t węgla. Stąd bogato zdobiony duży salon statku stał się magazynem tego paliwa. Oficjalnie Grahn kazał ogłosić, że jednostka wraca do Bremerhaven.
Jeszcze 3 sierpnia wieczorem Kron-prinz Wilhelm wyszedł z Nowego Jorku z zadaniem spotkania się na morzu z krążownikiem lekkim Karlsruhe, do którego doszło rano 6 sierpnia na pozycji 25°26’N, 72°36’W. Statek podjął z okrętu uzbrojenie i 15 marynarzy różnych specjalności oraz nowego dowódcę. Tym uzbrojeniem były tylko 2 armaty kal. 88 mm z 290 nabojami, ponadto karabin maszynowy, 36 karabinów Mauser 98k i kilka pistoletów. Obie armaty kal. 88 mm umieszczono na dziobie, gdzie miały pola ostrzału z grubsza pod kątem półpełnym z obu burt. Komendę nad jednostką objął oficer nawigacyjny Karlsruhe, 31-letni kpt. mar. Paul Wolfgang Thierfelder. Dotychczasowy kapitan statku, Kurt Grahn, został pierwszym oficerem. Z kolei część załogi wielkiego parowca została zabrana przez Karlsruhe. W trakcie spotkania niemieckie jednostki zostały zaskoczone przez brytyjski
krążownik pancerny Suffolk. Kronprinz i Karlsruhe natychmiast się rozłączyły odpływając w przeciwnych kierunkach, a Suffolk podążył za Karlsruhe, gdyż Brytyjczycy uznali, że krążownik jest bardziej niebezpieczny od wielkiego, aczkolwiek uzbrojonego statku pasażerskiego, jakim był Kronprinz. Jednak Karlsruhe osiągający prędkość 28 w. łatwo uszedł Suffolkowi, mogącemu rozwinąć co najwyżej 23 w.. Niepokojony Kronprinz – jako „Hilfskreuzer C” – 6 sierpnia podjął korsarskie działania na środkowym Atlantyku.

Początek rajdu

Korsarz udał się na kolejne spotkanie, które nastąpiło 17 (lub 18) sierpnia koło São Miguel – głównej wyspy portugalskich Azorów, z niemieckim parowym frachtowcem Walhalla (3913 BRT). Ten statek 1 sierpnia wyruszył z Las Palmas z 2500 t węgla dla okrętu. Po przejęciu ładunku przez krążownik pomocniczy, Walhalla zabrała kilku członków jego załogi nie podlegających służbie wojskowej i powróciła do portu wyjścia. 21 sierpnia na korsarzu wykryto „ślepego” pasażera. Był to 15-letni Niemiec, który ukrył się na parowcu, aby spełnić swe marzenia o służbie na wielkim statku. Ponieważ nie można było się go pozbyć, otrzymał on funkcję sygnalisty, a za swą wzorową służbę został później odznaczony Krzyżem Żelaznym II klasy. Kronprinz początkowo działał na trasie między Wyspami Kanaryjskimi a Wyspami Zielonego Przylądka, gdzie miały płynąć statki z portów brazylijskich i argentyńskich, ale nie napotkał żadnej jednostki. Dlatego też 27 sierp-nia Thierfelder nakazał udanie się na wody u ujścia Amazonki.