Współpraca wojskowa Serbii i Rosji ma bardzo długą historię. W ostatnich latach współpraca zacieśnia się coraz bardziej. Wojska serbskie i rosyjskie ćwiczą wspólnie nawet kilka razy w roku. Z drugiej strony Belgrad nie zaniedbuje relacji z NATO i Unią Europejską.

Serbia, podobnie jak wcześniej Jugosławia, stara się zachować równowagę w relacjach z najważniejszymi europejskimi graczami – Unią Europejską, NATO i Rosją. Z ostatnią łączą Serbię bardzo bliskie relacje, mające swe korzenie w czasach panowania na Bałkanach Osmanów.

W tym czasie główne centrum życia narodowego przeniosło się głównie na Węgry, a także skupiło się wokół prawosławnej metropolii w Karłowicach, w Wojwodinie. Stąd też bliskie kontakty z rosyjską Cerkwią i samą Rosją. To w Cerkwi kultywowano pamięć o średniowiecznym Królestwie Serbii i o nią opierały się idee niepodległościowe.

Mimo wielu zawirowań we wzajemnych relacjach w świadomości Serbów Rosja pozostała jako jej bliski sojusznik i obrońca. W XXI wieku uwidoczniło się to po ogłoszeniu niepodległości przez Kosowo w 2008 roku. Wówczas Moskwa wsparła Serbów na arenie międzynarodowej. Coraz częstsze wzajemne wizyty polityków zaowocowały zbliżeniem obu państw.

W sferze militarnej początkowo współpraca ograniczała się do nielicznych wizyt, udziału w targach zbrojeniowych i sporadycznych wspólnych ćwiczeń. Dopiero w 2013 roku została popisana umowa o współpracy wojskowej i Serbia została, jako jedyne państwo spoza obszaru Wspólnoty Niepodległych Państw, obserwatorem w Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym.

Kolejnym punktem zwrotnym była aneksja Krymu przez Rosję i wybuch konfliktu w Donbasie. Wówczas strony zintensyfikowały współpracę militarną, organizując, będące później cyklicznymi, ćwiczenia wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Wówczas narodziły się ćwiczenia Słowiańskie Braterstwo, czy  BARS - Brotherhood of Aviators of Russia and Serbia. Serbowie zaczęli także brać udział w Międzynarodowych Zawodach Wojskowych, które rokrocznie odbywają się w Rosji.

Z wizytą w Rosji

W 2021 roku Serbowie kilka razy odwiedzili rosyjskie poligony. Najważniejszym i największym ćwiczeniem było Słowiańskie Braterstwo 2021, w którym udział wzięły oddziały powietrzno-desantowe i wojska specjalne Rosji, Serbii i Białorusi.

Na rosyjskim poligonie Rajewski pod Noworosyjskiem ćwiczyło niemal 1000 żołnierzy z trzech państw. Serbowie wysłali 100 żołnierzy z 72. Brygady Operacji Specjalnych oraz 63. Brygady Spadochronowej. Strony ćwiczyły przede wszystkim operacje antyterrorystyczne i ochronę granic w trudnym terenie.

Serbowie wzięli także udział w Czołgowym Biathlonie, w którym bałkańskie załogi dotarły do półfinału.

W tym roku jednak częściej ćwiczono na Bałkanach. Głównie ze względu na próby umocnienia pozycji Moskwy w basenie Morza Śródziemnego. Stąd w Serbii pojawiła się najnowsza technika, jaką dysponują Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej.

Na Bałkanach

Już w maju br. na podbelgradzkim poligonie pododdziały wojsk specjalnych wspólnie ćwiczyły „niszczenie nielegalnej formacji militarnej".  Ćwiczenia miały niezwykłą propagandową otoczkę. Termin również nie był przypadkowy. W tym samym czasie w Europie trwały ćwiczenia DEFENDER-Europe 2021 organizowane przez państwa NATO.

Największe rosyjsko-serbskie ćwiczenia zakończyły się przed kilkoma dniami. Żołnierze serbskich Sił Powietrznych i Obrony Powietrznej oraz Sił Powietrznych Federacji Rosyjskiej 16 października zakończyli ćwiczenia Słowiańska Tarcza 2021 i BARS 2021.

Zgodnie ze scenariuszem ćwiczeń Słowiańska Tarcza 2021 na bazie serbskiej 250. Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej utworzona została wspólna grupa obrony przeciwlotniczej, która ćwiczyła działania i procedury bojowe w operacji ochrony obiektu strategicznego przed wrogim lotnictwem.

Obie strony wykorzystywały zestawy artyleryjsko-rakietowe Pancyr. Ponadto Serbowie wystawili zestawy Newa-M1.

W tym samym czasie na lotniskach w Batajnicy i Lađevci oraz na poligonie „Pasuljanske livade” odbywały się ćwiczenia BARS 2021. Scenariusz ćwiczeń zakładał osłonę obszaru operacji lądowych, ćwiczenie ewakuacji rannych i misje ratowniczo-bojowe. Serbskim śmigłowcom ratunkowym Mi-8 po raz pierwszy towarzyszyły śmigłowce Mi-35.

Według rosyjskiego resortu obrony „w celu jak najefektywniejszego współdziałania w ramach załóg, rosyjscy piloci przestudiowali wcześniej terminologię lotniczą i frazeologię prowadzenia wymiany radiowej w języku serbskim”.

Ćwiczenie taktyczno-lotnicze BARS 2021 było szóstym ćwiczeniem z rzędu, jakie wspólnie przeprowadzili żołnierze sił powietrznych Rosji i Serbii.

Intensywny rok

Rok 2021 jest dla serbskiej armii bardzo intensywny. Ćwiczą nie tylko z Rosjanami, ale także w ramach ćwiczeń wojsk NATO. Serbia jest członkiem programu NATO Partnerstwo dla Pokoju i stara się także o przyjęcie do Unii Europejskiej, stąd kwitnie także współpraca z państwami zachodnimi.  Zwłaszcza w kwestii operacji przeciw nielegalnej emigracji.

W czerwcu wraz z Bułgarami zorganizowali ćwiczenia Air Solution 2021, podczas których ćwiczyli ochronę granic i operacje antyterrorystyczne. Podobny wydźwięk miały ćwiczenia Platinum Wolf, w których brali udział przedstawiciele sił zbrojnych Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Grecji, Węgier, Rumunii, Stanów Zjednoczonych, Słowenii, Wielkiej Brytanii, Francji i Serbii.

We wrześniu br. w Niszu i regionie Lescovac odbyły się ćwiczenia Sky Bridge 21, w których udział wzięły pododdziały 63. Brygady Spadochronowej Serbskich Sił Zbrojnych oraz 173. Brygady Spadochronowej Sił Zbrojnych USA. W ćwiczeniach wzięło udział ponad 150 spadochroniarzy, a do zrzutu spadochroniarzy wykorzystywane były samoloty transportowe serbskie An-26 oraz amerykańskie C-130.

Mimo licznych ćwiczeń z udziałem państw NATO i Unii Europejskiej Belgrad najbliżej współpracuje z Budapesztem. Dzieje się tak ze względu na wspólne problemy dotyczące nielegalnej migracji.

Flotylle rzeczne

Najbliżej współpracującymi jednostkami Węgier i Serbii są flotylle rzeczne obu państw - Batalion Rozminowania i Okrętów Wojennych oraz Flotylla Rzeczna Sił Zbrojnych Serbii.

Od 2011 roku odbywają się cykliczne ćwiczenia Iron Cat, trwające zwykle około 10 dni. Ponadto niemal każdego miesiąca pojedyncze jednostki biorą udział we wspólnych ćwiczeniach, bądź patrolach.

W 2020 roku Serbowie przeformowali flotyllę i obecnie składa się z dywizjonu sztabowego, dwóch dywizjonów rzecznych, stacjonujących w Nowym Sadzie i Šabacu oraz dwóch batalionów pontonowo-mostowych. Reorganizacja była przeprowadzona w związku ze zmieniającymi się warunkami geopolitycznymi w dorzeczu Dunaju.

W tym roku serbska flotylla uczestniczyła w dwóch wielkich ćwiczeniach: Iron Cat 2021 i Ušće 2021. Oba odbywały się na poligonie Titel u ujścia Cisy.

Podczas pierwszych pięciodniowych ćwiczeń członkowie jednostek rzecznych Serbii i Węgier ćwiczyli działania bojowe i procedury w zakresie ochrony ruchu rzecznego. Oprócz działań przeciwokrętowych i przeciwminowych ćwiczono procedury podczas usuwania zatopionego obiektu, ewakuacji ratowniczej i medycznej oraz gaszenia pożarów na statku.

Wszystkie epizody miały na celu przećwiczenie sytuacji, z którymi marynarze spotykają się podczas operacji przeciw nielegalnym migrantom.

Ponadto w tym roku szczególny nacisk położono na rozwój zdolności prowadzenia wspólnych operacji połączonego dowództwa rzecznej grupy taktycznej.

Z kolei podczas ćwiczeń Ušće 2021 sprawdzono zdolność batalionów pontonowo-mostowych do przerzutu wojsk zmechanizowanych przez Cisę, a okręty ćwiczyły eskortowanie konwojów i przechwytywanie jednostek grup dywersyjnych przeciwnika.

- Zwiad szybko odkrył dwie uzbrojone łodzie z grupami terrorystów. Wydano rozkaz grupie łodzi patrolowych, które czekały w zasadzce, po czym nastąpił energiczny atak i zniszczenie grupy uzbrojonych łodzi przy pomocy ognia z czterolufowych i jednolufowych działek 20 mm oraz okrętowych karabinów maszynowych – tłumaczył dziennikarzom komandor Andrija Andrić, dowódca 1. dywizjonu.

Zarówno Węgrzy jak i Serbowie w najbliższym czasie będą musieli zastąpić starzejące się okręty typu Neštin nowym typem, aby podtrzymać zobowiązania wobec NATO dotyczące bezpieczeństwa minowego na Dunaju oraz ochrony granic Unii Europejskiej.