8 lipca szwajcarskie państwowe publiczne medium SRF ujawniło, że 28 czerwca 2021 r. szwajcarski rząd otrzymał oficjalne francuskie rządowe pismo z pełnymi warunkami oferty sprzedaży Szwajcarii myśliwców wielozadaniowych Dassault Aviation Rafale. Ujawniona przez SRF treść francuskiej oferty wskazuje, że ekonomicznie była najkorzystniejsza.

SRF (niem. Schweizer Radio und Fernsehen) to niemieckojęzyczny szwajcarski nadawca publiczny, działający w niemieckojęzycznych kantonach, część państwowego medium telewizyjno-radiowo-internetowego SRG SSR (niem. Schweizerische Radio- und Fernsehgesellschaft, fr. Société suisse de radiodiffusion et télévision, wł. Società svizzera di radiotelevisione, retorom. Societad svizra da radio e televisiun). W opublikowanym przez SRF artykule, rząd Szwajcarii (Rada Związkowa) został de facto oskarżony o celowe pominięcie pełnej francuskiej oferty w programie wyboru nowego myśliwca wielozadaniowego (lotnicza część programu Air 2030) i wybór droższej oferty amerykańskiej, na dodatek celowo oszukując szwajcarską opinię publiczną, że zakup samolotów Lockheed Martin F-35A jest tańszy niż Dassault Aviation Rafale. Główne ostrze krytyki SRF wymierzone jest w minister Federalnego Departamentu Obrony, Ochrony Ludności i Sportu Violę Amherd (może to bez niuans bez znaczenia, ale Amherd to polityk z niemieckojęzycznej części Szwajcarii), która nie wypada korzystnie w całej sprawie, eufemistycznie rzecz ujmując. SRF powołuje się na rządowe dokumenty, do których miało dostęp, i których autentyczność potwierdziły cztery różne źródła. Według SRF na tydzień przed ogłoszeniem przez Radę Związkową decyzji o wyborze F-35A wpłynęło pismo francuskiego rządu z pełnym zakresem francuskiej oferty. Pismo z datą 28 czerwca 2021 r. było rządowymi francuskimi gwarancjami i było podpisane przez francuskiego ministra gospodarki i finansów Bruna Le Maire. Adresatem pisma był szwajcarski minister finansów Ueli Maurer. Rada Związkowa nadał dokumentowi klauzulę „tajne”. Treść korespondencji została omówiona na posiedzeniu Rady Związkowej 30 czerwca. SRF podaje, że korespondencja od Le Maire'ego była de facto oficjalną odpowiedzią na pismo wysłane przez Maurera 23 czerwca z listą warunków, jakich spełnienia szwajcarski rząd oczekuje od francuskiego w zamian za wybór Rafale. Dwie zasadnicze kwestie – na które francuski rząd przystał w całości – dotyczyły odstąpienia przez Francję Szwajcarii „znacznej części” wpływów podatkowych od osób mieszkających na terenach przygranicznych (chodzi o pracowników mieszkających po jednej stronie granicy, a pracujących po drugiej) – w rezultacie wpływy z podatków ośmiu przygranicznych kantonów wzrosłyby o ok. 3,5 mld CHF w ciągu dekady. Taką podatkową umowę Berno próbowało negocjować z Paryżem od dłuższego czasu. Drugim punktem umowy były francuskie rządowe gwarancje popierania Szwajcarii w negocjacjach różnych umów z Unią Europejską, de facto branie strony Szwajcarii w unijnych instytucjach. Chodzi o wynegocjowanie tzw. umowy ramowej UE – Szwajcaria, negocjacje przerwano właśnie wówczas roku temu i dotąd nie wznowiono. Pod koniec czerwca 2021 r. kierowany przez Amherd resort oficjalnie stwierdził, że nic nie wie o jakichkolwiek negocjacjach gospodarczych z Francją. Teraz, w ramach obrony, Amherd oskarżyła Maurera i ministra spraw zagranicznych Ignazia Cassisa, że negocjowali offset bez jej wiedzy. SRF wskazuje, że francuska oferta była częścią dokumentacji offsetowej, oficjalnie potwierdzonej na tydzień przed wyborem F-35A przez Radę Związkową. Obecnie jakiegokolwiek komentarza dla SRF odmówiła Rada Związkowa i francuska ambasada w Bernie. Notabene, po tym jak Francja zamroziła międzyrządowe kontakty dwustronne, powyższe kwestie także „spadły z agendy”, jak niektórzy modnie mówią.

W komentarzu opublikowanym 14 lipca, publicysta SRF wskazuje, że lista tematów negocjowanych w ramach dwustronnego porozumienia szwajcarsko-francuskiego była znacznie dłuższa, m.in.: kwestia działalności lotniska w Bazylei, współpraca policyjna, współpraca w zakresie służby zdrowia, transport rzeczny Rodanem. Obecnie Rada Związkowa zaczyna sugerować, że pismo Maurera nie miało związku z przetargiem na samolot, a francuski rząd błędnie je zinterpretował, traktując jako część negocjacji przetargowych.

Ujawniona przez SRF sprawa, to już drugi kłopot minister Amherd w związku z wyborem F-35A. 8 lipca br. Szwajcarski Federalny Urzędu Kontroli (niem. Eidgenössische Finanzkontrolle – EFK, fr. Contrôle fédéral des finances – CDF wł. Controllo federale delle finanze – CFF, retorom. Controlla federala da finanzas – CFF), funkcjonalny odpowiednik polskiej Najwyższej Izby Kontroli, zakwestionował, że koszt zakupu F-35A zmieści się w założonym budżecie 6 mld CHF. Szwajcarskie Federalne Biuro ds. Zakupu Uzbrojenia odpowiedziało kontrolerom, że mylą się, bo rząd Stanów Zjednoczonych obiecał, że samoloty będą miały sztywną cenę. Federalny Urzędu Kontroli odbił piłeczkę i ogłosił, że jego prawnicy widzieli dokumentację prawną umowy zakupu i nigdzie w niej nie ma sformułowania o sztywnych cenach, są tylko zapisy o szacunkowych.

Choć produkowany seryjnie, obecny F-35A Block 3F to nadal samolot fazy rozwojowej (tzw. EMD – Engineering & Manufacturing Development), który nigdy nie ukończył badań państwowych. A koszty przebudowy i modernizacji Block 3F do docelowej Block 4 są nieznane, gdyż rozwój Block 4 nadal trwa i jego ostateczne koszty też są niepodliczone.