Przez prawie 80 lat pozostałości budynku, który był użytkowany przez eskadry grupy myśliwskiej 2. Pułku Lotniczego zarastały roślinnością. Teraz Hangar nr 5 wybudowany w miejscu swego poprzednika i posiadający w konstrukcji relikt ściany dawnej budowli stanie się domem nowej wystawy stałej Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.

Nowy hangar to największa przestrzeń wystawiennicza zbudowana w okresie funkcjonowania muzeum. Posiada powierzchnię ponad 3000 m² z antresolą i  posłuży do udostępnienia zwiedzającym blisko 40 unikatowych statków powietrznych, w tym szybowców. Będzie miejscem budowy tożsamości kulturowej, ekspozycji zbiorów oraz edukacji dla mieszkańców Małopolski, Polski oraz gości ze świata. – mówi Tomasz Kosecki, Dyrektor Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.

W czwartkowe popołudnie, 24 października 2024 r. odbyła się oficjalna uroczystość poświęcenia i przekazania Hangaru przez Województwo Małopolskie Muzeum.

W wydarzeniu wzięli udział m.in.: Łukasz Smółka, Marszałek Województwa Małopolskiego; Iwona Gibas, Członek Zarządu Województwa Małopolskiego; radni województwa oraz Miasta Krakowa a także przedstawiciele wojska i służb mundurowych.

Chcemy jasno pokazać, że edukacja historyczna młodego pokolenia jest dla Samorządu Województwa Małopolskiego bardzo ważna. Ten hangar jest także dowodem na to, że dobra współpraca między administracją rządową i samorządową przynosi widoczne, namacalne efekty – mówił podczas swojego wystąpienia Łukasz Smółka.

Uroczystego poświęcenia Hangaru dokonał Arcybiskup Krakowski Marek Jędraszewski, a symboliczne przecięcie wstęgi odbyło się z udziałem Marszałka i Wojewody Województwa Małopolskiego, Dyrektora Muzeum oraz przedstawicieli Banku Gospodarstwa Krajowego i generalnego wykonawcy robót - firmy Łęgprzem.

Powstanie tego hangaru to efekt wieloletnich starań Muzeum i mojego poprzednika śp. dyrektora Krzysztofa Radwana o podtrzymanie historycznego i lotniczego charakteru tego miejsca. Przede wszystkim jednak nowy hangar jest wyrazem troski o nasze bogate i unikatowe zbiory, która wynika nie tylko z ustawowego obowiązku, ale i z dziejowej odpowiedzialności. Przed nami kolejne wielkie zadanie, którym jest wykonanie w odbudowanym hangarze nowej wystawy stałej pt. „Z wiatrem i pod wiatr - lotnictwo cywilne” opowiadającej o roli i osiągnięciach polskich pilotów sportowych. Będzie to pierwsza w Polsce tak duża ekspozycja prezentująca sukcesy zapoczątkowane w 1932 r. przez Żwirkę i Wigurę. Dzisiejsza uroczystość jest przełomowym momentem w dziejach Muzeum. – mówił Tomasz Kosecki, Dyrektor Muzeum.

Przebieg wydarzenia uświetniły:

• film prezentujący etapy budowy Hangaru nr 5
• pokaz modelarskiJakuba Muranowicza, Wicemistrza Świata Juniorów w konkurencji F3P-AFM czyli latania freestyle’owego do muzyki
• prezentacja generalnego wykonawcy
• koncert muzyków Filharmonii Krakowskiej

Rys historyczny

Nowy hangar został zbudowany na miejscu dawnego hangaru nr 5 2. Pułku Lotniczego, który użytkowały eskadry grupy myśliwskiej: 121. i 123. Pierwotny hangar nr 5 znajdował się w obrębie Zachodniej Grupy Hangarowej i został zaprojektowany przez Górnośląskie Towarzystwo Przemysłowe jako jednonawowa konstrukcja stalowej o wymiarach 55 m x 56 m. Jego projektantem był inż. Bronisław Kowalski, a kierownikiem budowy i autorem projektów wykonawczych prof. inż. Izydor Stella – Sawicki. Zautomatyzowane, stalowe wrota hangaru zaprojektował inż. Ignacy Brach. Oddany do użytku w 1929 r. był zaliczany do grona największych i najnowocześniejszych budowli tego typu na świecie. Stał się jednym z symboli krakowskiego lotniska 2. Pułku Lotniczego.

Po okresie okupacji przez Niemców, w styczniu 1945 r. wycofujący się najeźdźcy dokonali zniszczenia infrastruktury lotniska, wysadzając hangary w powietrze. Po wojnie odbudowano dwa, w tym Hangar Główny Muzeum. W zachodniej grupie hangarowej zachowały się jedynie relikty budynków m.in. ściana zachodnia hangaru nr 5 – stanowiąca obecnie spójny element nowego hangaru.

 Heksagon. Budowa hangaru dla Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

20 kwietnia 2023 r. Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie podpisało z Urzędem Marszałkowskim Województwa Małopolskiego umowę na realizację inwestycji „Heksagon – budowa hangaru dla Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie”. Generalnym wykonawcą inwestycji wyłonionym w drodze przetargu zostało Przedsiębiorstwem Budowlano-Produkcyjnym Łęgprzem Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie.

Etap przygotowawczy budowy rozpoczął się od prac archeologicznych polegających na ręcznym odczyszczeniu i udokumentowaniu fotograficznym pozostałości historycznego hangaru nr 5. W ramach tych działań wzdłuż południowej ściany hangaru odkryto pozostałości poniemieckiej przybudówki, która nie była wcześniej zinwentaryzowana.

Właściwe roboty budowlane rozpoczęły się w wakacje 2023 roku. 5 października 2023 r. nastąpiło uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego. Po 16 miesiącach budowy 30 sierpnia 2024 r. doszło do odbioru budowlanego nowego hangaru.

Nowy hangar w liczbach

• 3260 m²– powierzchnia wystawiennicza nowego hangaru
• 1300 kubików– tyle betonu zostało wylane w ramach całej inwestycji
• 498 dni– tyle trwała budowa nowego hangaru, w której udział wzięło łącznie 150 pracowników
• 232 tony– tyle waży stalowa konstrukcja nośna hangaru a dodatkowe 53 tony zbrojenia zostały wbudowane w konstrukcjach żelbetowych
• 56,4 m- rozpiętość łukowej kratownicy nad budynkiem wzorowanej na rozwiązaniu z historycznego hangaru nr 5
• 52,25 m– długość bramy hangaru wzorowanej na rozwiązaniu historycznym i otwieranej za pomocą systemu linowego, który był stosowany w zburzonym hangarze nr 5. System został dostosowany do współczesnych realiów i możliwości technicznych - prowadzenie lin oraz silniki zostały ukryte

„Z wiatrem i Pod wiatr lotnictwo cywilne” wystawa stała w nowym hangarze

Tematem planowanej wystawy jest lotnictwo cywilne ze szczególnym uwzględnieniem  sportowych sukcesów polskich lotników począwszy od lat 30. XX wieku. Na ekspozycji pojawi się ok. 40 obiektów wielkoskalowych: szybowców i samolotów. Wystawa uzupełniona będzie didaskaliami w postaci instalacji scenograficznych, obiektów i ekspozytorów edukacyjnych, tablic i opisów – również w formie interaktywnej. W projekcie znajduje się także szczególna atrakcja multimedialna: symulator lotu szybowcem oraz symulator lotu lotnią.

Układ oraz sposób eksponowania statków powietrznych będzie nawiązywał do tendencji ekspozycyjnych z lat 20. XX wieku. W wyniku tego zabiegu uwaga zwiedzających skoncentruje się na unikatowych, odrestaurowanych szybowcach.

Cały czas pozyskujemy nowe eksponaty w ramach darów lub depozytów od lotników i ich rodzin, kolekcjonerów, pasjonatów lotnictwa. Dlatego zachęcamy do przekazania Muzeum pamiątek związanych z działalnością lotnictwa sportowego, pasażerskiego, rolniczego, ratunkowego czy rekreacyjnego, a w szczególności: trofea sportowe, fotografie, dokumenty, odznaki, odznaczenia, mundury i kombinezony, jak również zapisy wspomnień – zachęca Tomasz Kosecki, Dyrektor Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.

Otwarcie nowej wystawy stałej planowane jest na jesieni 2025 r.

Wsparcie inwestycji

Inwestycja uzyskała dofinansowanie z Rządowego Funduszu Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych edycja II w wysokości 22 140 000 zł brutto.  Wkład własny i koszty obsługi procesu inwestycyjnego pokryło Województwo Małopolskie. Łączny koszt budowy hangaru wyniósł 26 mln złotych.

Generalny wykonawca: Przedsiębiorstwo Budowlano-Produkcyjne Łęgprzem z siedzibą w Krakowie

Projektanci: Warsztat Form, Proarchivision.

Źródło: Muzeum Lotnictwa Polskiego.