PzKpfw III Sd Kfz 141 Ausf. A – pierwsza wersja podstawowego czołgu Panzerwaffe w latach 1941-1942.

Niniejsze opracowanie powstało na bazie informacji zawartych w planie rozwoju jednostek Wehrmachtu na okres lata 1939 r. – ,,Gliederung der Truppen des Heeres ab 19.09.1939”, sporządzonego 19 kwietnia 1939 r. Dokument jest przechowywany w Centralnym Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej w Podolsku, w zespole akt niemieckiego Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych – OKH (Oberkommando des Heeres) zdobytych w 1945 r.

Opis planowanego rozwoju niemieckich jednostek pancernych, w okresie od kwietnia do września 1939 r., należy poprzedzić wprowadzeniem na temat ogólnej sytuacji polityczno-militarnej w Europie w tym czasie, oczywiście tylko przewidywanej i zaprezentowanej we wspomnianym dokumencie. Otóż w dokumencie opracowanym w kwietniu 1939 r. przyjęto założenie, że III Rzesza nie toczy wojny (jednostki posiadają etaty pokojowe), choć przygotowuje się do działań wojennych mających mieć miejsce w niedalekiej przyszłości. Stąd też rozwinięcie jednostek na zachodzie Niemiec i utworzenie tam nowych korpusów armijnych. Natomiast na wschodzie przyjęto zachowanie istniejącego status quo, bowiem w ,,Gliederung…” nie ma żadnych odniesień do korytarza „polskiego”, czy Wolnego Miasta Gdańsk, a jednocześnie można w cytowanym dokumencie odnaleźć przesłanki wskazujące, że III Rzesza nie ma żadnych wrogich zamiarów, wobec swojego
wschodniego sąsiada.

PzKpfw III Sd Kfz 141 Ausf. A – pierwsza wersja podstawowego czołgu Panzerwaffe w latach 1941-1942.

Dokument powstał w połowie kwietnia 1939 r., a więc w miesiąc po zajęciu Czech i Moraw i utworzeniu Protektoratu Czech i Moraw. Jednak nie zostały przewidziane istotne zmiany w dyslokacji jednostek wojsk szybkich, utworzenie nowego okręgu wojskowego w Protektoracie czy przesunięcie tam już istniejącego korpusu armijnego. Jedyne wykazane zmiany w stacjonowaniu starych i nowo sformowanych jednostek, dotyczą zajętych w październiku 1938 r. Sudetów oraz rozwinięcia 5. Brygady Strzelców z 5. Dywizji Pancernej w Ołomuńcu.

Szczegółowe rozważania o planowanym rozwoju niemieckich jednostek pancernych należy uzupełnić stwierdzeniem, że ,,Gliederung….” nie zawiera precyzyjnych informacji na temat organizacji jednostek pancernych na najniższym szczeblu tzn. batalionu pancernego i kompanii pancernej (czołgów). Bataliony zostały wykazane (narysowane na schematach), jako typowe jednostki, grupujące cztery kompanie czołgów: prawdopodobnie trzy kompanie liniowe i kompania zapasowa (Ersatz), która w przypadku mobilizacji i wymarszu trzech kompanii liniowych na front pozostawała w garnizonie. Nie zostało to wprawdzie jednoznacznie przedstawione, lecz można domniemywać, że w przypadku mobilizacji zostałby zrealizowany wariant utworzenia jednostek zapasowych, w postaci Panzer Ersatz Abteilungen, grupujących kompanie pancerne pozostałe w Rzeszy.