Myśliwiec F-22A z dywizjonu 199th FS podczas lotu w pobliżu japońskiej góry Fuji; 1 kwietnia 2021 r.
W 1981 r. siły powietrzne Stanów Zjednoczonych określiły wymagania dla programu budowy nowego zaawansowanego taktycznego samolotu myśliwskiego (ATF – Advanced Tactical Fighter). Miał on przewyższać swoimi osiągami myśliwce McDonnell Douglas F-15A Eagle, i przede wszystkim wdrażane przez ZSRR nowe myśliwce typu Su-27. Szczegóły programu ATF dopracowano w listopadzie 1984 r. W lipcu 1986 r. ogłoszono formalną prośbę o oferty. W październiku USAF wybrały dwóch oferentów: firmę Northrop występującą wspólnie z firmą McDonnell Douglas oraz firmę Lockheed występującą wspólnie z Boeingiem i General Dynamics. Northrop opracował prototyp, któremu przyznano oznaczanie YF-23, natomiast prototyp Lockheeda oznaczono jako YF-22. Ten ostatni producent zbudował dwa egzemplarze YF-22 na potrzeby trwającej 50 miesięcy fazy demonstracyjno-ewaluacyjnej programu ATF. Jeden z nich napędzany był przez opracowany na potrzeby programu ATF nowy silnik firmy General Electric, a drugi przez konkurencyjny, nowy silnik firmy Pratt & Whitney. Oblot prototypów YF-22 miał miejsce 29 września oraz 30 października 1990 roku. 23 kwietnia 1991 r., po serii testów porównawczych z YF-23, prototyp Lockheeda oraz silnik Pratt & Whitney F119-PW-100 zostały zwycięzcami w programie ATF.
2 sierpnia 1991 r. USAF przyznały Lockheedowi kontrakt na budowę dziewięciu egzemplarzy przedprodukcyjnych w tzw. fazie rozwoju inżynieryjnego i produkcyjnego programu (EMD – Engineering & Manufacturing Development). Myśliwiec oznaczony jako F-22A miał być pierwszą w historii konstrukcją łączącą w sobie takie elementy jak: niska wykrywalność radiolokacyjna (stealth), możliwość osiągnięcia i utrzymania naddźwiękowej prędkości przelotowej rzędu Ma=1,8 bez użycia dopalaczy (ang. supercruise), wysoka manewrowość uzyskiwana dzięki dyszom wylotowym silników z wektorowaniem ciągu w płaszczyźnie pionowej oraz zaawansowana awionika oparta na pokładowej stacji radiolokacyjnej z aktywną matrycą skanowania fazowego (AESA). W 1991 r., przez krótki okres, F-22A określano nazwą własną Lightning II. Ostatecznie jednak, w 1997 r,. został on nazwany Raptor (ang. drapieżnik).
Pierwszy z dziewięciu egzemplarzy EMD został ukończony 9 kwietnia 1997 r. Jego oblot miał miejsce 7 września tego samego roku. Następnie rozpoczęła się produkcja ośmiu tzw. seryjnych egzemplarzy testowych (PRTV – Production Representative Test Vehicle). 15 sierpnia 2001 r. podjęto decyzję o rozpoczęciu produkcji małoseryjnej myśliwca (łącznie 49 sztuk). Oblot pierwszego egzemplarza PRTV miał miejsce 12 października 2002 r. Pierwszy egzemplarz operacyjny F-22A został dostarczony 14 lipca 2003 r. do dywizjonu testowo-ewaluacyjnego 422nd TES bazującego w Nellis AFB w Newadzie. 26 września 2003 r., bazujący w Tyndall AFB na Florydzie dywizjon myśliwski 43rd FS oodebrał swojego pierwszego F-22A. Dywizjon został jednostką odpowiedzialną za szkolenie na F-22A (FTU – Formal Training Unit). Dostawy do jednostek liniowych rozpoczęły się w maju 2005 r. Jako pierwszy zaczął odbierać F-22A stacjonujący w Langley AFB w Wirginii dywizjon 27th FS należący do skrzydła myśliwskiego 1st FW. 15 grudnia 2005 r. dywizjon ten ogłosił uzyskanie wstępnej gotowości operacyjnej (IOC – Initial Operational Capability) dla myśliwców F-22A Raptor. W marcu 2006 r. przezbrajanie na nowy typ rozpoczął również dywizjon 94th FS – druga jednostka skrzydła 1st FW.
W październiku 2007 r. skrzydło myśliwskie 192nd FW lotnictwa Gwardii Narodowej (ANG) stanu Wirginia przezbroiło się na myśliwce F-22A, jako pierwsza jednostka ANG. Skrzydło zostało następnie przeniesione z lotniska Richmond International Airport do bazy Langley AFB w ramach nowego planu integracji sił USAF (TFI – Total Force Integration). Należący do skrzydła 192nd FW dywizjon 149th FS został pierwszą tzw. stowarzyszoną jednostką rezerwową użytkującą operacyjnie i obsługującą myśliwce F-22A wspólnie z pierwszoliniowym skrzydłem 1st FW. W grudniu 2007 r. bazujące w Langley AFB skrzydło myśliwskie 1st FW ogłosiło osiągnięcie pełnej gotowości operacyjnej (FOC – Full Operational Capability) dla myśliwców F-22A.
W sierpniu 2007 r. pierwsze F-22A zostały dostarczone do bazującego w JB Elmendorf-Richardson na Alasce dywizjonu 90th FS, który podlega skrzydłu 3rd Wing. Były to pierwsze F-22A, które znalazły się na wyposażeniu dowództwa USAF strefy Pacyfiku (PACAF – Pacific Air Forces). Drugi dywizjon skrzydła – 525th FS – odebrał pierwszego F-22A w październiku tego samego roku. W ramach programu TFI, na Alasce aktywowano grupę myśliwską 477th FG dowództwa sił rezerwowych USAF (AFRC – Air Force Reserve Command). Podlegający grupie dywizjon myśliwski 302nd FS został jednostką stowarzyszoną skrzydła 3rd Wing. W czerwcu 2008 r. baza Holloman AFB w Nowym Meksyku została trzecią bazą operacyjną F-22A, gdy należący do skrzydła myśliwskiego 49th FW dywizjon 7th FS odebrał swój pierwszy samolot. Dostawy dla drugiego dywizjonu skrzydła – 8th FS – rozpoczęły się w grudniu 2009 r. Skrzydło również otrzymało swoją jednostkę stowarzyszoną w postaci przeniesionego z bazy Luke AFB w Arizonie dywizjonu 301st FS. Skrzydło 49th FW użytkowało wcześniej słynne samoloty myśliwsko-bombowe stealth typu Lockheed F-117A Nighthawk.
Należący do skrzydła 57th Wing i bazujący w Nellis AFB dywizjon testowania i implementacji uzbrojenia 433rd WPS (Weapons Squadron) otrzymał pierwszego F-22A w styczniu 2008 r. W czerwcu 2009 r. dywizjon zrealizował pierwszy kurs instruktorski dla personelu jednostek posiadających F-22A.
Należące do lotnictwa Gwardii Narodowej Hawajów, bazujące w JB Pearl Harbor-Hickam, skrzydło 154th Wing odebrało pierwsze dwa F-22A w lipcu 2010 r. Podlegający skrzydłu dywizjon 199th FS swoje ostatnie F-22A odebrał we wrześniu 2012 r. Jednostką stowarzyszoną skrzydła 154th Wing jest również stacjonujący w JB Pearl Harbor-Hickam, pierwszoliniowy dywizjon myśliwski 19th FS podlegający pod skrzydło 15th Wing. Obydwa dywizjony z Hawajów ogłosiły wstępną gotowość operacyjną w listopadzie 2012 r.
Podwieszanie ćwiczebnej wersji pocisku „powietrze-powietrze” AIM-120 AMRAAM w jednej z dwóch komór kadłubowych myśliwca F-22A.
Siły powietrzne początkowo planowały zakup 648 egzemplarzy samolotów myśliwskich F-22A. Jednakże zakończenie zimnej wojny oraz wysoka cena jednostkowa myśliwca sprawiły, że plan ten rewidowano. Najpierw w 1993 r., a następnie w 1997 r., gdy ustalono pułap programu na poziomie 339 egzemplarzy. Tego roku skasowano też plan budowy dwumiejscowej wersji szkolno-bojowej F-22B. Siły powietrzne argumentowały, że potrzebują 381 egzemplarzy, czyli minimalną liczbę potrzebną do uzbrojenia przynajmniej dziesięciu dywizjonów liniowych (po 24 myśliwce każdy) oraz wyposażenia jednostek szkolnych i testowych. Tymczasem program generował coraz większe opóźnienia oraz koszty. Jeśli w roku fiskalnym 1999 cenę pojedynczego egzemplarza szacowano (wraz z kosztami opracowania i rozwoju) na kwotę 172 milionów USD, to do 2005 r. urosła ona do wielkości 300 milionów dolarów.
Pełna wersja artykułu
