Obecnie w Darłowie stacjonują cztery śmigłowce AW101, które są m.in. wykorzystywane do kontynuacji procesu szkolenia personelu latającego i technicznego.
Powyższe wiropłaty to pierwsze, od początku bieżącego wieku, fabrycznie nowe statki powietrzne, które trafiły do struktur Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej. Już to zdanie pokazuje, jakie problemy stoją obecnie przed lotnictwem morskim. Sam zakup stanowił także pokłosie unieważnienia postępowania przetargowego, w ramach którego Ministerstwo Obrony Narodowej planowało zakup 50 wielozadaniowych śmigłowców średnich Airbus H225M Caracal.
W powyższym pakiecie miały znaleźć się maszyny w konfiguracji zwalczania okrętów podwodnych (8 szt.), wsparcia sił specjalnych (8 szt.), ewakuacji medycznej (5 szt.), ratownictwa bojowego (13 szt.) oraz wielozadaniowej transportowej (16 szt.). Cały kontrakt, obejmujący także wsparcie logistyczne, miał kosztować około 13 miliardów PLN. Decyzja o zakończeniu procedury podpisania kontraktu z koncernem Airbus zapadła w październiku 2016 roku. Oficjalnym powodem był brak porozumienia pomiędzy producentem oraz Ministerstwem Rozwoju, w sprawie umowy offsetowej.
Wobec fiaska powyższego programu Ministerstwo Obrony Narodowej uruchomiło osobne postępowania, dotyczące zakupów niewielkiej partii śmigłowców na potrzeby konkretnych jednostek i rodzajów sił zbrojnych. W przypadku Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej, na mocy umowy z 26 kwietnia 2019 r. zawartej pomiędzy (ówczesnym) Inspektoratem Uzbrojenia oraz należącymi do koncernu Leonardo zakładami WSK PZL-Świdnik S.A., zamówiono cztery wielozadaniowe AW101 w konfiguracji zwalczania okrętów podwodnych z modułem ratownictwa bojowego. Co należy odnotować, w postępowaniu przetargowym, uruchomionym jeszcze w październiku 2016 r., oferta powyższego podmiotu była jedyną, która wpłynęła do zamawiającego.
AW101 to pierwsze, od początku bieżącego wieku, fabrycznie nowe śmigłowce, które otrzymała Brygada Lotnictwa MW. Na razie otwartym pozostaje pytanie, czy wnioski z ich eksploatacji otworzą drogę do kontynuacji zakupów.
Umowa miała wartość 1,65 miliardów PLN, zamówieniu towarzyszył offset o wartości 396 milionów PLN, w wyniku którego w Wojskowych Zakładach Lotniczych Nr 1 S.A. w Łodzi powstało Centrum Wsparcia Eksploatacji Śmigłowców mające odpowiadać za koordynowanie wykonywania czynności obsługiwania technicznego, serwisowania i napraw śmigłowców AW101 oraz zapewnienie kontynuacji fabrycznej asysty technicznej przez 10 lat, wykonywanie obsług technicznych na poziomie O (Organizational Level) i I (Intermediate Level), wykonywanie obsług technicznych na poziomie D (Depot Level) śmigłowcowego systemu akustycznego, wykonywanie obsług technicznych do poziomu D systemu sygnalizacyjnego, wykonywanie obsług technicznych do poziomu D systemu pław hydroakustycznych, pozyskanie technologii i know-how do zdejmowania oraz nanoszenia powłok malarskich śmigłowca AW101, pozyskanie technologii i know-how do wyważania śmigłowca przez rodzimy przemysł. Poza WZL Nr 1 S.A. projekty offsetowe zostały skierowane także do Centrum Morskich Technologii Militarnych Politechniki Gdańskiej.
Montaż końcowy całej czwórki był prowadzony w brytyjskich zakładach Leonardo w Yeovil. Oblot techniczny pierwszego z nich miał miejsce w lipcu 2021 roku. Kolejne egzemplarze ukończono i oblatano do końca 2022 roku. Co ciekawe, sam cykl prób i certyfikacji wybranej konfiguracji obejmował 700 godzin w powietrzu.
Ze względu na otaczającą program tajemnicę, trudno wskazać przyczyny tego kroku – pomimo upływu wielu miesięcy jedynymi pewnymi elementami wyposażenia pokładowego są silniki turbinowe General Electric CT7-8E oraz zestawy hydroakustyczne Thales FLASH Sonic. W obu przypadkach informacje upublicznili sami producenci. Jak wskazywała Agencja Uzbrojenia (w 2021 r.) – wyposażenie obejmuje m.in.: pilota automatycznego z trybem SAR, system transmisji danych Link 16, system nawigacji taktycznej oraz pasywne i aktywne systemy ochrony i obrony.
Dodatkowo maszyny miały otrzymać rozbudowany zestaw łączności taktycznej, stację radiolokacyjną dozoru morskiego, radionamiernik (DF), optoelektroniczną głowicę obserwacyjną, reflektor-szperacz i transponder z modem S. Śmigłowce zostały wyposażone w dwie wciągarki i system do przewożenia ładunków na podwieszeniu zewnętrznym, system pływaków awaryjnych, tratwy ratownicze oraz zestaw do przetrwania w chłodnym klimacie.
Wszystkie cztery śmigłowce AW101 trafiły do Polski w drugiej połowie 2023 r. – przebazowanie z Yeovil do Świdnika wykonano o własnych siłach z międzylądowaniami technicznymi na uzupełnienie paliwa. Do Darłowa pierwsze trzy egzemplarze trafiły w grudniu 2023 r., a czwarty dołączył w czerwcu bieżącego roku. Pierwszą publiczną prezentacją nowych wiropłatów był udział jednego z nich (stanowiącego formalnie własność producenta) w lotniczej części defilady, która odbyła się w Warszawie 15 sierpnia 2023 r. z okazji Święta Wojska Polskiego.
Przekazanie maszyn nie zakończyło procesu szkolenia personelu, który nadal jest wspierany przez przedstawicieli producenta. W ramach podnoszenia kwalifikacji, już w Polsce, ćwiczone są procedury wykorzystania zestawu hydroakustycznego Thales FLASH Sonic (każdy z nich obejmie opuszczaną stację hydrolokacyjną niskiej częstotliwości i system zbierania oraz przetwarzania informacji z boi hydroakustycznych) oraz zrzuty samych boi hydroakustycznych. Nie można wykluczyć, że podczas zajęć praktycznych będzie wkrótce wykorzystywany autonomiczny pojazd podwodny Saab AUV62-AT, który został zamówiony przez Agencję Uzbrojenia w grudniu 2022 r. (termin dostawy – do końca 2024 r.).
Powyższy pojazd dostarcza zarówno aktywnych, jak i pasywnych sygnatur, zapewniając kompleksowe szkolenie w zwalczaniu okrętów podwodnych – od wstępnego wykrycia, poprzez śledzenie, aż do decyzji o użyciu uzbrojenia i pozwala na przeprowadzenie odpalenia torpedy ćwiczebnej. Jednocześnie powoduje, że nie zachodzi konieczność wykorzystywania podczas ćwiczeń okrętów podwodnych.
Kwestia samego uzbrojenia śmigłowców, nadal pozostaje niejawna. Wiadomo, że są przystosowane do przenoszenia i zrzutu lekkich torped do zwalczania okrętów podwodnych kalibru 324 mm. W przypadku Brygady Lotnictwa MW, dotychczas, standardowym uzbrojeniem tej klasy były europejskie MU90 Impact – jednak, jak na razie, brak jest potwierdzenia w postaci choćby zdjęć z prób nowych nosicieli w Wielkiej Brytanii lub Polsce.
To jest skrócona wersja artykułu. Zobacz pełny artykuł w nowym wydaniu czasopisma Lotnictwo Aviation International >>
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
