24 marca rosyjski internetowy magazyn opinii „Wzglad.ru” opublikował artykuł poruszający tematykę produkcji i modernizacji czołgów w Federacji Rosyjskiej w perspektywie minionego oraz obecnego roku, jak również kolejnych lat. Autor artykułu próbuje ustalić zarówno aktualną wielkość produkcji pancernej, jak i skomentować zapowiedzi władz rosyjskich odnośnie skokowego zwiększenia dostaw czołgów dla rosyjskiego wojska.

Artykuł zatytułowany „Rosja przeciwstawiła Ukrainie i Zachodowi silną pancerną pięść” szacuje aktualną wielkość produkcji czołgów w Rosji, także w kontekście zapowiedzi jej zwiększenia, i to znacznego. „Wzglad” odwołuje się przede wszystkim do zapowiedzi Dmitrija Miedwiediewa, obecnego wiceprzewodniczącego Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej, który pod koniec ub.r. objął też funkcję pierwszego wiceprzewodniczącego Wojskowo-Przemysłowej Komisji Federacji Rosyjskiej. W ten sposób Miedwiediew osobiście nadzoruje wykonanie przez przemysł zbrojeniowy państwowych zamówień, jak też przebieg produkcji zbrojeniowej, realizację inwestycji itd. 23 marca br. Miedwiediew publicznie powiedział, że w tym roku Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej odbiorą 1500 czołgów różnych typów. Oczywiście, większość z nich będą stanowiły wozy wyremontowane i zmodernizowane – aktualnie dostarczane wersje czołgów T-72B3M, T-80BWM i T-62M/MW obr. 2023. Jednak nawet po uwzględnieniu wyłącznie dostaw fabrycznie nowych czołgów T-90M Proryw, mowa o wielkości produkcji nieosiągalnej na Zachodzie, nawet z uwzględnieniem Republiki Korei, jedynego faktycznego „zachodniego” eksportowego producenta fabrycznie nowych czołgów. Rosja pozostaje największym światowym producentem czołgów, większym także niż Chińska Republika Ludowa.

„Wzglad” posiłkuje się opiniami trzech cytowanych komentatorów i ekspertów (żaden niezwiązany z przemysłem pancernym czy w ogóle produkcją czegokolwiek), którzy, próbując ocenić liczbę czołgów dostępnych do modernizacji i tych nowo produkowanych, sami posługują się źródłami albo starymi, albo zachodnimi i mało wiarygodnymi. Godnym uwagi wyjątkiem jest białoruski komentator Aleksandr Alesin, który przypomina, że w azjatyckiej części Rosja niegdyś miała składowanych 10 000÷12 000 czołgów, z czego ok. 1/6 to wozy rodziny T-72. A te (jak i T-80B/U) rosyjski przemysł może regenerować, remontować i modernizować, jeśli trzeba dorabiając oraz wymieniając całe zespoły z wieżami i podwoziami włącznie. Uwaga Alesina, w kontekście słów Miedwiediewa, to także wskazówka odnośnie tego, ile Rosja może wyprodukować nowych T-90M. Można dodać, że w przypadku UWZ rekordowa wielkość produkcji czołgów (wówczas T-72B i wersji specjalistycznych na ich podwoziu) przypadała na drugą połowę lat 80., np. w 1985 r. było to 1559 gotowych czołgów + 170 w zestawach, w 1986 r. 1530 czołgów (jednych i drugich), 1534 w 1987 r., 1503 w 1988 r., 933 w 1989 r., nie licząc wersji specjalistycznych. Wydziały produkcji UWZ używały w latach 80. także obrabiarek kupionych w RFN czy Japonii. To tak w temacie skuteczności sankcji, w którą obecnie też mocno wierzą niektórzy „eksperci”.

„Wzglad” cytuje również artykuł niemieckiego „Die Welt”, który ocenia, że produkcja nowych T-90M wynosi maksymalnie 20 wozów miesięcznie. Niemiecki dziennik może być całkiem blisko prawdy, gdyż teraz jest to najprawdopodobniej 24 T-90M miesięcznie – liczba oszołamiająca jak na zachodnie standardy. Zwłaszcza, jeśli pamięta się, że od 1991 r. do dziś wyprodukowano łącznie 646 fabrycznie nowe czołgi Leopard 2 kilku różnych wersji/wariantów, a obecny portfel zamówień na ponad dekadę liczy raptem 94 nowe Leopardy 2A7+/NOR, z czego 44 dla Węgier powinny być gotowe w tym roku. W tym samym okresie Wielka Brytania, Francja i Włochy zakończyły (utraciły) możliwość produkcji czołgów, a jedynym państwem w NATO, które z mozołem buduje własne zdolności produkcji nowoczesnych czołgów jest Turcja (czołg Altay skonstruowany z pomocą Republiki Korei). Francusko-niemiecki program czołgu nowej generacji MGCS (Main Ground Combat System) w obecnych, stale pogarszających się w Unii Europejskiej warunkach gospodarczo-przemysłowych będzie wymagał głębokiej korekty założeń, przede wszystkim kosztorysu. Na dodatek grupa przemysłowa Rheinmetall AG nie ustaje w wysiłkach, żeby storpedować MGCS w wykonaniu niemiecko-francuskiej spółki KNDS na korzyść rozwoju własnego czołgu KF51 Panther, stąd medialne akcje zarządu Rheinmetalla związane z wizjami budowy fabryki KF51 na Ukrainie Nowe informacje na temat możliwości uruchomienia produkcji czołgów KF51 na Ukrainie (zbiam.pl) .

Dla porównania analogiczna linia w hali UWZ z czołgiem T-72A w trakcie montażu w grudniu 1982 r. W tymże roku UWZ wyprodukował 1371 gotowe czołgi T-72, 100 kolejnych w „kompletach montażowych” na eksport i 10 czołgów saperskich IMR-2. Fot. UWZ

Wypowiedź Miedwiedewa z 24 marca nie była zresztą jedyną odnośnie rosyjskich dostaw czołgów ‒ nowych i modernizowanych. 9 lutego br. Miedwiediew odwiedził zakłady OmskTransMaszu (Omskij zawod transportnogo maszynostrojenija, część holdingu NPK UWZ) i wówczas powiedział o tysiącu czołgów, ale nie sprecyzował, czy liczba ta odnosi się do tylko do OmskTransMaszu, czy całego przemysłu. OmskTransMasz to historycznie jeden z trzech producentów czołgów rodziny T-80, których produkcji w Federacji Rosyjskiej już nie kontynuowano, koncentrując się na T-90 z UWZ. Teraz OmskTransMasz modernizuje czołgi T-80B/U oraz modernizuje i produkuje uzbrojenie artyleryjskie – m.in. 152 mm armatohaubice samobieżne 2S19M2 Msta-M2 czy 220 mm wyrzutnie rakietowe TOS-1A Sołncepiok. W kontekście OmskTransMaszu pojawia się pytanie o rosyjskie możliwości „mobilizacji” produkcji czołgów. OmskTransMasz to właśnie przykład uśpionych mocy produkcyjnych, ale nie jedyny. Potencjalnie kolejnym jest CzTZ (Czelabinskij traktornyj zawod) z Czelabińska, swego czasu potocznie nazywanego Tankogradem. Obecnie CzTZ to producent silników wysokoprężnych do czołgów i innych ciężkich pojazdów wojskowych oraz cywilnych gąsienicowych maszyn do prac ziemnych. Ale do końca istnienia ZSRS CzTZ pozostawał w przemysłowym „odwodzie”, choć tylko współuczestniczył w produkcji czołgów T-72A/B – w latach 1982–1990 wyprodukował ich 1874.

Przy czym UWZ czy OmskTransMasz nie muszą być w dotychczasowym stopniu obciążone remontami i modernizacjami starych czołgów. Te zadania mogą przejąć zakłady remontowe. Dobrym przykładem jest spółka 61. Bronietankowyj riemontnyj zawod z Sankt Petersburga (Miedwiediew odwiedził 61. BTRZ 10 stycznia br.), w której powstała autorska modernizacja czołgu T-72B/B1 – oznaczona T-72B1MS, wyeksportowana m.in. do Serbii – która pod względem napędu i systemu kierowania ognia/łączności jest bliższa T-90M niż jakiejkolwiek wersji T-72 czy nawet T-90/A. Innym przykładem jest 103. Bronietankowyj riemontnyj zawod z Czyty, o którym zrobiło się „głośno”, gdy dostał zlecenie na remont i modernizację w ciągu trzech kolejnych lat 600 (wg innych doniesień 800) czołgów T-62M/MW do wersji T-62M/MW obr. 2023. W tym samym czasie, w którym na poważnie zachodnie media emocjonują się dostawą na Ukrainę maksymalnie 100 Leopardów 1, których remont (poprzez kanibalizację czołgów skupowanych z różnych państw) zajmie niemieckiemu przemysłowi co najmniej rok, a których przedni pancerz 115 mm armata U-5TS czołgu T-62 przebija z ponad 2000 m (odległość strzału bezwzględnego amunicją podkalibrową to 2100 m) i to podkalibrową amunicją z lat 60. i 70., bez konieczności stosowania podkalibrowych pocisków stabilizowanych brzechwowo z odrzucanym sabotem 3BM28 (z penetratorem ze zubożonego uranu) z początku lat 80. czy odpalanych z armaty ppk 9M117M1 systemu 9K116-2 Szeksna. Na dodatek, jak pokazały walki w Syrii, z przebiciem dodatkowego modułowego specjalnego pancerza z lat. 80 czołgu T-62M ma problemy amerykański ppk BGM-71E TOW-2A.