Pociski balistyczne na pozycjach startowych. W kadrze widać (od stojącego najbliżej): Sejil, Ghadr (wg większości komentarzy właśnie ten egzemplarz ma założoną nową część bojową z gazodynamicznym sterowaniem, o której mówił gen. bryg. Hajizadeh), Emad i drugi Ghadr.

W grudniu Islamska Republika Iranu przeprowadziła największe ćwiczenia wojskowe w 2021 r. Były to siedemnaste ćwiczenia pod kryptonimem „Wielki Prorok”, które rozgrywały się m.in. w okresie rosnących napięć z Izraelem czy prób powrotu do tzw. porozumienia nuklearnego z Iranem przez administrację prezydenta Stanów Zjednoczonych Joe Bidena. W rezultacie Iran zadbał, żeby ćwiczenia „Wielki Prorok 17” były więcej niż tylko pokazem sprawności sił zbrojnych. Niemniej warstwa techniczna ćwiczeń była nawet ciekawsza od tej propagandowej.

Ćwiczenia „Wielki Prorok 17” (Payambar-e Azam 17), jak i poprzednie pod takim samym kryptonimem, były ćwiczeniami irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej (KSRI), wliczając w to: Wojska Lądowe, Siły Powietrzno-Kosmiczne i Marynarkę Wojenną Korpusu, wspierane przez ochotniczy paramilitarny Związek Mobilizacji Uciemiężonych (Basidż). Ćwiczenia „Wielki Prorok 17” przeprowadzono w dniach 20–24 grudnia i było to zarazem największe zeszłoroczne przedsięwzięcie tego typu w Islamskiej Republice Iranu. W 2021 r. Iran zorganizował także ćwiczenia „Wielki Prorok 15” (15–16 stycznia) i „Wielki Prorok 16” (11–12 lutego). Można powiedzieć, że te grudniowe były kulminacją tego typu przedsięwzięć szkoleniowych, których scenariusz stanowił połączenie oraz rozszerzenie tych styczniowych i lutowych. Dodajmy, że pierwsze ćwiczenia „Wielki Prorok” odbyły się w Iranie w lipcu 2008 r.

Czołg Karrar z założonym zestawem kamuflażu wielozakresowego.

Terytorialnie ćwiczenia „Wielki Prorok 17” objęły odcinki wybrzeża Zatoki Perskiej (ostany Chuzestan, Buszehr i Hormozgan) i cieśniny Ormuz (Hormozgan), jak również poligony w tych ostanach i poligony morskie. W ramach ćwiczeń na wyspie Keszm w cieśninie Ormuz postawiono modułowy, kontenerowy szpital polowy, z którego diagnostyki mogła skorzystać ludność mieszkająca na prowincji wyspy. Szpital wpisywał się też w komunikaty o ćwiczeniu obrony biologicznej, ale raczej chodziło o pandemię COVID-19, niż broń biologiczną.

Dla porównania ćwiczenia „Wielki Prorok 16” rozgrywały się w ostanie Chuzestan, graniczącym z Irakiem, i uczestniczyły w nich przede wszystkim formacje pancerno-zmechanizowane Wojsk Lądowych KSRI. Podczas „Wielkiego Proroka 15” większy nacisk położono na użycie sił rakietowych oraz obronę wód terytorialnych i wybrzeża. Bez względu na konkretny scenariusz, zawsze są ćwiczone działania, w których istotną rolę ogrywają bezzałogowe systemy powietrzne, także uzbrojone, oraz siły rakietowe, razem tworzące połączony system rozpoznawczo-uderzeniowy. Co najwyżej rozłożenie akcentów jest różne. Trzeba dodać, że dużą rolę w irańskiej doktrynie wojskowej przykłada się też do obrony powietrznej (tendencja rosnąca, są temu poświęcone oddzielne ćwiczenia), działania sił specjalnych, przeciwdywersyjne i przeciwdesantowe czy szerokie użycie artylerii polowej jako broni wsparcia, lub wręcz głównej siły uderzeniowej oddziałów lądowych. Tak było i w przypadku ćwiczeń „Wielki Prorok 17”, podczas których Iran zaangażował też siły aeromobilne i specjalne KSRI, w tym – morski specnaz, jak to się mówi w Rosji – który ćwiczył akcje przeciwdywersyjne i dywersyjne, m.in. nurkowie bojowi minowali zakotwiczone statki-cele. Jednocześnie działania sił specjalnych podczas „Wielkiego Proroka 17” objęte były największym medialnym embargiem. Role gwiazd ćwiczeń wyznaczono innym siłom i to właśnie ich działania przybliżymy.

Siły lądowe

W przypadku Wojsk Lądowych KSRI pokazano działania pododdziałów pancerno-zmechnizowanych wyposażonych w licencyjnie wyprodukowane w Iranie czołgi T-72S i bojowe wozy piechoty BMP-2, wspierane przez śmigłowce. Przede wszystkim bojowe Bell AH-1J International (czyli eksportowe AH-1J SeaCobra dla Iranu) i wielozadaniowe Mi-171Sz, niektóre z tych drugich także uzbrojone w wyrzutnie rakiet niekierowanych. Towarzyszyły im najwyraźniej nieliczne nieuzbrojone Belle 214 i Agusta Bell 206. Największa pokazana formacja śmigłowców liczyła ok. 16–18 maszyn AH-1J, Mi-17, Bell 214 i AB 206. Poza Mi-171Sz, też już nie pierwszej młodości, pozostałe śmigłowce pamiętają dyktaturę szacha Mohammada Rezy Pahlawiego. Z jednej strony utrzymywanie ich w sprawności robi wrażenie, jednak z drugiej trudno nie zauważyć, że brak dostępu do nowoczesnych śmigłowców z powodu sankcji to duży problem całości Sił Zbrojnych Islamskiej Republiki Iranu.

Jako pancerny rodzynek wystąpiły egzemplarze najnowszych czołgów Karrar (szerzej w WiT 4/2017). Materiał zdjęciowy sugeruje, że były to dwa wozy tego typu, w tym jeden wyposażony w zestaw pokrowców systemu mobilnego kamuflażu. Irańskie media podawały, że nowy system kamuflażu ogranicza także termiczną sygnaturę wozu. A biorąc pod uwagę wygląd założonych pokrowców, można wnosić, że mają także za zadanie utrudnić wykrycie i automatyczną identyfikację wozu za pomocą rozpoznania radiolokacyjnego. Przy okazji ćwiczeń agencja informacyjna Tasnim podała, że Karrar nie jest zupełnie nowym czołgiem, tylko modernizacją wozów T-72M/S opracowaną w Iranie w zakładach pancernych Bani Hashem w Dorud w ostanie Lorestan. Zatem jego podobieństwo do T-90MS jest wyłącznie łudzące, co potwierdzają też ujawnione zdjęcia wież Karrarów w procesie produkcji. Czołg ma nowy system kierowania ogniem, ale z zachowanym celownikiem nocnym 1K13-49 ze względu na jego kanał laserowy (nadajnik laserowej wiązki prowadzącej), służący do naprowadzania przeciwpancernych pocisków kierowanych. Na tle poprzedników Karrara wyróżnia nowa spawana wieża z wydatnymi przednimi sekcjami pancerza warstwowego, jak również nowa aranżacja dodatkowego pancerza reaktywnego nowego typu. Nie podano, czy wieża ta powstaje zupełnie od podstaw, czy można podczas produkcji wykorzystać oryginalne wieże czołgów T-72M/S. Dodano jedynie, że w 2021 r. wóz wszedł do produkcji seryjnej, a konstrukcyjna odmienność od T-72M/S była przyczyną kilkuletniego okresu przygotowań do wytwarzania Karrara (pokazanego po raz pierwszy w 2016 r.).

W przypadku pojazdów lądowych należy także zauważyć zastosowanie lekko opancerzonych pojazdów minoodpornych Toufan (Tufan), służących jako transportery piechoty. Produkowany w Iranie Toufan wygląda jak idealna kopia wozu Typhoon spółki Streit Group ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Zatem trudno uwierzyć, że Toufan mógł powstać w inny sposób, niż poprzez sprzedaż licencji na Typhoona. Prócz tego różne formacje lądowe używały wiele innych typów lekkich pojazdów terenowych. Były zatem półciężarówki Toyota Land Cruiser J70, będące nieodłącznym elementem pól bitew Afryki Zachodniej, Bliskiego Wschodu i Półwyspu Arabskiego. Były także produkowane w Iranie terenowe samochody 4×4 Safir, Aras i Aras-2. Były w końcu jeszcze lżejsze, półotwarte pojazdy w układzie 4×4 – przerośnięte quady, a także ich wersje w układzie 6×6. Niemal wszystkie służyły jako nośniki uzbrojenia – od 105 mm dział bezodrzutowych i wyrzutni 107 mm niekierowanych rakiet Fajr-1 po różnego typu karabiny maszynowe, montowane często bez obrotnic i obsługiwane przez strzelca ledwo mieszczącego się w obrysie kadłuba, z możliwością strzelania tylko po zatrzymaniu pojazdu. Rzeczonym uzbrojeniem strzeleckim były 14,5 mm wkm-y CS/LM2A, 12,7 mm W-85 oraz broń w układzie Gatlinga 7,62 mm CS/LM12-M13 i najnowsze trzylufowe kalibru 12,7 mm. Wszystkie typy z chińskiej oferty eksportowej, zapewne bez wyjątku licencyjnie produkowane w Iranie.