Siły rosyjskie działające na zachód od Popasnej przekroczyły granicę obwodu donieckiego i zostały powstrzymane przez obrońców kilka kilometrów od drogi z Lisiczańska do Bachmutu (w rejonie Wołodymyriwki i Wasyliwki). Stanowi ona ostatnie pozostające pod kontrolą ukraińską liczące się połączenie drogowe rejonu Siewierodoniecka z nieokupowaną częścią Donbasu (obrońcy mogą jeszcze korzystać z wąskiej drogi lokalnej Zołotariwka–Siewiersk) i od wielu dni pozostaje pod ostrzałem wrogiej artylerii, wstrzymującym ewakuację i dostawy pomocy humanitarnej. Według władz lokalnych 60-tysięczne Rubiżne (na północ od Siewierodoniecka) zostało całkowicie zniszczone, a oba główne miasta rejonu (Siewierodonieck i Lisiczańsk) oraz pozostałe miejscowości pod kontrolą obrońców są stale ostrzeliwane, bombardowane i szturmowane. Rosjanie kontynuują także działania na rzecz odcięcia rejonu Siewierodoniecka od strony obwodu charkowskiego – w tym celu atakują miejscowości na południowy wschód od Łymanu (wzdłuż trasy Łyman–Bachmut).

W pozostałej części obwodu donieckiego i na południu obwodu charkowskiego brak jest znaczących zmian, a siły ukraińskie skutecznie powstrzymywały wrogie natarcia na całej linii styczności. Rosjanie atakują pozycje ukraińskie w okolicach Charkowa, w obwodach zaporoskim oraz na styku obwodu chersońskiego z obwodami mikołajowskim i dniepropetrowskim – ograniczają się jednak do ostrzału i bombardowań (jedyną próbę natarcia odnotowano we wsi Nowodariwka w północno-wschodniej części obwodu zaporoskiego). Trwa ostrzał i bombardowania przygranicznych rejonów obwodów czernihowskiego i sumskiego (na południe od autostrady Kijów–Moskwa), po raz pierwszy od wycofania wojsk z północy Ukrainy celem był też obwód żytomierski (rejon miejscowości Małyn).

Australia i USA poinformowały o przekazaniu Ukrainie kolejnych partii uzbrojenia. Canberra przygotowuje do wysłania 14 transporterów gąsienicowych M113 i kolejną partię 20 kołowych transporterów piechoty Bushmaster, z kolei Waszyngton 18 haubic ciągnionych M777 (dotychczas Amerykanie dostarczyli ich 90). Brytyjczycy zadeklarowali dostarczenie artylerii o dużym zasięgu, rakiet przeciwokrętowych oraz bezzałogowych statków powietrznych. Dostarczenie Ukrainie rakiet przeciwokrętowych ma również rozważać Pentagon – rozpatrywane są produkowane przez Boeinga Harpoony lub powstające w kooperacji Raytheon Technologies z norweskim Kongsbergiem pociski NSM (Naval Strike Missile; użytkowane także przez Siły Zbrojne RP).

Służba Bezpieczeństwa Ukrainy kontynuuje operację kontrwywiadowczą, której celem jest neutralizacja osób współpracujących z rosyjskimi służbami specjalnymi. W Dnieprze zatrzymano Mychajło Cariowa, brata Ołeha – prorosyjskiego polityka Partii Regionów i rzecznika powstania tzw. Noworosji. Według SBU Mychajło Cariow był typowany do objęcia stanowiska szefa kolaboranckiej administracji obwodowej. Ze względu na niepowodzenie operacji zajęcia Dniepru jego mocodawcy z FSB polecili mu organizację grup dywersyjnych, które miały dokonywać zamachów bombowych w obwodzie dniepropetrowskim.

Kreml nie podjął ostatecznej decyzji co do przyszłości okupowanych terytoriów. Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow powiedział, że podstawą do podjęcia jakiejkolwiek decyzji jest „wyrażenie woli” mieszkańców zajętych terytoriów. Dodał, że na tych terytoriach należy skupić się na podtrzymywaniu funkcjonowania infrastruktury zapewniającej potrzeby ludności, zagwarantować dostawy wody i energii. Zwłoka w realizacji scenariusza powołania tzw. republik ludowych świadczy, że rośnie prawdopodobieństwo aneksji zajętych terytoriów. Andriej Kliszas, przewodniczący Komitetu Rady Federacji ds. Ustawodawstwa Konstytucyjnego stwierdził, że prawo do decydowania o połączeniu z Rosją przysługuje mieszkańcom wszystkich terytoriów Ukrainy zajętych przez Federację Rosyjską.

Według ukraińskich władz w obwodzie zaporoskim obserwuje się postępującą demoralizację i frustrację wśród sił rosyjskich, wynikającą z opóźnień w wypłacie żołdu. Rosyjscy żołnierze zastraszają ludność cywilną, dokonują rabunków prywatnego mienia i zabraniają swobodnego przemieszczania się na terytorium kontrolowane przez Kijów.

Ukraiński Sztab Generalny przekazał, że ewakuacja obrońców zakładów Azowstal nie jest jeszcze zakończona. W komunikacie przyznano, że to strona rosyjska w pełni kontroluje sposób wyprowadzania żołnierzy, ale każdy z nich jest rejestrowany przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża. Wiceminister obrony Hanna Malar potwierdziła, że operacja ratowania obrońców i negocjacje z Rosją co do ich dalszego losu trwają, jednak towarzyszy im embargo informacyjne, by nie zakłócić rozmów. Ostrożność ta świadczy, że kluczowym problemem jest uzgodnienie warunków, na jakich Rosjanie zgodzą się na przekazanie jeńców stronie ukraińskiej.

Po wycofaniu jednostek rosyjskich z północy Ukrainy władze lokalne wzmacniają zabezpieczenia wzdłuż północnej granicy kraju. W obwodzie żytomierskim rozpoczęto budowę instalacji inżynieryjnych mających utrudnić potencjalny atak lądowy z Białorusi. Jednostki obrony terytorialnej wspierane przez przedsiębiorstwa użyteczności publicznej kontynuują rozstawianie betonowych zapór oraz tworzą linię umocnień wzdłuż granicy w obwodzie żytomierskim liczącej 250 km.

Komisja Europejska ogłosiła koncepcję „Rebuild Ukraine” – narzędzia odbudowy Ukrainy po zakończeniu wojny. Opublikowany dokument ma charakter wstępny i przyznaje, iż koszty i potrzeby odbudowy zostaną w pełni określone dopiero po zakończeniu agresji. KE szacuje, że potrzeby te wyniosą setki miliardów euro, a całkowita odbudowa może zająć ponad 10 lat. Przewodnicząca KE Ursula von der Leyen opowiedziała się za połączeniem odbudowy Ukrainy z reformami, wskazując na wysoką motywację Ukrainy do ich wdrożenia. Poinformowała, że Unia poszukuje sposobu na wykorzystanie zamrożonych aktywów rosyjskich oligarchów do sfinansowania odbudowy Ukrainy.

Sekretarz stanu Antony Blinken oskarżył Rosję o używanie żywności jako broni i szantażowanie świata wstrzymaniem eksportu ukraińskiej produkcji rolnej. Zwracając się do Rady Bezpieczeństwa ONZ, Blinken wezwał Rosję do zniesienia blokady ukraińskich portów. Podkreślił przy tym, że Ukraina nie może wyeksportować ok. 20 mln ton zboża. Amerykańskie media donoszą, iż USA rozważają półroczne zawieszenie sankcji na białoruskie nawozy potasowe w zamian za umożliwienie tranzytu ukraińskiego zboża przez terytorium Białorusi – koleją do litewskiego portu w Kłajpedzie. Wcześniej Stany Zjednoczone informowały o przygotowywaniu trzyletniego pakietu o wartości 11 mld dolarów dla przeciwdziałania zagrożeniom dla globalnego bezpieczeństwa żywnościowego.

Straty gospodarcze Ukrainy spowodowane zniszczeniem i uszkodzeniem infrastruktury cywilnej i wojskowej wzrosły w ciągu ostatniego tygodnia do 97,4 mld dolarów. Od początku inwazji zniszczonych lub uszkodzonych zostało 38,6 mln m² mieszkań, 216 zakładów, fabryk i przedsiębiorstw, 1067 placówek oświatowych i 95 tys. samochodów. Według prezydenta Wołodymyra Zełenskiego miesięczny deficyt budżetu wynosi 5 mld dolarów. Zaapelował on o dalszą pomoc finansową i podkreślił, że nie jest ona darem, lecz inwestycją w bezpieczeństwo Zachodu i w zapobieganie nowym wojnom i kryzysom, które Rosja może wywołać w przypadku pokonania Ukrainy. 19 maja Kijów otrzymał 504 mln euro dotacji z Banku Światowego na realizację priorytetowych wydatków socjalnych i humanitarnych, a na spotkaniu G7 i międzynarodowych instytucji finansowych uzgodniono przekazanie Ukrainie 18,4 mld dolarów na zbilansowanie budżetu w najbliższych trzech miesiącach.

Autorzy: Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Jadwiga Rogoża.

Źródło: Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia.