AW139 jest bardzo udaną konstrukcją, która ma wiele różnych zastosowań. Na zdjęciu odmiana patrolowa wykorzystywana przez włoską Straż Finansową i Celną – Guardia di Finanza.

Pierwszy lot AW139 miał miejsce w 2001 r. Od tego momentu dostarczono ponad 1100 śmigłowców tego typu, a producent wciąż otrzymuje nowe zamówienia. Mieszczący się w klasie 15-miejscowej i 7 t maksymalnej masy startowej AW139 jest symbolem sukcesu europejskiego przemysłu lotniczego. Jeszcze w latach 90. ub. wieku Agusta S.p.A. (od 2017 r. – Leonardo S.p.A.) była producentem głównie śmigłowców licencyjnych, współpracując przede wszystkim z firmą Bell. W XXI wieku jest zupełnie inaczej, oferuje ona głównie własne opracowania, tworzące rodzinę wzajemnie uzupełniających się typów. Jak do tego doszło?

Firmę Costruzioni Aeronautiche Giovanni Agusta S.A. założył w 1923 r. entuzjasta lotnictwa, Książe Giovanni Agusta. Powstała ona po wschodniej stronie miasteczka Samarate, we wiosce Cascina Costa, ulokowanej po wschodniej stronie dzisiejszego portu lotniczego Aeroporto di Milano-Malpensa. Około 25 km na wschód od portu lotniczego znajduje się duże przemysłowe miasto Mediolan. Giovani Agusta zmarł w 1927 r., ale firmę po ojcu przejął jego syn, Książę Domenico Agusta, wspierał go brat Vincenzo. Firma wytwarzała części zamienne do różnych samolotów włoskiej produkcji, prowadząc remonty płatowców. W czasie II wojny światowej remontowano tu maszyny bojowe należące do Reggia Aeronautica. Przed wojną powstały też nieliczne własne samoloty sportowe, jak na przykład Agusta AG.2.

Niestety po wojnie Włochom zabroniono produkcji samolotów, zdecydowanie spadły zamówienia na remonty, co sprowadziło firmę na skraj upadku. Wytwarzano tu m.in. nadwozia autobusowe, ale głównie firmę uratował oddział Meccanica Verghera Agusta założony w 1945 r. z fabryką w miasteczku Varese ok. 30 km na północny zachód od Mediolanu, w którym podjęto produkcję motocykli, bardzo wówczas we Włoszech popularnych. Dziś niezależna już firma MV AGUSTA Motor S.p.A. jest nadal uznanym producentem jednośladów. Motocykle, które wraz ze skuterami produkowanymi głównie przez Piaggio pod marką Vespa, pomogły zmotoryzować dość biedne po wojnie Włochy, a firmie Agusta pozwoliły przetrwać trudne lata.

Oblot AW139 miał miejsce 3 lutego 2001 r. Początkowo nosił on oznaczenie AB.139 jako że był projektowany wspólnie z amerykańską firmą Bell.

Kiedy w 1950 r. zniesiono ograniczenia w zakresie produkcji lotniczej we Włoszech, Agusta S.p.A. podjęła remonty samolotów amerykańskiej produkcji używanych przez Aeronautica Militare, a w 1952 r. wkroczono na nowe pole działalności, podejmując wytwarzanie z licencji amerykańskiego śmigłowca lekkiego Bell 47 Ranger.

Kiedy firma stanęła na nogi dzięki owej produkcji licencyjnej, podjęto pierwsze próby stworzenia własnej konstrukcji śmigłowca, tak powstał niewielki dwumiejscowy A103 oblatany w październiku 1959 r. i zbudowany w jednym egzemplarzu. Nieco wcześniej, 3 lutego 1959 r. oblatano 9-miejscowy śmigłowiec AB.102, nazywany Agusta-Bell, bowiem powstał na komponentach nośnych (wirnik, napęd) śmigłowca Bell 48. Ale i ta maszyna pozostała w prototypach, zbudowano tylko trzy egzemplarze. Oblatany w grudniu 1960 r. A104 Helicar, będący rozwinięciem A103, także pozostał w trzech egzemplarzach prototypowych. 19 października 1964 r. oblatano pojedynczy egzemplarz dużego śmigłowca transportowego A101 (projektowanie i budowa tej maszyny zajęła więcej czasu). Śmigłowiec ten zabierał 36 pasażerów, a jego napęd stanowiły trzy silniki turbinowe Rolls-Royce Gnome o mocy po 1400 KM każdy. Był to pierwszy turbinowy śmigłowiec Agusty. Co ciekawe, konstruktorem pierwszych śmigłowców Agusty był Filippo Zappata, ten sam, który był głównym konstruktorem słynnych samolotów wojskowych Cant Z.501, Z.506 i Z.1007.
A101 przegrał jednak rywalizację ze śmigłowcem Sikorsky SH-3 Sea King, który notabene trafił do produkcji w firmie Agusta jako Agusta-Sikorsky AS.61. Zbudowano ich tu ponad setkę, głównie na potrzeby włoskiego lotnictwa wojskowego.

Powstała też turbinowa wersja śmigłowca lekkiego, oznaczonego A105, oblatanego w październiku 1964 r. Śmigłowiec był napędzany silnikiem Turbomeca-Agusta TA-230 o mocy 275 KM. Była to maszyna dwumiejscowa, ale pozostała w dwóch prototypach. Odmiana tego śmigłowca dostosowana do zwalczania okrętów podwodnych, A106 została oblatana w listopadzie 1965 r., ale także pozostała w dwóch prototypach.

Tymczasem w latach 1963-1967 w firmie produkowano śmigłowiec Bell 204B pod oznaczeniem Agusta-Bell AB.204, zbudowano ich tu 238 sztuk, a następnie w latach 1967-1985 wykonano tu 490 śmigłowców AB.205, czyli kolejną odmianę Bella UH-1 Huey. Dwusilnikowych AB.212 od 1973 r. zbudowano w firmie Agusta 289 sztuk. Produkowano też śmigłowiec lekki AB.206 Jet Ranger, w latach 1968-1997 powstało ich tu 910 sztuk.

Pierwszym własnym śmigłowcem który zrobił sporą karierę był A109 Hirundo. Śmigłowiec, w klasie 8-miejscowej i masie do 3 t, został oblatany 3 sierpnia 1976 r. Wpisywał się on wielkością pomiędzy modele Bell 206 (5 miejsc) a Bell 212 (15 miejsc), dokładnie jak nasze Mi-2, również 8-miejscowe.

W toku produkcji od 1976 do 1999 r. zbudowano 621 śmigłowców tego typu, choć wersja AW109 Power nadal jest oferowana odbiorcom. Była to pierwsza własna konstrukcja firmy Agusta, która doczekała się wielkoseryjnej produkcji. Ale niedługo przyszła kolej na bardziej ambitne opracowanie – własny śmigłowiec szturmowy. Tak powstał A129 Mangusta, który został oblatany 15 września 1983 r. Łącznie zbudowano 7 prototypów i maszyn przedseryjnych, 60 seryjnych śmigłowców dla Włoch i 62 kolejne dla Turcji, które powstały na licencji w tureckich zakładach TAI.