11 maja Komisja Polityki Bezpieczeństwa Rady Kantonów Konfederacji Szwajcarskiej wydała zgodę na złagodzenie przepisów dotyczących eksportu szwajcarskiego uzbrojenia na Ukrainę.

Zgodnie z Ustawą o materiałach wojennych, szwajcarskiej produkcji broń czy amunicja (a nawet broń obcej produkcji, ale zawierająca szwajcarskie komponenty) nie mogła być eksportowana do państw prowadzących wojnę. Dotyczyło to również reeksportu z państw, które nabyły kiedyś szwajcarskie uzbrojenie i chciałyby je przekazać za granicę. 11 maja wspomniana komisja przyjęła dwa wnioski dotyczące złagodzenia zasad eksportowych (i reeksportowych). Ośmiu członków komisji głosowało za ich przyjęciem, pięciu było przeciw. Pierwszy wniosek stanowi faktyczną zgodę na zniesienie ograniczeń „w wyjątkowych okolicznościach i jeśli wymaga tego bezpieczeństwo narodowe”. Drugi dotyczy złagodzenia zasad eksportu (i reeksportu) do państw, które „podzielają te same wartości co Szwajcaria i mają podobne zasady kontroli eksportu”. Nie znaczy to, że zniesiono wszelkie ograniczenia.

Zgodnie z nowymi zasadami, reeksport przykładowo będzie możliwy po pięciu latach (zapewne od przejęcia uzbrojenia) i tylko do państw, które nie naruszają w sposób rażący praw człowieka i nie stwarzają zagrożenia dla ludności cywilnej. Nowe zasady mają podnieść również rentowność produkcji uzbrojenia, bowiem produkcja zbrojeniowa tylko na własne potrzeby staje się coraz mniej opłacalna. Surowe ograniczenia reeksportu z kolei mogą ograniczać zainteresowanie potencjalnych nabywców. Warto dodać, że wnioski to dopiero początek drogi ‒ w czerwcu trafią do Rady Narodu (izba niższa szwajcarskiego parlamentu), zaś wejścia nowego prawa w życie nie należy spodziewać się przed rokiem 2024. Ponadto na przeszkodzie może stać swoisty „wentyl bezpieczeństwa” szwajcarskiej demokracji, w której dużą rolę odgrywa demokracja bezpośrednia ‒ nawet jeżeli parlament przyjmie obydwa wnioski bez większych poprawek, ich przeciwnicy mogą zaproponować referendum, w którym mogą one zostać odrzucone.

Fot. Schweizer Armee

Warto odnotować, że o zmianę regulacji dotyczących obrotu bronią od wielu miesięcy ubiegają się rządy kilku państw, m.in. Hiszpanii, Danii i Niemiec. Dotychczasowa polityka władz szwajcarskich znacząco utrudniała na przykład dostawę 35 mm amunicji do samobieżnych artyleryjskich zestawów przeciwlotniczych Gepard. Niezwykle atrakcyjne z punktu widzenia Ukrainy byłoby zaś zezwolenie na eksport 96 zmagazynowanych szwajcarskich czołgów Pz.87, czyli lokalnej odmiany Leoparda 2A4. Dla porównania, dotychczas wszystkie państwa uczestniczące w przekazywaniu Leopardów zdołały ich przekazać (lub zaplanować transfer) około 75 w kilku wersjach. 96 wozów pozwoliłoby na przezbrojenie trzech batalionów czołgów.