– Odchodzimy od scenariusza bazującego na podaży – gdy Instytuty realizowały projekty zgodnie ze swoimi planami. Od teraz, projekty mają być wynikiem potrzeb MON i wpasowywać się w konkretne działania związane z budowaniem polskiego przemysłu obronnego oraz budową i dostarczaniem nowych rozwiązań dla wojska – w rozmowie z portalem zbiam.pl mówi Piotr Dardziński, Prezes Sieci Badawczej Łukasiewicz.

Łukasz Prus, ZBiAM:  Jakie są główne założenia Nowej Polityki Innowacyjności resortu obrony? i jaką rolę w jej realizacji głównych celów tej polityki Sieć Badawcza Łukasiewicz?

Piotr Dardziński, Prezes Sieci Badawczej Łukasiewicz: Założenia Nowej Polityki Innowacyjności Ministerstwa Obrony Narodowej koncentrują się na zrównoważonej realizacji zsynchronizowanych działań, odpowiadających na krótko-, średnio- i długofalowe potrzeby rozwoju naukowo-technologicznego na rzecz bezpieczeństwa oraz obronności państwa, w tym rozwoju aktualnych oraz prognozowanych zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP.

Jaką rolę w tej nowej polityce odgrywa Sieć Badawcza Łukasiewicz?

To przede wszystkim prowadzenie badań podstawowych i aplikacyjnych oraz prac rozwojowych na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa.

Z inicjatywy Ministra Obrony ramy dalszej kooperacji resortu z Siecią zostały sformalizowane w postaci porozumienia o współpracy zawartego 31 lipca br. To nowe podejście do polityki innowacyjności resortu we współpracy i przy udziale Centrum Łukasiewicz jako koordynatora działalności naukowo-badawczej instytutów Sieci.

Ponadto za nową kartę w historii współpracy wojskowo-technicznej MON z „cywilnym” środowiskiem naukowym można uznać aktualnie przygotowywane przez Inspektorat Implementacji Innowacyjnych Technologii Obronnych (I3TO) w ścisłej współpracy z naszymi instytutami nowych projektów badawczych, które rokują pod kątem komercjalizacji w krajowych systemach uzbrojenia. Te propozycje projektowe mają szansę stać się integralną częścią priorytetowych kierunków badań naukowych na lata 2021-2035.

Sieć Badawcza Łukasiewicz dzięki już dziś posiadanym kompetencjom jest w stanie lepiej włączyć się w główne obszary Nowej Polityki Innowacyjności MON, które stanowi pięć powiązanych ze sobą celów szczegółowych. Główne obszary Nowej Polityki Innowacyjności MON mają służyć wzmocnieniu potencjału strony rządowej (MON), naukowej (Sieć Badawcza Łukasiewicz) oraz przemysłowej (polskie przedsiębiorstwa) w perspektywie de facto 20-letniej. Rolą Sieci jest w sposób zrównoważony na bieżąco mapować potencjał B+R we współpracy z polskim przemysłem, tak aby właśnie w tej perspektywie, efektywnie oraz skutecznie odpowiadać na wcześniej zdefiniowane potrzeby MON na rzecz bezpieczeństwa państwa.

W których dziedzinach technologii, które mogłoby znaleźć zastosowanie militarne, Sieć czuje się dzisiaj najmocniejsza? Jak Pan ocenia aktualną „ofertę” Sieci Badawczej Łukasiewicz dla wojska?

Mamy bogate doświadczenie w zakresie prac badawczo-rozwojowych oraz prac wdrożeniowych we współpracy z polskim przemysłem, w tym również firmami krajowego sektora obronnego. Do kluczowych osiągnięć i wdrożeń Instytutów Łukasiewicza należą w ramach Grupy Badawczej Inteligentna Mobilność specjalistyczne platformy lotnicze (drony), technologie lotnicze i kosmiczne, teledetekcja, a także specjalistyczne roboty mobilne do działań specjalnych, wyposażenie do działań CBRNE oraz pojazdy specjalne. W ramach tej Grupy Łukasiewicz realizuje także usługi w zakresie badań wozów bojowych i nowych technologii na potrzeby wojska.

W Grupie Badawczej Zdrowie szczególną uwagę zwraca innowacyjny system polowej wentylacji mechanicznej VENTIL oraz specjalistyczne maseczki ochronne. W tej Grupie Instytuty Łukasiewicza oferują także m.in. systemy do badań opakowań jednostkowych i transportowych, materiały filtracyjne, izolacyjne oraz specjalne, badania odporności biochemicznej, tkaniny i kompozyty specjalne.

W Grupie Badawczej Transformacja Cyfrowa Łukasiewicz proponuje dla sektora zbrojeniowego nowe rozwiązania dla cyberbezpieczeństwa, bezpieczną transmisję sygnałów i danych oraz systemy monitorowania ruchu pojazdów. Ważną kompetencją naukowców Sieci Badawczej są kwantowe lasery kaskadowe w zakresie podczerwieni
do zastosowania m.in. w systemach bezpiecznej łączności oraz urządzeniach detekcji gazów i skażenia atmosfery oraz unikalne mikrofalowe azotkowe tranzystory mocy. Instytuty należące do Łukasiewicza oferują też rozwiązania dla fotoniki oraz elektroniki, technologie nanomateriałów, elektroniczne płytki obwodów drukowanych do zastosowań specjalnych, a także technologie wytwarzania materiałów dla elektroniki i fotoniki i technologie związane z grafenem.

W Grupie Badawczej Zrównoważona Gospodarka i Energia naukowcy Łukasiewicza pracują nad udoskonalaniem kolejnych rozwiązań dla obronności, takich jak ceramiczne osłony obiektów stacjonarnych oraz ceramiczne płytki balistyczne stosowane w pancerzach czołgów i pojazdów bojowych, ceramiczne elementy składowe wykorzystywane do produkcji broni i amunicji kierowanej oraz realizują badania odporności ogniowej. Łukasiewicz dysponuje także technologią spiekania materiałów proszkowych metodą iskrowego spiekania plazmowego, wytwarzaniem części przemysłowych. Sieć posiada też technologie badania urządzeń oraz obiektów pod kątem ochrony informacji niejawnych oraz materiałów wybuchowych. Kompetencje naukowców Łukasiewicza sięgają także wytwarzania stopów metali z zastosowaniem techniki plazmowej. Łukasiewicz prowadzi też badania nad nowymi sposobami projektowania i modyfikacji gatunków stali oraz stopów żelaza do zastosowania na platformach lądowych (czołgi, armaty, haubice). Na rzecz obronności naukowcy Łukasiewicza prowadzą również badania w zakresie materiałów pędnych i wysokoenergetycznych, a także technologii materiałów wybuchowych.

Patrząc na znaczenie systemów autonomicznych na współczesnym polu walki, można wskazać też na rozwój platform bezzałogowych (lądowych, lotniczych), w obszarze których Sieć Badawcza Łukasiewicz ma niezbędne doświadczenie, które będzie dalej rozwijać na potrzeby m.in. bezpieczeństwa państwa oraz Sił Zbrojnych RP.

Efekty współpracy w postaci inicjowanych projektów, programów, a nawet programów strategicznych, kończących się na różnych poziomach gotowości technologicznej produktów i systemów, mogą stanowić wymierne wsparcie dla poprawy samowystarczalności produkcyjnej Polski. W kontekście obszaru bezpieczeństwa i obronności dotyczy to np. mikroelektroniki, optoelektroniki i fotoniki, radioelektroniki, automatyki i autonomizacji, inżynierii materiałowej czy technologii rakietowych – tutaj Sieć ma ofertę i doświadczenie.

Działania Sieci Badawczej Łukasiewicz we współpracy z resortem obrony narodowej, będą służyć modernizacji technicznej SZ RP w wymiarze narodowym, co jest zgodne z założeniami najnowszej Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.

Od lat powtarza się, że współpraca na linii wojsko-nauka-przemysł napotyka na wiele barier i problemów. Jak Nowa Polityka Innowacyjności wpłynie na poprawę tej sytuacji i podniesienie efektywności cyklu od opracowywania i wdrażania innowacyjnych technologii?

Nowa Polityka Innowacyjności MON koncentruje się na realizacji większego stopnia kooperacji oraz współpracy w wymiarze narodowym, poprzez ściślejszą realizację nowych projektów B+R we współpracy z krajowymi przedsiębiorstwami sektora przemysłu obronnego. Warto zauważyć, że określenie bloków technologii kluczowych dla rozwoju zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP ze strony MON z pewnością umożliwi Sieci Badawczej Łukasiewicz lepszą jakość odpowiedzi w sposób skoordynowany na zapotrzebowanie MON.

 Jako Sieć Badawcza Łukasiewicz byliśmy, jesteśmy i będziemy nastawieni na partnerską współpracę z przedsiębiorstwami polskiego przemysłu obronnego. W szczególności jeżeli mówimy o zaawansowanych rozwiązaniach o wysokim stopniu gotowości technologicznej czy technologiach potencjalnie przełomowych, które mają szansę na wdrożenie do Sił Zbrojnych RP – teraz i w przyszłości. Dlatego nasza współpraca z I3TO na rzecz rozwoju technologicznego Sił Zbrojnych RP będzie polegała m.in. na organizacji wspólnych przedsięwzięć popularyzujących wiedzę i świadomość naukowo-techniczną w Ministerstwie i Łukasiewiczu. MON z Siecią Badawczą będą razem współpracowały przy pozyskiwaniu środków wsparcia z programów unijnych, Komisji Europejskiej, Europejskiej Agencji Kosmicznej oraz Europejskiej Agencji Obrony na rzecz rozwoju technologicznego Sił Zbrojnych RP.

Wydaje się, że do konkretów jeszcze daleko. List intencyjny to nie umowa. Kiedy więc  wykrystalizuje się ostateczny kształt współpracy na linii wojsko-świat nauki w ramach Nowej Polityki Innowacyjności? Jakie mechanizmy zostaną w nim zastosowane, żeby podnieść efektywność wdrażania innowacyjnych technologii obronnych?

Jako przykład mechanizmu mogę podać jeden z celów naszego porozumienia, którym jest przygotowanie prognoz trendów i skutków zmian technologicznych oraz analiz aktualnego stanu techniki, a także opracowanie technologicznych map drogowych na potrzeby wsparcia realizacji polityk publicznych. Nowa Polityka Innowacyjności MON zakłada synchronizację działań w zakresie naszej współpracy w perspektywie 15-letniej czyli na lata 2021-2035, na co w Sieci Badawczej Łukasiewicz jesteśmy gotowi.

Wśród wspólnych inicjatyw w ramach kompetencji technologicznych Sieci oraz MON znajduje się m.in. opracowanie technologii wytwarzania i wdrożenie do produkcji kadłubów do amunicji HE z wysokowytrzymałych gatunków stali spełniających współczesne wymagania w zakresie fragmentacji naturalnej. Celem tego projektu jest opracowanie grupy gatunkowej stali oraz zastosowanie tego materiału do wytwarzania nowoczesnych kadłubów pocisków odłamkowo–burzących nowej generacji. W ramach projektu zostanie zaprojektowany dla tej amunicji zapalnik zbliżeniowy. Projekt realizowany w konsorcjum naukowo-przemysłowym stwarza realne szanse na rozpoczęcie w Polsce wysokiej jakości badań dotyczących projektowania materiałów fragmentujących oraz metodyki badania i oceny tych materiałów w warunkach eksploatacji.

Kolejnym przykładem są prowadzone badania nad oceną możliwości opracowania technologii otrzymywania nitrocelulozy na bazie celulozy dostępnej w Polsce. W wyniku realizacji projektu zostanie opracowana polska technologia otrzymywania nitrocelulozy na bazie celulozy o dedykowanych właściwościach. Uruchomienie krajowej produkcji nitrocelulozy jest niezbędne dla zapewnienia stałych dostaw do zakładów zbrojeniowych półproduktu, o określonych, powtarzalnych właściwościach i parametrach, na potrzeby produkcji nowoczesnych materiałów miotających do amunicji różnego typu oraz silników rakietowych.

Pracujemy też nad technologią tranzystorów na bazie azotku galu dla zastosowań wojskowych. Celem projektu jest opracowanie technologii związanych z rozwojem wielopasmowych radarów tj. technologii produkcji tranzystorów mocy w pasmach UHF, L, S, C i X oraz  technologii wykonywania układów MMIC w paśmie X. Projekt może zapewnić polskiej armii samowystarczalność w dziedzinie techniki radarowej i łączności bezprzewodowej. Stanowi to jeden z podstawowych elementów bezpieczeństwa Państwa. Polskie mikrofalowe tranzystory dla radarów i łączności radiowej.

W kolejnych latach mamy nadzieję włączyć nasze technologie do portfolio produktów w ramach sukcesywnych dostaw kolejnych rozwiązań dostarczanych naszej armii w ramach Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2021-2035. Szczególnie wierzymy, że można znacząco zwiększyć udział polskich komponentów w programach takich jak Wilk i Kruk czy Obserwator. Współpraca w ramach Nowej Polityki Innowacyjności MON z pewnością pomoże solidnie przetestować nasze komponenty technologiczne i uruchomić ich produkcję w polskich przedsiębiorstwach.