Ostatni z serii 11 statków oceanograficznych projektu 850 – Boris Dawydow, sfotografowany na początku lat 90. Fot. US Navy

Jednostki hydrograficzne oraz oceanograficzne kilku typów i różnych wielkości stanowiły jedną z najliczniejszych grup statków specjalnych budowanych w polskich stoczniach dla armatorów w Związku Sowieckim. Część z nich trafiała pod bandery cywilne, inne od razu, „bez kamuflażu” pod barwy Wojenno-Morskowo Fłota.

Swój udział w ich produkcji miała Stocznia Szczecińska im. Adolfa Warskiego. Pierwszym typem dużych statków oceanograficznych tam zbudowanych, był proj. 850. Seria 11 jednostek powstała w latach 1962-1967 na podstawie projektu opracowanego w Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych nr 2 w Gdańsku, pod kierunkiem inż. Dionizego Wiśniewskiego. Były to kolejno: Nikołaj Zubow, Aleksiej Czirikow, Fiedor Litke, Wasilij Gołownin, Gawriił Saryczew, Faddiej Biellingsgauzen, Chariton Łaptiew, Siemien Dieżniew, Andriej Wilkickij, Siemien Czeluskin i Boris Dawydow. Głównym budowniczym w „Warskim” był inż. Ryszard Winiecki. Armatorem statków było Ministerstwo Obrony ZSRS. Prototyp przekazano odbiorcy 26 marca 1964, a banderę podniósł 1 kwietnia, natomiast ostatni zdano 21 stycznia 1967 r.

Od oceanografa do szpiega

Przeznaczeniem tych jednostek były badania, obserwacje i pomiary oceanograficzne, hydrograficzne, chemiczno-gruntowe i meteorologiczne w otwartych rejonach mórz oraz oceanów,
w szczególności ich dna, pomiary głębokości, właściwości fizycznych, chemicznych i hydroakustycznych, a także obserwacja falowania i parametrów prądów morskich. Ponadto statki przystosowano do stawiania pływających stacji oceanograficznych, pław i oznakowania nawigacyjnego, jak również do zaopatrywania w niezbędne oprzyrządowanie lub zapasy lądowych baz naukowo-badawczych oraz oceanograficznych.
Aby móc spełnić ten dość rozległy wachlarz zadań, zaprojektowano jednostki wcale niemałe, bo mierzące około 90 m i wypierające niemal 3000 t. Co więcej, wyposażono je w pokładowe laboratoria, zapewniające możliwość analizy i opracowywania na bieżąco danych pozyskanych w czasie badań na morzu. Było ich 9: radiofizyczne, meteorologiczne, aerologiczne, hydrograficzne, fotooptyczne, chemiczne, hydrologiczne, hydroakustyczne i opracowywania wyników. Rozmieszczono je na górnych kondygnacjach statku – na pokładzie nawigacyjnym nadbudówki i na pokładzie głównym (grodziowym), a ich układ zapewniał wygodną współpracę i przepływ danych. Wśród wyposażenia specjalnego, wchodzącego w skład laboratoriów można wymienić: aparaturę pomiarową współpracującą z pawilonem aerostatów i radarem meteorologicznym dużego zasięgu, automatyczny rejestrator sondy oceanograficznej, echosondy pionowe i poziome, rejestratory falografu, mierniki prędkości prądów wodnych na powierzchni i różnych głębokościach, aparaturę fotooptyczną i do badań właściwości akustycznych akwenu. Statki miały też urządzenia do pobierania próbek gruntu oraz wody.