Polscy artylerzyści od grudnia 2016 r. wykorzystują podczas strzelań szkoleniowych ze 155 mm armatohaubic samobieżnych Krab wyłącznie amunicję dostarczoną przez Zakłady Metalowe DEZAMET S.A. Jej rosnące dostawy pozwolą nie tylko na prowadzenie intensywnego szkolenia, ale także tworzenie zapasów. Na mniejszym zdjęciu: pociski OFd MKM, zapalnik KZ984, zapłonnik i zestaw modułowych ładunków miotających 6×TC-F (maksymalny).

Rosnąca liczba 155 mm armatohaubic samobieżnych Krab w pododdziałach Wojsk Rakietowych i Artylerii – na koniec 2019 r. w linii było ich już 48 – generuje także zwiększone potrzeby w zakresie amunicji. Jej systematyczne dostawy są niezbędne nie tylko ze względu na proces szkolenia, który w pierwszych miesiącach po przejęciu nowego sprzętu zwykle jest bardzo intensywny, a później bieżące podtrzymanie umiejętności artylerzystów, ale także konieczność utworzenia zapasów, w tym mobilizacyjnych. Należy wszak pamiętać, że to nowy kaliber w historii współczesnego Wojska Polskiego i zapasy należy budować od podstaw. W ślad za programem Krab uruchomiono program amunicyjny. Dzięki temu już dziś, wchodzące w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej, Zakłady Metalowe DEZAMET S.A. są w stanie zabezpieczyć potrzeby Sił Zbrojnych RP w zakresie zasadniczych typów amunicji bojowej 155 mm z pociskiem odłamkowo-burzącym z gazogeneratorem i bez oraz ich odmian ćwiczebnych i treningowych. A już niedługo same pociski będą całkowicie powstawały w Polsce.

W grudniu 2019 r. zakłady z Nowej Dęby zawarły z Inspektoratem Uzbrojenia dwie duże umowy dotyczące produkcji i dostaw amunicji, w tym – największą w dotychczasowej historii programu amunicji do Krabów – na dwa typy amunicji odłamkowo-burzącej. Jest to już trzecia umowa zawarta przez Zakłady Metalowe DEZAMET S.A. z Ministerstwem Obrony Narodowej, związana z amunicją artyleryjską 155 mm. Pierwszą podpisano 11 lipca 2014 r. i dotyczyła dostawy 2000 kompletów bojowej amunicji odłamkowo-burzącej wraz z modułowymi ładunkami miotającymi BC-E i TC-F – bez gazogeneratora EOFd MKM i z gazogeneratorem EOFd MKM DV (po 1000 sztuk). Zamówienie objęło także amunicję treningową, ćwiczebną (szkolną) i przekroje, a jego łączna wartość wyniosła ok. 47 mln PLN brutto. Została ona zrealizowana pod koniec 2015 r. Kolejna została podpisana 7 października 2016 r. i tym razem dotyczyła, po uwzględnieniu podpisanego 19 marca 2018 r. aneksu, 11 000 kompletów bojowej amunicji odłamkowo-burzącej – 6000 bez gazogeneratora i 5000 z gazogeneratorem oraz zestawów modułowych ładunków miotających. Jej wartość wyniosła ok. 203 mln PLN brutto, a dostawy w jej ramach zakończono w pierwszym kwartale 2019 r.

Trzecia, również wieloletnia, umowa została zawarta 9 grudnia 2019 r. Z ramienia Inspektoratu Uzbrojenia sygnował ją szef tej instytucji gen. bryg. Dariusz Pluta, zaś Zakładów Metalowych DEZAMET S.A. prezes Tomasz Wawrzkowicz i członek zarządu Jerzy Deruś. Na uroczystości obecni byli także sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Marek Łapiński i wiceprezes zarządu Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A. Sebastian Chwałek.

Grudniowe zamówienie ma wartość 421,5 mln PLN brutto i obejmuje dostawę 24 000 kompletów bojowej amunicji odłamkowo-burzącej kal. 155 mm – 18 000 bez gazogeneratora EOFd MKM i 6000 z gazogeneratorem EOFd MKM DV. W skład każdego kompletu wchodzi: pocisk OFd MKM lub OFd MKM DV z głowicowym zapalnikiem uderzeniowym KZ984, zestaw modułowych ładunków miotających i zapłonnik M82G. Podobnie jak było to w przypadku dwóch poprzednich partii, w komplecie z każdym pociskiem bez gazogeneratora będą dostarczone po dwa ładunki dolnych stref donośności BC-E i cztery górnych stref donośności TC-F, zaś wraz z pociskiem z gazogeneratorem sześć TC-F. Dostawy mają zostać zrealizowane w latach 2020–
–2022, a do końca tego roku ma zostać wyprodukowanych i przekazanych zamawiającemu 4000 kompletów amunicji z gazogeneratorem i 6000 bez gazogeneratora. Umowa precyzuje także warunki i zasady związane z kontynuacją procesu ustanowienia potencjału produkcyjnego amunicji 155 mm w Polsce. Zakładają one wdrożenie do produkcji seryjnej korpusu i dna pocisku oraz dostawy kompletnych pocisków od 2021 r.

Właśnie kolejne projekty związane z postępami procesu polonizacji produkcji amunicji 155 mm zaplanowane przy okazji realizacji umowy, czynią z kontraktu podpisanego 9 grudnia 2019 r. wydarzenie przełomowe. Wiele bowiem wskazuje, że w czasie jej obowiązywania w całości zrealizowane zostaną trzy z czterech zaplanowanych etapów polonizacji jej produkcji, a w 2021 r. ZM DEZAMET S.A., m.in. dzięki współpracy innych firm polskiego przemysłu obronnego, uzyska zdolność do pełnej produkcji pocisków OFd MKM i OFd MKM DV oraz ich odmian ćwiczebnych i treningowych.

Od montażu do produkcji

Choć zagadnienia związane z zakupem licencji na produkcję amunicji 155 mm przez Zakłady Metalowe DEZAMET S.A. z Nowej Dęby, a także kolejnymi etapami jej wdrażania, zostały już szczegółowo omówione na łamach „Wojska i Techniki” (nr 1/2015 i 9/2017), wypada jednak pokrótce je przypomnieć, zanim przejdziemy do zaprezentowania nowości tego programu.
Po formalnej reaktywacji w 2008 r. programu dywizjonowego modułu ogniowego 155 mm armatohaubic samobieżnych Regina, którego liderem jest Huta Stalowa Wola S.A., w zarządzie ZM DEZAMET S.A. pojawiła się idea zaoferowania Wojsku Polskiemu komplementarnego do dział systemu amunicji 155 mm. Za nieodzowny w tym celu uznano zakup licencji za granicą. Po analizie dostępnych na rynku rozwiązań i wstępnych rozmowach z potencjalnymi partnerami, ostatecznie zdecydowano się na podjęcie współpracy ze słowacką firmą ZVS holding, a.s. z Dubnicy nad Váhom (w 2015 r. weszła w skład grupy przemysłowej MSM Group, s.r.o., należącej do czesko-słowackiego prywatnego holdingu Czechoslovak Group, a.s.), z którą 9 grudnia 2010 r. podpisana została umowa licencyjna. Z polskiej strony jej sygnatariuszami były ZM DEZAMET S.A. i Bumar Sp. z o.o., a przewidywała ona uruchomienie w Polsce produkcji nowoczesnego, zgodnego ze standardami JBMoU (Joint Ballistic Memorandum of Understanding), systemu amunicji 155 mm, obejmującego dwa rodzaje pocisków odłamkowo-burzących: z gazogeneratorem (BB), oznaczanego przez producenta OFd MKM DV i bez gazogeneratora (HB), noszącego oznaczenie OFd MKM, a także ich odmian ćwiczebnych i treningowych oraz przekrojów. Każdy pocisk bojowy został wyposażony w zapalnik uderzeniowy KZ984. W skład systemu amunicyjnego wchodzą także modułowe ładunki miotające: dolnych (1 i 2) stref donośności BC-E (zielone) i górnych (od 3 do 6) stref donośności TC-F (srebrne). Programem polonizacji miały kierować ZM DEZAMET S.A., uczestnikami zaś polonizacji, oprócz zakładów z Nowej Dęby, miały być również inne spółki przemysłu obronnego: Zakłady Chemiczne Nitro-Chem S.A. z Bydgoszczy, Zakłady Metalowe Kraśnik Sp. z o.o. (od 2012 r. MESKO S.A. Oddział Zamiejscowy w Kraśniku) i Zakłady Produkcji Specjalnej Pionki Sp. z o.o. (od 2012 r. MESKO S.A. Oddział Zamiejscowy w Pionkach). Zapisy umowy określały, że produkcja w Polsce poszczególnych elementów składowych amunicji będzie wdrażana etapami, które inicjowane będą, gdy znajdzie to uzasadnienie techniczne i ekonomiczne. Ustalono, że proces polonizacji będzie przebiegał w następujących etapach:

• 1. etap – uruchomienie produkcji zapalnika,
• 2. etap – wdrożenie elaboracji pocisku materiałem kruszącym i uruchomienie produkcji zespołu gazogeneratora,
• 3. etap – uruchomienie wytwarzania skorupy i dna pocisku.

Pierwszy etap polonizacji produkcji amunicji 155 mm, dotyczący wdrożenia do produkcji w kraju zapalnika KZ984, zrealizowano w Dezamecie jeszcze w 2013 r. Z pewnością wdrożenie do produkcji zapalnika potwierdziło zaangażowanie ZM DEZAMET S.A. w program amunicyjny i poskutkowało zaproszeniem firmy, pod koniec 2013 r., do negocjacji umowy na dostawę nowej amunicji z Inspektoratem Uzbrojenia MON. Jednym z wymogów postawionych wówczas przez Ministerstwo Obrony Narodowej przed dostawcą amunicji było jak najszybsze osiągnięcie zdolności do jej wytwarzania w kraju. W związku z tym ZM DEZAMET S.A. złożyły w IU w 2014 r. harmonogram polonizacji. Zakładał on polonizację produkcji amunicji 155 mm (zgodną z umową licencyjną) do końca 2018 r. i miał być realizowany w trakcie dostaw kolejnych partii amunicji, które miały być większe od pierwszej, liczącej niewiele ponad 2000 kompletów (wliczając amunicję ćwiczebną, treningową i przekroje). Stąd uzasadniona ekonomicznie miała stać się realizacja niezbędnych inwestycji w innych zakładach.

Równolegle z dostawami amunicji pierwszej partii, w latach 2014–2015, prowadzony był proces certyfikacji obu rodzajów pocisków bojowych i systemu ładunków miotających, a także opracowywania tabel strzelniczych do armatohaubicy Krab. Ostatecznie certyfikaty (Z/27/41/2015 MON i Z/27/42/2015 MON) nabojom z oboma rodzajami pocisków Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia wydał 7 grudnia 2015 r.