Władze Ukrainy i państw zachodnich sygnalizują wycofywanie się części sił rosyjskich z zajętych rejonów w obwodach kijowskim, czernihowskim i sumskim. Wojska agresora mają się odsuwać na północ od Kijowa, a także przenosić na Białoruś.

Według Pentagonu ok. 20% jednostek zaangażowanych dotychczas na północy ma zostać przerzuconych na wschód Ukrainy. Zdaniem ukraińskiego Sztabu Generalnego w związku z utrudnionym formowaniem dodatkowych pododdziałów po stronie rosyjskiej do walki mają być kierowani żołnierze z jednostek zabezpieczenia i kursanci uczelni wojskowych. Sytuacja militarna przez kolejną dobę nie zmieniła się znacząco. Obrońcy odnotowują wzrost częstotliwości bombardowań i ostrzałów, zwłaszcza miejscowości, które w ostatnich dniach odzyskali. Informują również, że zostały one zaminowane przez wycofujących się okupantów, szczególnie budowle i tereny użyteczności publicznej.

Na kierunku północno-wschodnim wojska rosyjskie zintensyfikowały ostrzał i bombardowanie pozycji ukraińskich wokół Kijowa, m.in. w Irpieniu (powrót mieszkańców będzie niemożliwy bez odzyskania sąsiednich Buczy, Worzela i Hostomla, a następnie odbudowania tych miejscowości ze zniszczeń), Makarowie i wzdłuż autostrady M06 na zachód od stolicy. Ze względu na problemy z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu kolejowego z Kijowa pociągi ze wschodniej Ukrainy (głównie z Charkowa) nie są już kierowane do stolicy, lecz bezpośrednio na zachód kraju. Po kilkudniowym względnym uspokojeniu sytuacji na wschód od niej 30 marca wieczorem miało dojść do walk o Browary (w rejonie browarskim nieprzyjaciel wciąż kontroluje trzy gminy). Nadal blokowany i bombardowany jest Czernihów, ostrzeliwane są także kolumny humanitarne ze wsparciem dla miasta.

Na kierunku wschodnim Rosja kontynuowała ostrzał i bombardowanie pozycji ukraińskich w obwodach charkowskim, ługańskim i donieckim. Obrońcy mieli odeprzeć trzy ataki w okolicach Iziumu (walki uliczne toczą się jeszcze w południowej części miasta, przy czym obrońcy są okrążeni) i na kierunku Słowiańska. Wojska rosyjskie ostatecznie przeprawiły się i umocniły na południowym brzegu rzeki Doniec. Charków i pozostające pod kontrolą ukraińską obrzeża miasta są ostrzeliwane i bombardowane. Agresor miał zniszczyć kolumnę ewakuacyjną do Kijowa w odzyskanej w poprzednich dniach przez Ukrainę miejscowości Mała Rohań. W Donbasie siły ukraińskie miały odeprzeć łącznie pięć wrogich ataków. Popasna i Rubiżne w obwodzie ługańskim zostały zablokowane, nadal jednak trwają w nich walki. Kolejną dobę ostrzeliwane i bombardowane są Kreminna, Lisiczańsk i Siewierodonieck. W obwodzie donieckim trwają walki o miejscowości Nowobachmutywka, Marjinka i Zołota Nywa. Obrońcy oczekują dalszego natarcia sił agresora na północ od Gorłówki (w stronę Kramatorska i Switłodarśka) oraz na północny wschód od Doniecka (w stronę Pokrowska). Zasadniczymi punktami oporu w oblężonym Mariupolu mają być trzy główne zakłady przemysłowe.

Na kierunku południowo-wschodnim obrońcy Krzywego Rogu mieli odzyskać kontrolę nad miejscowościami Koczubejiwka, Orłowe i Zahradywka na pograniczu obwodów chersońskiego i dniepropetrowskiego. Agresor podjął natomiast próbę obejścia pozycji ukraińskich od zachodu, nacierając na miejscowość Ołeksandrywka na pograniczu obwodów mikołajowskiego i dniepropetrowskiego. Brak jest informacji o sytuacji na południe od Zaporoża, gdzie poprzedniej doby trwały walki na ukraińskiej rubieży obrony. W okolicach Odessy wciąż obserwowane jest rosyjskie zgrupowanie desantowe, trwa także wrogie rozpoznanie i ataki powietrzne na cele w obwodzie odeskim. W ataku rakietowym zniszczone zostały magazyny paliw w mieście Dniepr, zakład w położonym na jego obrzeżach Nowomoskowsku i jednostka wojskowa w obwodzie dniepropetrowskim.

Według informacji ukraińskiego resortu obrony w porcie w Sewastopolu siły rosyjskie uzupełniły jednostki ognia na okrętach wyposażonych w rakiety manewrujące Kalibr (dwie fregaty, sześć korwet i sześć okrętów podwodnych). Uzupełnienie amunicji odnotowano m.in. na fregacie „Admirał Makarow”. Władze Odessy uznały, że może to oznaczać wysokie prawdopodobieństwo przygotowywania się Rosjan do kolejnych uderzeń rakietowych na obwód odeski i inne regiony kraju. Prezydent Zełenski 30 marca utworzył w ośmiu miejscowościach na terenie obwodu donieckiego administracje wojskowe zastępujące dotychczasowe władze wojskowo-cywilne.

Do Rady Najwyższej skierowano projekt ustawy, która przewiduje gratyfikację finansową dla żołnierzy rosyjskich za oddanie się do niewoli wraz ze sprzętem wojskowym. Dobrowolnie przekazane uzbrojenie zostanie objęte następującym taryfikatorem w dolarach: za samolot bojowy – 1 mln dolarów, śmigłowiec bojowy – 0,5 mln dolarów, wieloprowadnicową wyrzutnię pocisków rakietowych – 25–30 tys., czołg – 100 tys., bojowy wóz piechoty lub transporter opancerzony – 50 tys., pojazd kołowy – 10 tys. Żołnierze armii rosyjskiej lub innych struktur siłowych, którzy przekażą uzbrojenie znajdą się pod ochroną państwa ukraińskiego gwarantującego m.in. zmianę ich tożsamości.

Według informacji napływających z Białorusi rosyjscy żołnierze są regularnie przywożeni do Białoruskiego Republikańskiego Centrum Medycyny Radiacyjnej w Homlu. Powodem jest podejrzenie skażenia materiałami radioaktywnymi, które nastąpiło w wyniku długotrwałego przebywania w rejonach nadal wykazujących wysoki poziom promieniowania, który wzrósł m.in. z powodu pożarów lasów.

30 marca trzema zielonymi korytarzami do Zaporoża dotarło 1530 osób, z czego 812 z Mariupola, a pozostali pochodzili z okupowanych miast obwodu zaporoskiego. Wbrew wcześniejszym porozumieniom, Rosjanie nie zezwolili na wyjazd uchodźców z Wasyliwki, nie dopuścili też pomocy humanitarnej do tego miasta. 31 marca przewidziane są trzy zielone korytarze: z Mariupola przez Berdiańsk, z Melitopola i Enerhodaru. Koleje ukraińskie opublikowały kolejny rozkład pociągów ewakuacyjnych, który obejmie rejsy pociągów z Kramatorska do Lwowa, Pokrowska do Dniepru, Lwowa do Przemyśla, Kijowa przez Winnicę do Przemyśla, Odessy do Przemyśla, z Kijowa do Warszawy, jak również do Koszyc, Wiednia, Budapesztu i miasta Isaccea w Rumunii. Strona rosyjska poinformowała, że ponad 3 tys. osób opuściło Mariupol i zostało skierowanych do Rosji. Taktyka okupanta przewiduje umieszczanie ewakuowanej ludności w obozach filtracyjnych, gdzie zostaną oni poddani presji psychologicznej w celu wymuszenia akceptacji „nowego porządku”.

W obwodzie chersońskim siły okupacyjne kontynuują działania mające złamać opór społeczny. Funkcjonariusze FSB i wojskowi z 652. grupy operacji informacyjno-psychologicznych usiłują zrealizować plan utworzenia tzw. republiki ludowej. W tym celu prowadzone są „rozmowy wyjaśniające” z władzami lokalnymi i ludnością.

30 marca odbyła się rozmowa telefoniczna prezydentów Wołodymyra Zełenskiego i Joego Bidena, a strona amerykańska zapowiedziała przekazanie Ukrainie 500 mln dolarów na wsparcie budżetu. Zełenski wygłosił też orędzie w parlamencie Norwegii, w którym wezwał do dostarczenia systemów obrony powietrznej, broni przeciwokrętowej i przeciwpancernej. Ponadto prezydent odwołał ambasadorów Ukrainy w Gruzji i Maroku, zarzucając im nieefektywność w działaniach na rzecz wprowadzania antyrosyjskich sankcji oraz dostaw broni.

Negocjacje online między Ukrainą a delegacją rosyjską zostaną wznowione w piątek 1 kwietnia w trybie zdalnym. Szef ukraińskiej delegacji Dawyd Arachamija podkreślił, że liczy na opracowanie dokumentu rozejmowego umożliwiającego rychłe spotkanie prezydentów Ukrainy i Rosji, i zasugerował, iż najlepszym miejscem na nie byłaby Turcja. Dodał, że jedna z propozycji ukraińskich związanego z gwarancjami bezpieczeństwa obejmuje koncepcję „wzmocnionej odporności” przewidującą szybką mobilizację nawet miliona rezerwistów w przypadku zagrożenia militarnego.

Wg ministra finansów Serhija Marczenki od początku wojny Ukraina otrzymała z Zachodu ponad 3 mld dolarów bezpośredniego wsparcia budżetowego, prowadzone są negocjacje o analogicznej sumie. Środki te napłynęły w postaci różnego rodzaju niskooprocentowanych, kredytów długoterminowych, Kijów zaś preferowałby pomoc w formie grantów (na razie jedynie Włochy przekazały 110 mln euro, prowadzone są rozmowy z innymi państwami). Ponadto budżet otrzymał przedterminową wypłatę dywidend z państwowego Prywatbanku (960 mln dolarów), Narodowego Banku Ukrainy (616 mln dolarów) i Naftohazu (79 mln dolarów). Wpływy z ceł w stosunku do okresu sprzed wojny spadły o 80% z powodu blokady portów i znaczącego ograniczenia wymiany handlowej.

Straż Graniczna RP podaje, że od początku wojny z Ukrainy wjechało do Polski 2,39 mln osób, a 391 tys. przekroczyło granicę w odwrotnym kierunku. 30 marca odprawiono 25,5 tys. ludzi (wzrost o 14% względem dnia poprzedniego).

Autorzy: Andrzej Wilk, Piotr Żochowski.

Współpraca: Sławomir Matuszak.

Źródło: Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia.