26 kwietnia na kanale na komunikatorze Telegram, prowadzonym przez żołnierzy rosyjskiej 76. Gwardyjskiej Dywizji Desantowo-Szturmowej WDW, zamieszczono film pokazujący zniszczenie ukraińskiej stacji radiolokacyjnej rozpoznania artyleryjskiego 1Ł220UK Zoopark-3. Unikatowego urządzenia, gdyż powstałego tylko w jednym egzemplarzu, przez co także o wartości „kolekcjonerskiej”, a nie tylko operacyjnej.

Na nagraniu wideo widać rozwiniętą na pozycji stację radiolokacyjną 1Ł220UK Zoopark-3, która pada łupem amunicji krążącej ZALA Aero serii Łancet. Najpierw jeden z Łancetów niszczy kabinę operatorską stacji, po czym kolejny rozbija się o ścianową antenę radiolokatora, dopełniając dzieła zniszczenia. Dokładne miejsce i czas nagrania nie są pewne. W ten sposób najpewniej końca dobiegła historia rozwoju systemu, oryginalnie opatrzonego kryptonimem Zoopark-2. Rozwój trójwspółrzędnych stacji rozpoznania artyleryjskiego rozpoczął się jeszcze w 1981 r. w ZSRS. Równolegle rozpoczęto konstruowanie dwóch stacji – mniejszej i lżejszej systemu 1Ł219 Zoopark-1 w NPO Strieła z Tuły (dziś część Koncernu WKO Ałmaz-Antiej) i większej, zarazem o wyższych parametrach, 1Ł220 Zoopark-2 w zaporoskiej NPK Iskra (dziś NWK Iskra). Obydwa systemy miały wspólne założenia konstrukcyjne – miały to być trójwspółrzędne stacje radiolokacyjne z fazowanymi szykami antenowymi, przeznaczone do wykrywania nieprzyjacielskich pozycji artyleryjskich na podstawie śledzenia trajektorii wystrzeliwanych pocisków lub rakiet (moździerzy, artylerii lufowej, polowej artylerii rakietowej i nawet pocisków balistycznych „ziemia–ziemia” taktycznego i operacyjno-taktycznego zasięgu).

Prace nad systemem 1Ł220 nie zakończyły się przed rozwiązaniem ZSRS w 1991 r. i prototypowy egzemplarz był gotowy dopiero pod koniec lat 90., oficjalnie i tylko formalnie przyjęty do uzbrojenia Sił Zbrojnych Ukrainy w 2003 r. Przez kolejną dekadę trwało modyfikowanie i modernizowanie prototypu 1Ł220, któremu zmieniono oznaczenie na 1Ł220U (jak Ukraina). Ponieważ zrezygnowano z oryginalnego gąsienicowego rosyjskiego nośnika GM-5951, 1Ł220U stał się systemem umieszczonym na naczepie ciągnionej przez terenowy samochód ciężarowy KrAZ-63221 (stąd przejściowe oznaczenie 1Ł220U-KS). Pod koniec 2017 r. ukończono prototyp zmodernizowanego systemu, wówczas oznaczonego już 1Ł220UK Zoopark-3, w którym wymieniono część bazy elementowej, a w kabinie operatorskiej zabudowano nowe konsole z ciekłokrystalicznymi wyświetlaczami itp. W 2018 r. system 1Ł220UK rozpoczął badania, a w kwietniu dyrekcja NWK Iskra ogłosiła ukończenie zasadniczej części z nich i zapowiedziała, że w maju 2018 r. ukończone będą wszystkie badania, a jesienią 1Ł220UK osiągnie gotowość do produkcji seryjnej w tempie czterech stacji rocznie. NWK Iskra spodziewało się dużego zamówienia państwowego.

1Ł220UK Zoopark-3 w całej okazałości. Fot. UkrOboronProm.

To nigdy jednak nie nadeszło, choć system 1Ł220UK formalnie przyjęto do uzbrojenia SZU w 2019 r. Prototypowy egzemplarz, bardziej testowo, wykorzystywano w walkach w Donbasie przed 2022 r. W 2017 r. na Ukrainie zaczęto prezentować uproszczone rysunki i wizualizacje nowej stacji radiolokacyjnej rozpoznania artyleryjskiego z „cyfrową” (zapewne aktywną) anteną o fazowanym szyku. W 2018 r. ujawniono nazwę programu ‒ Mangust. Jeszcze w 2018 r. NWK Iskra zaproponowało eksportową wersję systemu, oznaczoną 1Ł221E, w której nośnikiem stacji miał być terenowy KrAZ-7634NE, znany głównie z wykorzystania w roli nośnika składników prototypowej baterii rakietowego systemu obrony wybrzeża z pokopr Neptun. Jednak koniec końców Zoopark-3 nie trafił do produkcji seryjnej, ani tym bardziej na eksport. W 2020 r. znany ukraiński dziennikarz Jurij Butusow, nie stroniący od krytyki władz w Kijowie, zaatakował ówczesnego szefa resortu obrony Ukrainy Andrieja Tarana, że celowo blokuje fundusze na systemy radiolokacyjne opracowane przez NWK Iskra – 80К6КS1 i Zoopark-3.

Brak ukraińskich zamówień rządowych na 1Ł220UK mógł wynikać z kilku przyczyn (oprócz ewentualnych zakulisowych rozgrywek ukraińskiej oligarchii). Po pierwsze, po 2014 r. Stany Zjednoczone zaczęły dostarczać Ukrainie własne stacje rozpoznania artyleryjskiego AN/TPQ-36 Firefinder, niezbyt już wówczas nowoczesne, ale darmowe. Po drugie, niewykluczone, że część nowoczesnej bazy elementowej do Zooparka-3 była importowana i niewykluczone, że z Rosji. Wskazuje na to skonstruowanie w NPO Strieła funkcjonalnego odpowiednika 1Ł220, czyli podobnego systemu radiolokacyjnego 1Ł260 Zoopark-1M na gąsienicowym nośniku GM-5955 na mocy rządowego kontraktu z 2011 r. Już w 2013 r. prototyp przeszedł badania państwowe, a jego seryjna produkcja musiała rozpocząć się ok. 2015 r., a w 2016 zaobserwowano 1Ł260 w rosyjskim kontyngencie w Syrii.

Źródło wideo: ©t.me/komdiv_76