System radiolokacyjny Niebo-M. Na pierwszym planie stacja zakresu metrowego, w głębi – antena stacji zakresu decymetrowego.
W przypadku potrzeby dokładnego określenia położenia wykrytego celu uzasadnione jest zastosowanie radarów zakresu centymetrowego (długość fali od 100 do 10 mm, czyli częstotliwości od 2 do 27 GHz, pasma S, C, X, Ku, K). Są precyzyjne, mają mniejsze anteny, ale także mniejszy zasięg od metrowych i decymetrowych. Dlatego często stosuje się je do wykrywania celów niskolecących, które pojawiają się nad horyzontem relatywnie późno, czyli w niewielkiej odległości od radaru. Na dodatek szybkie i precyzyjne ich zlokalizowanie ułatwia skuteczne użycie wobec nich uzbrojenia przeciwlotniczego.
Sukcesy w zastosowaniu do wykrywania celów powietrznych stacji radiolokacyjnych zakresu centymetrowego, opracowanych do rakietowych systemów przeciwlotniczych (np. 9S18M systemu Buk i 9S15 do S-300W) przyspieszyły w ZSRR prace nad podobnymi, ale wyspecjalizowanymi radarami kontroli przestrzeni powietrznej.
Stanowiska operatorów Gammy-S1.
Trójwspółrzędna stacja Gamma-S1 (64Ł6), opracowana przez moskiewski WNIIRT, ma ścianową antenę z wiązką skanującą elektronicznie w płaszczyźnie pionowej i mechanicznie (przez obrót z prędkością 6 obr./min) w poziomie. Antena jest podzielona na sekcje nadawczą i odbiorczą, które różnią się od siebie rozmiarami. Sygnał jest generowany przez wielowiązkowy, szerokopasmowy klistron (lampa próżniowa). Maksymalny zasięg wynosi 300 km, kąty elewacji wiązki od 2 do 30°. Maksymalny błąd określania odległości to 50 m, azymutu i elewacji 15', wysokości lotu celu 400 m. Współczynnik tłumienia ech stałych wynosi 45 dB. Rozdzielczość w odległości to 250 m, a w azymucie 1,4°. Stacja może śledzić do 200 tras celów. Czas jej rozwijania wynosi do 25 min, a rozruchu maks. 5 min.
Prototyp Gammy-S1 trafił do próbnej eksploatacji w 1999 r., a od 2003 r. produkcja seryjna stacji jest realizowana przez Muromską Fabrykę Radiowej Aparatury Pomiarowej. Gamma-S1 to dość rozbudowana konstrukcja, której aparatura i wyposażenie transportowane są na trzech trzyosiowych ciężarówkach, a dodatkowo w skład podsystemu zasilania wchodzą dwie dwuosiowe przyczepy z generatorami 99Ch6. Początkowo jako podwozia wykorzystywano samochody KrAZ-260 produkcji ukraińskiej, ale z czasem zastąpiono je rosyjskimi nośnikami BAZ-6909-015 w układzie 6×6.
Kompletacja stacji odbywa się w niezbyt szybkim tempie, np. w 2012 r. zbudowano tylko dwa takie radary.
W 2015 r. ujawniono zmodernizowany radar 64Ł6M Gamma-S1M. Znacząco, bo do 45° zwiększono maksymalny kąt elewacji wiązki, maksymalną wysokość wykrywanych celów zwiększono z 30 do 40 km, maksymalna prędkość lotu śledzonych celów wynosi 7200 km/h, współczynnik tłumienia ech stałych wzrósł do 50 dB. Określono też bardziej realistyczne wskaźniki dokładności: maksymalny błąd wyznaczania odległości 100 m, wysokości lotu 700 m. Czas uruchamiania stacji skrócono do 3 min.
W 2015 r. po raz pierwszy zaprezentowano publicznie radar do wykrywania celów niskolecących 48Ja6-K1 Podlot-K1, opracowany przez WNIIRT. Jest to trójwspółrzędna stacja pracująca w zakresie centymetrowym (pasmo S), której aparatura wykorzystuje wyłącznie elementy półprzewodnikowe, wyposażona jest w obrotowy zespół anten, umieszczony na składanym automatycznie maszcie. Główna antena jest złożona z trzech modułów, poniżej została zamontowana antena interrogatora systemu identyfikacji bojowej „swój–obcy”. „Plecy w plecy” z tą anteną zamontowano kolejną, przeznaczoną do wykrywania celów lecących tuż nad ziemią (np. śmigłowców). Z prawej strony anteny głównej znajduje się jeszcze jeden moduł antenowy, którego przeznaczenie nie jest jasne. Być może jest to antena pasywna, służąca do wykrywania źródeł zakłóceń.
Stacja wykrywa „typowe” cele niskolecące z odległości 200 km, a maksymalna wysokość lotu wykrywanych obiektów to 9 km. Zakres przeszukiwania w elewacji wynosi od −2 do 25°, maksymalna prędkość celów to 4400 km/h, dokładność określenia koordynat celu to: w odległości 100 m, w azymucie do 20', a w kącie elewacji do 25'. Współczynnik tłumienia ech stałych sięga 50 dB. W trybie dokładnego śledzenia zakres kątów elewacji wiązki zwiększa się do 45°, a maksymalna wysokość lotu celów do 20 km. Antena obraca się 6 lub 12 razy na minutę.
Aparatura stacji jest zamontowana na trzech samochodach: zespół antenowy na KAMAZ-ie-63501, a kontener z aparaturą oraz pomieszczeniem operatorskim i źródło zasilania na KAMAZ-ach-6350. Rozwinięcie w terenie trwa nie więcej niż 20 min. Dwa z czterech talerzowych wsporników platformy zespołu antenowego są umieszczone na długich, rozkładanych ramionach, a pojazd w położeniu bojowym jest uniesiony tak wysoko, że jego koła nie dotykają gruntu. Masywne wsporniki dowodzą problemów ze zrównoważeniem momentu obrotowego szybko obracającego się, ciężkiego bloku anten. Podlot-K1 jest radarem określonym jako: „mieżwidowoj, bojewowo reżima”, co oznacza, że używają go różne rodzaje wojsk (najpewniej Wojska Obrony Powietrznej i Wojska Lądowe, a być może także Marynarka Wojenna) i nie jest używany do rutynowej kontroli przestrzeni powietrznej w czasie pokoju. Radar automatycznie wykrywa, określa współrzędne i śledzi do 200 celów, a informacje o nich przekazuje do stanowisk dowodzenia i bezpośrednio do jednostek obrony powietrznej, również w trybie automatycznym. W 2010 r. rozpoczęły się badania państwowe radaru Podlot-K1, a stacje tego typu są dostarczane do jednostek liniowych od 2014 r.
Już w 2012 r. pojawiły się informacje o istnieniu stacji Podlot-M (Podlot-M-TM), a w 2017 r. nawet o zakończeniu jej badań państwowych i rozpoczęciu produkcji, ale dotąd nie ujawniono ani jej wizerunku, ani żadnych danych technicznych.
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
