6 czerwca br. marynarka wojenna Stanów Zjednoczonych (US Navy) odebrała pierwszy zmodernizowany do standardu Block II samolot łączności strategicznej i dowodzenia typu Boeing E-6B Mercury.

US Navy posiada 16 samolotów E-6B. Zapewniają one prezydentowi oraz rządowi Stanów Zjednoczonych (National Command Authority) łączność z okrętami podwodnymi przenoszącymi międzykontynentalne pociski balistyczne (SSBN), w ramach misji TACAMO (Take Charge and Move Out). Od 2006 r. pełnią też dodatkowo rolę platform kontroli i dowodzenia siłami atomowymi (ABNCP – Airborne Command Post). Z ich pokładów można zdalnie monitorować status międzykontynentalnych pocisków balistycznych wystrzeliwanych z podziemnych silosów (ICBM), inicjować ich odpalenie oraz przypisywać im cele. Dzięki możliwości pobierania dodatkowego paliwa w locie misja E-6B może trwać do 72 godzin. Załoga samolotu składa się maksymalnie z 22 osób. Jeśli E-6B wykonuje misję jako ABNCP posiada mieszaną załogę składającą się z personelu US Navy oraz sił powietrznych (USAF). Samoloty E-6B znajdują się na wyposażeniu dywizjonów: VQ-3 „Ironman” oraz VQ-4 „Shadows”. Obydwa podlegają skrzydłu łączności strategicznej CSCW-1 i stacjonują w bazie Tinker AFB w Oklahomie.

W lutym 2022 r. koncern Northrop Grumman otrzymał wart 111 milionów USD kontrakt na integrację pakietu modernizacyjnego Block II w 12 egzemplarzach E-6B. Integracja realizowana jest w ramach programu IMMC (Integrated Modification and Maintenance Contract). Celem programu IMMC jest przede wszystkim przyspieszenie prac modernizacyjnych z przewidywanych 19 miesięcy (na egzemplarz) do sześciu miesięcy. Modernizacja samolotów E-6B, która prowadzona jest w centrum serwisowym firmy Northrop w Lake Charles w Louisianie, ma zostać zakończona w 2027 r.

Marynarka wojenna rozpoczęła program modernizacji floty E-6B do standardu Block II w 2012 r. Pakiet modernizacyjny obejmuje sześć kluczowych komponentów wyposażenia. Należą do nich m.in. systemy łączności typu MR-TDCL (Multi-Role Common Data Links) oraz FAB-T/PNVC (Family of Advanced Beyond-Line-of-Sight Terminals/Presidential and National Voice Conferencing). Opracowany przez firmę Raytheon system MR-TDCL, to szerokopasmowe łącze transmisji danych działające w ramach tzw. strategicznej architektury komunikacji i kontroli. Z kolei FAB-T/PNVC to rodzina terminali łączności dalekiego zasięgu pozwalających na prowadzenie strategicznej komunikacji poprzez satelity transmitujące w pasmach milimetrowych (AEHF i EHF) oraz centymetrowych (SHF). Komponent PNVC zapewnia bezpieczne połączenia głosowe poprzez system AEHF dla prezydenta i rządu Stanów Zjednoczonych. Testy w powietrzu E-6B wyposażonego w powyższe systemy przeprowadzono na początku 2017 r.

Wizja artystyczna C-130J-30 w konfiguracji TACAMO. Rys. Lockheed Martin

Samoloty wyposażane w pakiety MR-TDCL/FAB-T otrzymują nowe anteny umieszczone w kroplowej owiewce usytuowanej na tylnej części grzbietu. Owiewki tej nie posiadają egzemplarze w wersji Block I. Kolejnym elementem pakietu Block II jest system ALCS (Airborne Launch Control System) zmodernizowany do wersji ALCS-R (Replacement). System ALCS pozwala na zdalne odpalenie pocisków ICBM. Od stycznia 2018 r. modernizację systemów ALCS realizuje Lockheed Martin, której głównym podwykonawcą w tym programie jest firma L3 Technologies.

Dzięki modernizacji do standardu Block II, flota E-6B będzie mogła wykonywać swoje zadania aż do czasu wejścia do służby nowej platformy TACAMO. Wdrażanie następcy samolotów E-6B realizowane jest przez US Navy w ramach programu E-XX. Pod koniec 2020 r. jako platformę bazową marynarka wybrała samolot transportowy Lockheed Martin C-130J-30 Hercules.

O kontrakt na modyfikację samolotów C-130J-30 do wersji TACAMO ubiegają się firmy Northrop Grumman oraz Collins Aerospace. Ostateczny wybór wykonawcy i przyznanie kontraktu marynarka wojenna planuje na wrzesień 2024 r. Jak na razie obydwaj konkurencji otrzymali wstępne kontrakty w tzw. fazie redukcji ryzyka programu E-XX. Northrop Grumman ogłosił już listę swoich podwykonawców. Są to takie firmy jak: Raytheon Intelligence and Space, Lockheed Martin, Crescent Systems oraz Long Wave Inc. Collins Aerospace, jak na razie, wskazuje jedynie firmę Sierra Nevada Corp.

W marcu 2023 r. dowódcy marynarki wojennej stwierdzili, że przyszłe samoloty E-XX będą raczej dedykowanymi platformami TACAMO i nie będą wykonywać misji ABNCP. Rolę tę mają za to dalej pełnić zmodernizowane E-6B – przynajmniej do czasu wdrożenia nowej platformy tego typu przez USAF. 13 kwietnia 2023 r. US Navy przyznała firmie Lockheed Martin warty 62 miliony USD kontrakt na opracowanie analizy możliwości C-130J-30 jako platformy TACAMO oraz zakresu modyfikacji samolotu niezbędnych dla programu E-XX. W roku fiskalnym 2024 r. marynarka planuje wydać na program 213,7 miliona USD. Pierwsze trzy egzemplarze E-XX mają zostać zakupione w roku fiskalnym 2027, a kolejne sześć w roku 2028.