Samolot rozpoznawczo-zwiadowczy typu MC-12S EMARSS-M. Jest to wersja wyposażona w uniwersalny systemem rozpoznania w spektrum elektromagnetycznym.

Hades i Athena. Nowe platformy zwiadu powietrznego US Army

Armia Stanów Zjednoczonych (US Army) realizuje program HADES (High Accuracy Detection and Exploitation System), którego celem jest wdrożenie systemu powietrznego wykrywania i śledzenia obiektów naziemnych oraz zwiadu elektronicznego. Rolę pilotażowo-informacyjną dla programu HADES pełni realizowany równolegle program budowy systemu rozpoznawczo-zwiadowczego ATHENA (Army Theater Level High-Altitude Expeditionary Next Airborne ISR). W obu programach rolę platformy bazowej pełnią dwusilnikowe, odrzutowe samoloty dyspozycyjne typu Bombardier Global 6500. US Army planuje zakup 14 maszyn tego typu na potrzeby programu HADES.

US Army posiada flotę małych i średnich samolotów turbośmigłowych różnych typów, które wykonują zadania z zakresu zwiadu elektronicznego (ELINT – Electronic Intelligence), komunikacyjnego (COMINT – Communications Intelligence), mapowania, geolokalizacji oraz radiodetekcji i namierzania kierunkowego (RADAR – Radio Assisted Detection and Ranging). Należą do niej takie platformy jak: Beechcraft RC-12X GRCS, rodzina samolotów Beechcraft MC-12S EMARSS oraz de Havilland Canada EO-5C ARL-M. Do niedawna wykorzystywała również samoloty Bombardier RO-6A ARL-E.

Na początku lat 70. XX w. armia amerykańska rozpoczęła użytkować dwusilnikowe, turbośmigłowe samoloty dyspozycyjne typu Beechcraft U-21 zmodyfikowane jako platformy zwiadu elektronicznego i komunikacyjnego (JU-21A, RU-21B i RU-21D) oraz jako samoloty zakłócania elektronicznego (RU-21C). W latach 80. zastąpiły je dwusilnikowe, turbośmigłowe samoloty pasażerskie Beechcraft C-12D Huron, które zmodyfikowano do wersji zwiadu elektronicznego RC-12D Guardrail. W samolotach tych zainstalowano system zwiadowczy typu GRCS (Guardrail Common Sensor System). Kolejne egzemplarze samolotów C-12D otrzymały różniące się od siebie wersje systemu GRCS. Oznaczono je jako: RC-12G, RC-12H, RC-12K, RC-12N, RC-12P oraz RC-12Q.

W 2011 r. do służby weszło 19 egzemplarzy oznaczonych jako RC-12X. Otrzymały one opracowaną przez firmę Northrop Grumman unowocześnioną wersję systemu GRCS. W grudniu 2017 r. Northrop Grumman otrzymał kontrakt na modernizację i unifikację do ulepszonego standardu X całej floty samolotów GRCS składającej się wówczas z ok. 48 egzemplarzy RC-12H, RC-12K, RC-12N, RC-12P, RC-12Q oraz RC-12X. Oprócz zunifikowanego systemu GRCS, samoloty otrzymały również nowe pakiety awioniki oraz systemów łączności.

Hades i Athena. Nowe platformy zwiadu powietrznego US Army

W ramach oddzielnego kontraktu firma Sierra Nevada Corp. rozpoczęła program kompleksowej modernizacji systemu GRCS. Pierwsze dwa egzemplarze ze zmodernizowanym systemem GRCS armia odebrała w marcu 2021 roku. RC-12X są podstawową platformą zwiadu elektronicznego i komunikacyjnego (ELINT i COMINT) US Army bliskiego zasięgu. Samoloty te wykorzystywane są również do mapowania i geolokalizacji obiektów naziemnych oraz budowania elektronicznego i wizualnego obrazu pola walki w czasie rzeczywistym.

System rozpoznania, wywiadu oraz namierzania obiektów naziemnych ARTEMIS został zainstalowany na dwóch samolotach dyspozycyjnych typu Bombardier Challenger 650.

W sierpniu 2014 r. US Army rozpoczęła program wdrożenia 24 samolotów rozpoznawczo-zwiadowczych średniej wysokości typu EMARSS (Enhanced Medium Altitude Reconnaissance and Surveillance System). Głównym wykonawcą w programie była firma L-3 Communications (obecnie: L3Harris Technologies). Jako platformę bazową wykorzystano dwusilnikowe, turbośmigłowe samoloty pasażerskie typu Beechcraft King Air 350 oraz King Air 350ER (Extended Range), posiadane przez US Army samoloty Beechcraft C-12 wyposażone w taktyczne systemy zwiadowcze CH-A (Constant Hawk-Afghanistan) oraz TACPOC-LiDAR (Tactical Operations-Light Detection and Ranging), jak również należące poprzednio do sił powietrznych (USAF) samoloty zwiadowcze typu MC-12W LPA (Liberty Project Aircraft).

Opracowano cztery wersje systemu EMARSS: EMARSS-S (wersja zwiadu elektronicznego z systemem obserwacji i transmisji obrazu w wysokiej rozdzielczości), EMARSS-G (wersja zwiadu geoprzestrzennego z systemem laserowego pomiaru odległości), EMARSS-M (wersja z uniwersalnym systemem rozpoznania w spektrum elektromagnetycznym) oraz EMARSS-V (wersja wyposażona w systemy zwiadu elektronicznego oraz radar pokładowy typu SAR pozwalający na wykrywanie i śledzenie pojazdów i spieszonych celów ruchomych). Wszystkie samoloty z systemami EMARSS oznaczono jako MC-12S. Ostatni z 24 MC-12S armia odebrała w 2019 roku. Samoloty te następnie zmodernizowano instalując w nich pakiet MEK (Mission Enhancement Kit) obejmujący nowe systemy awioniki i łączności oraz wzmocnione silniki turbośmigłowe PT6A-67A z kompozytowymi śmigłami.

W latach 1991-1998 armia wdrożyła do służby osiem platform rozpoznawczo-zwiadowczych tzw. małej wysokości, zbudowanych na bazie czterosilnikowych, turbośmigłowych samolotów pasażerskich typu de Havilland Canada (obecnie: Bombardier) DHC-7. Był to jeden egzemplarz wyposażony w system rozpoznania wizualnego oznaczony jako O-5A ARL-I (IMINT – Imagery Intelligence), dwa egzemplarze zwiadu komunikacyjnego oznaczone jako EO-5B ARL-C (COMINT) oraz pięć egzemplarzy tzw. wielofunkcyjnych, oznaczonych jako EO-5B ARL-M (Multifunction). W 2004 r. wszystkie O-5A i EO-5B oznaczono jako EO-5C. W 2019 r. rozpoczęto wycofywanie ze służby samolotów EO--5C. Nie zostały one jednakże całkowicie wycofane. Niektóre z egzemplarzy przesuniętych w stan magazynowy, w 2022 r. przywrócono ponownie do użytku.

Hades i Athena. Nowe platformy zwiadu powietrznego US Army

Na początku 2016 r. US Army rozpoczęła program zakupu nowych samolotów zwiadowczych zbudowanych na bazie dwusilnikowych turbośmigłowych samolotów pasażerskich typu Bombardier DHC-8-Q315. Otrzymały one oznaczenie RO-6A ARL-E (Airborne Reconnaissance Low – Enhanced). Wyposażono je w systemy zwiadu elektronicznego (ELINT), radar pokładowy typu SAR pozwalający na wykrywanie i śledzenie ruchomych celów (GMTI/DMTI), wielospektralny system obserwacji i transmisji obrazu w wysokiej rozdzielczości (EO/IR/HI) oraz łącze satelitarne dalekiego zasięgu (BLOS).

Do początku 2020 r. armia odebrała cztery egzemplarze RO-6A, zapowiadając zakup pięciu kolejnych. Jednakże armia zamroziła dalszą realizację programu. Na początku 2022 r. ogłoszono zamiar wycofania wszystkich RO-6A ze służby. Plan ten zrealizowany został do końca 2022 r.
Jednocześnie z wycofaniem RO-6A, armia zapowiedziała również redukcję flot samolotów MC-12S EMARSS oraz RC-12X GRCS. Działania te mają związek z zakrojonym na szeroką skalę planem modernizacji oraz unifikacji floty samolotów zwiadowczych i rozpoznawczych w ramach programów HADES oraz ATHENA.

Programy demonstracyjne ARTEMIS i ARES

W listopadzie 2019 r. US Army przyznała firmie Leidos kontrakt na budowę powietrznego systemu rozpoznania i wywiadu oraz namierzania obiektów naziemnych nazwanego ARTEMIS (Aerial Reconnaisance and Targeting Exploitation Multi-Mission Intelligence System). Firma Leidos zainstalowała system ARTEMIS w dwóch samolotach dyspozycyjnych typu Bombardier Challenger 650. Samoloty są własnością firmy Leidos, a ich załogi to cywilni kontraktorzy armii.

To jest skrócona wersja artykułu. Zobacz pełny artykuł w nowym wydaniu czasopisma Lotnictwo Aviation International >>