15 lipca Flota Bałtycka wzbogaciła się o dwie nowe jednostki specjalnego przeznaczenia. W dniu tym podniesiono bowiem bandery na dwóch kutrach desantowo-szturmowych projektu 02510 znanych także jako BK-16. Otrzymały one numery burtowe 793 i 796.

Na miejsce uroczystości nie wybrano Bałtyckiej Bazy Morskiej w Bałtyjsku lecz położoną ok. 12 km na północny-wschód od niej niewielką przystań w miejscowości Primorsk. Jest ona częścią ośrodka szkolnego wojsk specjalnych i poza trzema szybkimi kutrami BK-16 (Bystrochodnyj Katier 16 m) stacjonują tam także wprowadzone do służby w 2013 roku kutry pościgowo-przeciwdywersyjne proj. 12150A Mangust (powstały tylko dwa). Nowe kutry dołączyły do znajdującej się w linii od 24 listopada 2020 roku bliźniaczej jednostki o numerze burtowym 790.

Projekt kutrów BK-16 opracowany został przez specjalistów z moskiewskiej firmy OOO Jewrojachting przy współpracy inżynierów z firmy Si Tech z Niżnego Nowogrodu. Ich budowa natomiast realizowana jest w, należącej do AO Koncern Kałasznikow, stoczni rzecznej w Rybińsku w obwodzie Jarosławskim. Jak łatwo się domyślić, patrząc na wygląd tych jednostek, rosyjscy projektanci dość mocno inspirowali się doświadczeniami szwedzkiej stoczni Dockstavarvet, którzy od początku lat 90. produkują słynne już aluminiowe kutry Stridsbåt 90H.

Kuter typu BK-16. Jego sylwetka i ogólny układ konstrukcyjny są kopią szwedzkich jednostek typu Stridsbåt 90H. Fot. Marcin Chała

Po raz pierwszy rybińska stocznia wizję nowej szybkiej jednostki wielozadaniowej zaprezentowała na międzynarodowym salonie ISSE odbywającym się w Moskwie w okresie od 20 do 23 maja 2014 roku. Gotowy kuter BK-16 po raz pierwszy na wodzie pokazano natomiast w trakcie siódmej edycji salonu IMDS w Sankt Petersburgu w 2015 roku (jego załogę stanowili wówczas pracownicy stoczni).

Kutry o wymiarach 16,45×4,0×0,83 m i wyporności pełnej 19,5 tony, wykonano ze stopów aluminiowo-magnezowych. Podobnie jak w przypadku innych jednostek o zbliżonej konstrukcji (szwedzkie Stridsbåt 90H, rosyjskie Raptory proj. 03160), centralną część kadłuba niemal w całości zajmuje przedział desantowy. W zależności od zainstalowanego uzbrojenia może on pomieścić do 18 w pełni wyekwipowanych żołnierzy (w przypadku montażu zdalnie sterowanego modułu bojowego MBDU, jedno z miejsc jest przeznaczone dla operatora). Komandosi do dyspozycji mają, zaopatrzone w czteropunktowe pasy bezpieczeństwa, materiałowe siedziska niemieckiej firmy Schroth Safety Products GmbH.

Przedział desantowy na BK-16. Po bokach siedziska operatorów, w głebi schodnia prowadząca do rampy dziobowej. Fot. Marcin Chała

Stała załoga, podobnie jak na szwedzkich Stridsbåtach, składa się z trzech osób, przy czym siedzisko mechanika znajduje się w płaszczyźnie symetrii kadłuba, częściowo blokując korytarz prowadzący do dziobowej rampy, stąd też podczas postoju w porcie lub wyładunku żołnierzy desantu jest ono odchylane na bok. Wyposażenie niewielkiej sterówki pod względem rozwiązań oraz ergonomii nie ustępuje podobnym zachodnim konstrukcjom. Wszystkie powierzchnie szklane w niewielkiej sterówce zostały pogrubione i wzmocnione tak, by zapewnić odporność na ostrzał z broni małokalibrowej. Zwiększenie odporności balistycznej pociągnęło za sobą decyzję o usunięciu w jednostkach seryjnych czterech (po dwa na burcie) prostokątnych iluminatorów przedziału desantowego.

Część dziobowa jednostki zajęta jest przez korytarz prowadzący do rampy desantowej. Ma on znaczną szerokość umożliwiającą szybkie i sprawne opuszczenie wnętrza kutra. Na prawej burcie wygospodarowano natomiast miejsce dla niewielkiej toalety.

Wnętrze sterówki BK-16. Napęd stanowią rozwiązania importowane. Fot. Marcin Chała

Obserwację rejonu działania zapewnia głowica optoelektroniczna i, pracujący w paśmie I/J (8-10 GHz) na fali ciągłej, „cichy” radar nawigacyjny Lowrance model 3G lub 4G.

W trakcie pierwszych prezentacji kutrów BK-16, na trójnożnym stelażu powyżej nadbudówki instalowany był zdalnie sterowany, żyrostabilizowany, moduł bojowy MBDU (Modul Bojewoj Distancjonno-Uprawlenia). Może on być uzbrojony w 7,62 km lub 12,7 mm wkm albo zamiennie w granatnik AG-17A kal. 30 mm bądź nowo opracowany granatnik automatyczny kal. 40 mm. Jak jednak widać na zdjęciach z uroczystości przekazywania tych jednostek WMF, odbiorca zdecydował się na zastąpienie MBDU klasycznym 12,7 mm wkm 6P50 Kord na podstawie słupkowej. Uzbrojeniem uzupełniającym są cztery karabiny maszynowe 6P41 Pieczenieg kal. 7,62 mm. Ciekawym wyposażeniem, którego próżno szukać na jakiejkolwiek innej jednostce tej wielkości, a które może zostać zaimplementowane na opisywanych kutrach jest miniaturowy bezzałogowy system powietrzny Zala-421-16EM (o zasięgu do 50 km, masie własnej 6,5 kg, prędkości patrolowania od 65 do 110 km/h praz długotrwałości lotu 2,5h) lub zamiennie oktopter Zala 421-22 (o zasięgu 5 km, masie własnej 8 kg, prędkości 35 km/h i długotrwałości lotu 35 minut). Obecny na salonie IMDS 2015 egzemplarz BK-16 wyposażony był w oba typy BSP.

BK-16 z otwartą rampą desantową na dziobie. Pozwala ona operatorom na błyskawiczne opuszczenie ładowni. Fot. Marcin Chała

Napęd rosyjskich kutrów składa się z dwóch turbodoładowanych, sześciocylindrowych silników wysokoprężnych 6-4V-10 o mocy po 573 kW (780 KM) przy 3000 obr./min) włoskiej firmy Seatek i dwóch pędników wodnostrumieniowych, również włoskiej proweniencji, Castoldi Turbodrive 400 H.C. Pędniki zaopatrzone są w odwracacze strug, które po opuszczeniu zapewniają 75% ciągu naprzód. Tak skonfigurowany układ napędowy umożliwia uzyskanie prędkości maksymalnej +42 węzłów i zasięgu 400 Mm przy prędkości 30 węzłów.

Ciekawe rozwiązanie, które z pełną odpowiedzialnością słów uznać można za autorski pomysł inżynierów z Rybińska, zastosowano na rufie kutra. Zainstalowano tam bowiem opuszczane pod kadłub podpory, które umożliwiają stabilne posadowienie kutra na płaskim podłożu bez konieczności stosowania specjalnych łóż. Cecha ta może być przydatna podczas przewożenia ich na pokładzie okrętu, lub podczas prowadzenia prac konserwacyjnych itp.

Elita rosyjskich sił specjalnych

Elitarne jednostki rozpoznawcze nurków bojowych Wojenno-Morskowo Fłota (WMF) Federacji Rosyjskiej znane są jako samodzielne oddziały rozpoznania morskiego Głównego Zarządu Rozpoznania (GRU, Gławnoje razwiedywatielnoje uprawlenije) i spotkać je można określane jako OMRP (Otdielnyj Morskoj Razwiediwatielnyj Punkt). Aktualnie istnieją cztery tego typu jednostki, przydzielone do wszystkich flot (z wyjątkiem Flotylli Kaspijskiej).

Operatorzy OMRP uzbrojeni w karabinki podwodne APS. Fot. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej

W przypadku Floty Bałtyckiej jest to 561. OMRP z siedzibą we wsi Parusnoje leżącej ok. 29 km na zachód od Kaliningradu (żołnierze tej jednostki nazywani są „parusnikami”). Do swojej dyspozycji poza główną bazą komandosi mają także znajdujący się ok. 5,5 km na południe ośrodek szkolny w Primorsku. Poza Flotą Bałtycką oddziałami OMRP dysponują: Flota Oceanu Spokojnego (42. OMRP z siedzibą na Wyspie Rosyjskiej w pobliżu Władywostoku), Flota Północna (420. OMRP, z bazą w pobliżu Poliarnyj na Półwyspie Kolskim) oraz Flota Czarnomorska (431. OMRP stacjonujący w Tuapse nad Morzem Czarnym).

Operatorzy szkoleni są do wykonywania zadań o charakterze wywiadowczym, rozpoznawczym i sabotażowym w rejonach przybrzeżnych na rzecz zarówno WMF, jak i GRU. Pod względem organizacyjnym OMRP podlegają lokalnym komórkom rozpoznawczym przy dowództwach poszczególnych flot. Natomiast w trakcie realizowania zadań operacyjnych podlegają tylko i wyłącznie kierownictwu GRU w Moskwie.

Żołnierze z OMRP, ze względu na specyfikę działań i poziom wyszkolenia, w żadnym przypadku nie mogą być myleni z regularnymi pododdziałami morskich wojsk specjalnych, w tym m.in. z PDSS (Podwodnyje Diwiersionnyje Siły i Sredstwa), których zadaniem jest ochrona własnych baz morskich przed możliwością jej spenetrowania przez wrogich nurków.

Komandos OMRP prowadzi pod wodą ogień z pistoletu SPP-1M. Taką broń mają też operatorzy polskiej Formozy. Fot. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej

Ze względu na działanie w dwóch skrajnie różnych środowiskach, żołnierze OMRP (podobnie jak PDSS) wykorzystują nietypowe uzbrojenie osobiste. Głównym orężem ofensywnym jest nie najnowszy już karabinek APS (Awtomat Podwodnyj Specjalnyj) kal. 5,66 mm strzelający amunicją strzałkową IPU (o długości aż 150 mm). Umożliwia on porażenie obiektów w odległości do 30 m na głębokości 5 m, 20 m na głębokości do 20 m oraz 10 m podczas zanurzenia na 40 m. Podczas starcia na powierzchni zasięg APS wynosi ok. 100 m. Uzbrojeniem obronnym jest z kolei czterolufowy pistolet SPP-1/1M (Spiecjalnyj Pistolet Podwodnyj) wykorzystujący amunicję SPS o podobnym kształcie co IPU i długości 145 mm. Jego zasięg skuteczny na głębokości 5 m wynosi 17 m i spada do 11 m na 20 metrach. Na powierzchni zasięg strzelania wynosi 20 m (pistolety tego typu są także w uzbrojeniu operatorów JW Formoza). Najnowszym rodzajem uzbrojenia lufowego stosowanego przez operatorów OMRP jest karabinek ADS (Awtomat Dwuchsriednyj Spiecjalnyj) kal. 5,45 mm skonstruowany w układzie bullpup (bezkolbowym). Został on dostosowany do zasilania dwoma rodzajami amunicji: 5,45×39 PSP i PSP-U do walki pod powierzchnią wody oraz 5,45×39 7N6, N10 lub N22 do walki na powierzchni. Broń ta legitymuje się zasięgiem skutecznym 25 m na głębokości 5 m, 18 m przy zejściu na głębokość 20 m. W środowisku lądowym zasięg wzrasta do 600 m. ADS powstał na bazie doświadczeń z eksperymentalnym karabinkiem ASM-DT tego samego kalibru. W wyposażeniu „parusników” znajdują się także pojazdy podwodne typów: Sirena, Marina i skutery podwodne Som-1 i Som-3, Protiej-5M i Protiej- 5MU oraz Proton i Proton-U.

BK-16 widziany od dziobu. Na dachu sterówki moduł bojowy MBDU, za nim radar i obserwacyjna głowica optoelektroniczna, zaś po bokach stanowiska karabinów maszynowych 6P41. Fot. Marcin Chała